၀ိေရာဓိအဆို (Paradox) ဟူသည့္ စကားလံုးအား The Chambers Dictionary 2006 တြင္ ဤသို႔ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုသည္။အမ်ား နားလည္ လက္ခံႏိုင္သည့္ ယူဆခ်က္ တစ္ရပ္ ရရွိရန္ ဆန္႔က်င္ျငင္းဆန္ ေနသည့္ အရာ။ က်ဳိးေၾကာင္း ဆီေလ်ာ္မႈ မရွိေၾကာင္း ေပၚလႊင္ထင္ရွား ေနေသာ္လည္း တကယ္တမ္းတြင္ မွန္ကန္သည့္၊ သို႔မဟုတ္ မွန္ကန္ႏိုင္ေခ် ရွိသည့္ အရာ။ လိပ္ပတ္ မလည္ေသာ၊ အခ်င္းခ်င္း ဆန္႔က်င္ေနေသာ (Self-contradictory) အဆို။
အဆိုပါ ၀ိေရာဓိအဆို (Paradox) မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အက်ဥ္းမွ် ေဖာ္ျပလိုပါသည္။
အဆိုပါ ၀ိေရာဓိအဆို (Paradox) မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အက်ဥ္းမွ် ေဖာ္ျပလိုပါသည္။
Catch-22
Catch-22 ဆိုသည္မွာ Joseph Heller ၏ ၀တၳဳတစ္ပုဒ္မွ ဆင္းသက္လာသည့္ စကားရပ္တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ ေနာက္ခံကား အေမရိကန္ေလတပ္အား ေက်ာ႐ိုးျပဳထားသည္။ ေလတပ္သားမ်ားတြင္ ႐ူးသြပ္ေနသည္ဟု ယံုၾကည္ရသူမ်ားကိုသာ အႏၱရာယ္ႀကီးသည့္ ေလေၾကာင္းတာ၀န္မ်ားမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ေပးရန္ စည္းမ်ဥ္း ျပဌာန္းထားသည္။ သို႔ေသာ္ အႏၱရာယ္ႀကီးသည့္ စစ္ဆင္ေရးအား ေဆာင္ရြက္လိုျခင္းမရွိ၍ မိမိကိုယ္ကိုယ္ အက်ဳိးသင့္အေၾကာင္းသင့္ စဥ္းစားေတြးေခၚႏိုင္စြမ္းမရွိ၊ ႐ူးသြပ္ေနပါသည္ဟု ေလွ်ာက္ထားလုိက္သည္ႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ ထိုသူအား ႐ူးသြပ္ေနသူအျဖစ္ မသတ္မွတ္ႏိုင္ေတာ့။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ႐ူးေၾကာင္းေျပာဆိုသူသည္ မ႐ူး။ ထို႔ေၾကာင့္ မူလ တာ၀န္ေပးသည့္ အတိုင္း ဆက္လက္ထမ္းေဆာင္ရေပမည္။ အေရးႀကီးေရွ႕တန္းစစ္ေျမျပင္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ျခင္း ျပဳႏိုင္ေလာက္ေသာ ပံုမွန္စိတ္အေျခအေန မရွိပါဟု အေၾကာင္းျပႏိုင္ျခင္းသည္ပင္ အဆိုတပ္သားသည္ ပံုမွန္ေတြးေခၚႏိုင္စြမ္း ရွိေသးေၾကာင္း သက္ေသျပေနသလို ရွိသည္။ ခ်ည္ၿပီးတုပ္ၿပီး