အားလံုးေ၀ဖန္ေရးဆရာ
အင္တာနက္ေခတ္တြင္ အားလံုး ေ၀ဖန္ေရးဆရာေတြ ျဖစ္ကုန္ၿပီဟု ဆိုသည္။ ဤအဆိုကို စတင္လုိက္သူမွာ ၀ါရင့္႐ုပ္ရွင္၊ ျပဇာတ္၊ ဂီတ ေ၀ဖန္ေရးဆရာ `ဂၽြန္ဆိုင္မြန္´ ျဖစ္သည္။ ဆိုင္မြန္က သူ႔အဆိုအတြက္ ဆိုက္ဘာစေပ့ေပၚမွာ `ဘေလာ့ဂါ´ (Blogger) ေတြကို ေထာက္ျပသည္။ ကမၻာေပၚတြင္ ဘေလာ့ဂါေပါင္း သန္းခ်ီရွိေနၿပီ။ ဘေလာ့ဂါေတြေရးၾကေသာ ဘာသာရပ္မ်ဳိးစံု ေ၀ဖန္စာေတြ ေန႔စဥ္ ေထာင္ႏွင့္ခ်ီထြက္ေနၿပီဟု ဆိုသည္။
ဤေနရာအေရာက္တြင္ ဘေလာ့ဂါအေၾကာင္း ၾကားျဖတ္ရွင္းဖို႔ လိုမည္ထင္ပါသည္။ ဘေလာ့ဂါမွာ ဘေလာ့ Blog က လာသည္။ Weblog ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ကြန္ပ်ဴတာ ကီးဘုတ္ႏွိပ္၍ အင္တာနက္၀က္(ဘ)ဆိုဒ္ေပၚတြင္ စာေရးသားလာၾကျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ ဤသို႔ေရးေသာ ပံုစံသစ္စာေရးဆရာမ်ားကို ဘေလာ့ဂါဟု ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ အင္တာနက္ ဂ်ာနယ္လစ္ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။ ဘေလာ့ဂါမ်ားက မိမိတို႔ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားကို ၀က္(ဘ)ဆိုဒ္ေပၚတြင္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေရးခ်သည္။ သူတို႔စာေတြကိုလည္း မည္သူမဆို အခမဲ့ ေဒါင္းလုတ္ လုပ္လို႔ရသည္။ အင္တာနက္ေပၚတြင္ပင္ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးၾက၊ ေ၀ဖန္ၾက၊ ျငင္းခုန္ၾကသည္မ်ားလည္း ရွိသည္။ ဘေလာ့ လုပ္သည္ဟု ေခၚသည္။ အြန္လိုင္း ေ၀ဖန္ေရးဟုလည္း ေခၚၾကသည္။
ဂၽြန္ဆိုင္မြန္က `တီအက္(စ္)အီလီေယာ့´၏ စကားတစ္ခြန္းကိုကိုးကားၿပီး ဘေလာ့လႈပ္ရွားမႈကို ဆန္းစစ္ၾကည့္သည္။ အီလီေယာ့က ေ၀ဖန္ေရးဆရာသည္ ေယဘုယ်စာဖတ္ပရိသတ္ထက္ ဉာဏ္ပညာပိုျမင့္ရသည္။ ပရိသတ္ကို လင္းျပႏိုင္ရမည္ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည္။ ယေန႔ ဘေလာ့ဂါေတြ ေတာထေနရာ သူတို႔တစ္ေတြကို ေ၀ဖန္ေရးဆရာ ေခၚထိုက္မေခၚထိုက္ အီလီေယာ့စံႏွင့္ တိုင္းၾကည့္သည္။ လက္ေတြ႕တြင္မူ စာဖတ္ပရိသတ္က ပံုႏွိပ္မီဒီယာမွ ေ၀ဖန္စာမ်ားထက္ ဘေလာ့ဂါတို႔၏ေ၀ဖန္ခ်က္ကိုသာ တ႐ႈိက္မက္မက္ျဖစ္ေနရာ `ေ၀ဖန္ေရး နိဂံုးခ်ဳပ္ၿပီေလာ´ ဟူ၍ပင္ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ ေမးခြန္းထုတ္ၾကည့္လိုက္သည္။
သမား႐ိုးက်ၿပိဳၿပီ
ေ၀ဖန္ေရးနိဂံုးခ်ဳပ္မခ်ဳပ္ ယတိျပတ္မေျပာႏိုင္ေသးေသာ္လည္း သမား႐ိုးက်စာေပေ၀ဖန္ေရးမွာ မူ ၿပိဳသေလာက္ၿပိဳက်ေနၿပီဟု ဆိုႏိုင္သည္။ သမား႐ိုးက်စာေပေ၀ဖန္ေရးဆိုသည္မွာ စာဖတ္ ပရိသတ္ကို ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပဖို႔ႀကိဳးစားေသာ အီလီေယာ့စံေ၀ဖန္ေရးကို ဆိုလိုရင္းျဖစ္သည္။ ဤေ၀ဖန္ေရးပံုစံေဟာင္းက ေယဘုယ်အားျဖင့္ စံႏွစ္ခုႏွင့္သြားသည္။ ႏိုင္ငံေရးစံႏွင့္ အႏုပညာ စံဟု အေျပာမ်ားသည္။ ယခု အဆိုပါ စံႏွစ္ခုလံုးမွာပင္ စိန္ေခၚခ်က္ေတြရွိေနၿပီဟု သံုးသပ္ၾက သည္။
ဤသေဘာကို ဆ၀ါးႏိုင္ရန္ မိုးေပၚကစာေပ (၀က္(ဘ)ဆိုဒ္ထက္မွ ဘေလာ့ဂါလႈပ္ရွားမႈ)ကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မည္။ ၎တြင္ ထူးျခားမႈတစ္ခ်က္ႏွင့္ ေရာယွက္မႈ သံုးမ်ဳိးရွိသည္ဟု အဆိုရွိသည္။ ထူးျခားမႈမွာ ဤသို႔။ ဘေလာ့ဂါတို႔၏ေ၀ဖန္ေရးမွာ အိုင္ဒီအိုလိုဂ်ီမွ လာသည္ မဟုတ္။ သူတို႔တစ္ေတြမွာ အိုင