ေခ်ာင္ပိတ္႐ိုက္ထားသည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါစာအုပ္၏ ဇာတ္သိမ္းပိုင္းတြင္ ေရာမၿမိဳ႕မွ အမ်ဳိးသမီးႀကီးက “တကယ္ေတာ့ သူတို႔လုပ္ခ်င္ရာ သူတို႔လုပ္မယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ပါပဲ” ဟု ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။ အာဏာပိုင္တို႔၏ အာဏာအလြဲသံုးစားျပဳမႈ၊ မိမိလက္ေအာက္ငယ္သားမ်ား၏ ဆႏၵႏွင့္ခံစားခ်က္တို႔အား မ်က္ကြယ္ျပဳမႈတို႔သည္ အဆိုပါ၀တၳဳ၏ အဓိကအေၾကာင္းအရာ (Theme) ျဖစ္သည္။ အရပ္သံုးတြင္မူ Catch-22 အား က်ဳိးေၾကာင္းမဆီေလ်ာ္မႈႏွင့္၊ ေခ်ာင္ပိတ္အေျခအေန (No-win Situation) တို႔တြင္ သံုးစြဲသည္။ ၎သည္ ၀ိေရာဓိအဆို (Paradox) တစ္ခု ျဖစ္သည္။
၀ိေရာဓိ ေၾကာ္ျငာစာမ်ား
အလားတူ ၀ိေရာဓိျဖစ္ေနသည့္ ေၾကာ္ျငာတစ္ခုအေၾကာင္း ဖတ္ခဲ့ရဖူးသည္။ “သင္ ဤစာအား မဖတ္တတ္ပါက ကၽြႏ္ုပ္တို႔ႏွင့္ ဆက္သြယ္ပါ” ဟူသည့္ စာမတတ္သူ ပေပ်ာက္ေရး ေၾကာ္ျငာတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ စာမဖတ္တတ္သူမ်ားအား ရည္ရြယ္၍ အေမွ်ာ္အျမင္ႀကီးစြာ ေရးထား ဟန္တူ၏။ ေနာက္တစ္ခုမွာ “ဤဆိုင္းဘုတ္အား ဂ႐ုမစိုက္ပါႏွင့္” ဟူ၍လည္း ေတြ႕ရသည္။ ဖတ္ၿပီးသည္ႏွင့္ ဂ႐ုစိုက္လိုက္မိၿပီး ျဖစ္သည့္အတြက္ လ်စ္လ်ဴ႐ႈခြင့္ မရွိေတာ့ပါ။
၀ိေရာဓိ သက္ေသျပခ်က္ အခ်ဳိ႕
ထာ၀ရေပ်ာ္ရႊင္မႈႏွင့္ ဟမ္ဘာဂါ ဘယ္သင္းပိုေကာင္းသနည္း။ အေပၚယံၾကည့္ေသာ္ ထာ၀ရေပ်ာ္ရႊင္မႈသည္ ပိုေကာင္းဟန္ ထင္ရ၏။ သို႔ေသာ္ ဤသို႔လည္း မဟုတ္ေသး။ တကယ္တမ္းေတာ့ အဆံုးမဲ့ေပ်ာ္ရႊင္မႈထက္ ပိုေကာင္းေသာ အရာသည္ “ဘာမွ်မရွိ”။ ထို႔အတူ “ဘာမွ်မရွိျခင္း” ထက္စာလွ်င္ ဟမ္ဘာဂါသည္ ပိုေကာင္း၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ဟမ္ဘာဂါသည္ ထာ၀ရေပ်ာ္ရႊင္မႈထက္ ပိုေကာင္း၏ဟု နိဂံုးခ်ဳပ္သည္။
ဗ်တ္၀ိ ဗ်တၱ
ဗ်တ္၀ိဗ်တၱ တစ္ဦးဦးရွိေၾကာင္း သက္ေသျပခ်က္
(၁) ဗ်တ္၀ိ မရွိ။
(၂) ဗ်တၱ မရွိ။
(၃) ဤ၀ါက် သံုးေၾကာင္းအနက္ အနည္းဆံုး တစ္ခုသည္ မွား၏။
၀ါက် (၃) တြင္ အနည္းဆံုး ၀ါက်တစ္ေၾကာင္းသည္ “မွားသည္” ဟု ဆိုထားသည့္အတြက္...
၀ါက် (၁) မွားေသာ္ ဗ်တ္၀ိ ရွိလိမ့္မည္။ ၀ါက် (၂) မွားေသာ္ ဗ်တၱ ရွိလိမ့္မည္။
၀ါက် (၃) မွားေသာ္ (၀ါ) “၀ါက်သံုးေၾကာင္းအနက္မွ အနည္းဆံုး တစ္ခုမွားသည္ ဆိုေသာ အဆိုမွားေသာ္” ၀ါက်တစ္ခုမွအထက္ မွားရေတာ့မည္။ ထိုအခါ ၀ါက် (၁) သို႔မဟုတ္ (၂) တစ္ခုခုပါ မွားရေတာ့မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗ်တ္၀ိ (သို႔မဟုတ္) ဗ်တၱ တစ္ဦးဦး ရွိရေတာ့မည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ “ဗ်တ္၀ိ မရွိ” ဟူသည့္ ၀ါက် (၁) မွားေသာ္ ဗ်တ္၀ိ ရွိရေပမည္။ ဗ်တၱမရွိဟူသည့္ ၀ါက် (၂) မွားေသာ္ ဗ်တၱ ရွိရေပေတာ့မည္။
ဗ်တၱရွိေၾကာင္း သက္ေသျပခ်က္
(၁) ဗ်တၱ ရွိသည္။
(၂) ဤ၀ါက် ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္။
၀ါက် (၂) အရ ၀ါက်ႏွစ္ေၾကာင္းလံုးမွာ အမွားျဖစ္သည္ဟု ဆိုထားသည့္အတြက္ ...
၀ါက် (၂) ပါ “၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္” ဆိုေသာ အဆိုကိုယ္တိုင္ မွားေနသည္ဟု ယူဆရေတာ့မည္။ ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္ဟူေသာ အဆို မွားေနသည္ဆိုလွ်င္ ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုးသည္ မွန္ကန္မႈရွိသည္ဟု တစ္နည္းျဖစ္ႏိုင္သည္။ သို႔မဟုတ္ ၀ါက်ႏွစ္ခုအနက္ တစ္ခုခုသည္ မွန္ကန္မႈရွိသည္ဟု ေနာက္တစ္နည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ပထမ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အတိုင္း ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွန္ကန္သည္ဆိုခဲ့လွ်င္ ၀ါက် (၁) သည္ မွန္ကန္မႈရွိသည့္ အတြက္ ဗ်တၱ ရွိရေပေတာ့မည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ ဒုတိယ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အရ ၀ါက်ႏွစ္ခုအနက္ တစ္ခုခုသာ မွန္ကန္သည္ဆိုပါလွ်င္...
၀ါက် (၁) တြင္ “ဗ်တၱိရွိသည္ ဟု ဆိုထားသည့္အတြက္ ၀ါက် (၁) မွန္ခဲ့ေသာ္ ဗ်တၱိရွိေၾကာင္း ရွင္းေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ ၀ါက် (၂) မွန္သည္ဆိုပါလွ်င္၊ တစ္နည္း “၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္ဆုိေသာ ၀ါက်” မွန္ကန္ေနပါလွ်င္ အဆိုပါ၀ါက်တြင္ အဆိုျပဳထားသလို မွားေနေသာ၀ါက်ႏွစ္ခုတြင္ နံပါတ္ (၂) ၀ါက်ပါ ပါ၀င္ေနသည့္အတြက္ နံပါတ္ (၂) တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္ ဟူသည့္ အဆိုသည္လည္း မွားရေပေတာ့မည္။ ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္ဟူသည့္ အဆို မွားေသာ္ ၀ါက်ႏွစ္ခုအနက္ အနည္းဆံုး တစ္ခုေတာ့ မွန္ရေပေတာ့မည္။ တစ္မွန္ေသာ္ ဗ်တၱရွိသည္။ (၂) မွန္ခဲ့ေသာ္ လိပ္လို တစ္ပတ္ျပန္လည္ၿပီး အစျပန္ေရာက္သြားၿပီ ျဖစ္သည္။
ေဇာ္ဂ်ီရွိေၾကာင္း သက္ေသျပခ်က္
ဤ၀ါက် မွန္ကန္ခဲ့ေသာ္ ေဇာ္ဂ်ီ အမွန္တကယ္ တည္ရွိသည္။
ဤ၀ါက်သည္ မွားယြင္းသည့္၀ါက်ျဖစ္ၿပီး ေဇာ္ဂ်ီအမွန္တကယ္ မရွိပါ။
Ref: Some Paradox - an anthology
၀ိေရာဓိ ေၾကာ္ျငာစာမ်ား
အလားတူ ၀ိေရာဓိျဖစ္ေနသည့္ ေၾကာ္ျငာတစ္ခုအေၾကာင္း ဖတ္ခဲ့ရဖူးသည္။ “သင္ ဤစာအား မဖတ္တတ္ပါက ကၽြႏ္ုပ္တို႔ႏွင့္ ဆက္သြယ္ပါ” ဟူသည့္ စာမတတ္သူ ပေပ်ာက္ေရး ေၾကာ္ျငာတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ စာမဖတ္တတ္သူမ်ားအား ရည္ရြယ္၍ အေမွ်ာ္အျမင္ႀကီးစြာ ေရးထား ဟန္တူ၏။ ေနာက္တစ္ခုမွာ “ဤဆိုင္းဘုတ္အား ဂ႐ုမစိုက္ပါႏွင့္” ဟူ၍လည္း ေတြ႕ရသည္။ ဖတ္ၿပီးသည္ႏွင့္ ဂ႐ုစိုက္လိုက္မိၿပီး ျဖစ္သည့္အတြက္ လ်စ္လ်ဴ႐ႈခြင့္ မရွိေတာ့ပါ။
၀ိေရာဓိ သက္ေသျပခ်က္ အခ်ဳိ႕
ထာ၀ရေပ်ာ္ရႊင္မႈႏွင့္ ဟမ္ဘာဂါ ဘယ္သင္းပိုေကာင္းသနည္း။ အေပၚယံၾကည့္ေသာ္ ထာ၀ရေပ်ာ္ရႊင္မႈသည္ ပိုေကာင္းဟန္ ထင္ရ၏။ သို႔ေသာ္ ဤသို႔လည္း မဟုတ္ေသး။ တကယ္တမ္းေတာ့ အဆံုးမဲ့ေပ်ာ္ရႊင္မႈထက္ ပိုေကာင္းေသာ အရာသည္ “ဘာမွ်မရွိ”။ ထို႔အတူ “ဘာမွ်မရွိျခင္း” ထက္စာလွ်င္ ဟမ္ဘာဂါသည္ ပိုေကာင္း၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ဟမ္ဘာဂါသည္ ထာ၀ရေပ်ာ္ရႊင္မႈထက္ ပိုေကာင္း၏ဟု နိဂံုးခ်ဳပ္သည္။
ဗ်တ္၀ိ ဗ်တၱ
ဗ်တ္၀ိဗ်တၱ တစ္ဦးဦးရွိေၾကာင္း သက္ေသျပခ်က္
(၁) ဗ်တ္၀ိ မရွိ။
(၂) ဗ်တၱ မရွိ။
(၃) ဤ၀ါက် သံုးေၾကာင္းအနက္ အနည္းဆံုး တစ္ခုသည္ မွား၏။
၀ါက် (၃) တြင္ အနည္းဆံုး ၀ါက်တစ္ေၾကာင္းသည္ “မွားသည္” ဟု ဆိုထားသည့္အတြက္...
၀ါက် (၁) မွားေသာ္ ဗ်တ္၀ိ ရွိလိမ့္မည္။ ၀ါက် (၂) မွားေသာ္ ဗ်တၱ ရွိလိမ့္မည္။
၀ါက် (၃) မွားေသာ္ (၀ါ) “၀ါက်သံုးေၾကာင္းအနက္မွ အနည္းဆံုး တစ္ခုမွားသည္ ဆိုေသာ အဆိုမွားေသာ္” ၀ါက်တစ္ခုမွအထက္ မွားရေတာ့မည္။ ထိုအခါ ၀ါက် (၁) သို႔မဟုတ္ (၂) တစ္ခုခုပါ မွားရေတာ့မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗ်တ္၀ိ (သို႔မဟုတ္) ဗ်တၱ တစ္ဦးဦး ရွိရေတာ့မည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ “ဗ်တ္၀ိ မရွိ” ဟူသည့္ ၀ါက် (၁) မွားေသာ္ ဗ်တ္၀ိ ရွိရေပမည္။ ဗ်တၱမရွိဟူသည့္ ၀ါက် (၂) မွားေသာ္ ဗ်တၱ ရွိရေပေတာ့မည္။
ဗ်တၱရွိေၾကာင္း သက္ေသျပခ်က္
(၁) ဗ်တၱ ရွိသည္။
(၂) ဤ၀ါက် ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္။
၀ါက် (၂) အရ ၀ါက်ႏွစ္ေၾကာင္းလံုးမွာ အမွားျဖစ္သည္ဟု ဆိုထားသည့္အတြက္ ...
၀ါက် (၂) ပါ “၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္” ဆိုေသာ အဆိုကိုယ္တိုင္ မွားေနသည္ဟု ယူဆရေတာ့မည္။ ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္ဟူေသာ အဆို မွားေနသည္ဆိုလွ်င္ ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုးသည္ မွန္ကန္မႈရွိသည္ဟု တစ္နည္းျဖစ္ႏိုင္သည္။ သို႔မဟုတ္ ၀ါက်ႏွစ္ခုအနက္ တစ္ခုခုသည္ မွန္ကန္မႈရွိသည္ဟု ေနာက္တစ္နည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ပထမ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အတိုင္း ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွန္ကန္သည္ဆိုခဲ့လွ်င္ ၀ါက် (၁) သည္ မွန္ကန္မႈရွိသည့္ အတြက္ ဗ်တၱ ရွိရေပေတာ့မည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ ဒုတိယ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အရ ၀ါက်ႏွစ္ခုအနက္ တစ္ခုခုသာ မွန္ကန္သည္ဆိုပါလွ်င္...
၀ါက် (၁) တြင္ “ဗ်တၱိရွိသည္ ဟု ဆိုထားသည့္အတြက္ ၀ါက် (၁) မွန္ခဲ့ေသာ္ ဗ်တၱိရွိေၾကာင္း ရွင္းေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ ၀ါက် (၂) မွန္သည္ဆိုပါလွ်င္၊ တစ္နည္း “၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္ဆုိေသာ ၀ါက်” မွန္ကန္ေနပါလွ်င္ အဆိုပါ၀ါက်တြင္ အဆိုျပဳထားသလို မွားေနေသာ၀ါက်ႏွစ္ခုတြင္ နံပါတ္ (၂) ၀ါက်ပါ ပါ၀င္ေနသည့္အတြက္ နံပါတ္ (၂) တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္ ဟူသည့္ အဆိုသည္လည္း မွားရေပေတာ့မည္။ ၀ါက်ႏွစ္ခုလံုး မွားသည္ဟူသည့္ အဆို မွားေသာ္ ၀ါက်ႏွစ္ခုအနက္ အနည္းဆံုး တစ္ခုေတာ့ မွန္ရေပေတာ့မည္။ တစ္မွန္ေသာ္ ဗ်တၱရွိသည္။ (၂) မွန္ခဲ့ေသာ္ လိပ္လို တစ္ပတ္ျပန္လည္ၿပီး အစျပန္ေရာက္သြားၿပီ ျဖစ္သည္။
ေဇာ္ဂ်ီရွိေၾကာင္း သက္ေသျပခ်က္
ဤ၀ါက် မွန္ကန္ခဲ့ေသာ္ ေဇာ္ဂ်ီ အမွန္တကယ္ တည္ရွိသည္။
ဤ၀ါက်သည္ မွားယြင္းသည့္၀ါက်ျဖစ္ၿပီး ေဇာ္ဂ်ီအမွန္တကယ္ မရွိပါ။
Ref: Some Paradox - an anthology
လိပ္ပတ္ေတာ့မလည္ဘူး။ မ်က္ေစ့ေတာ့လည္တယ္။
ReplyDelete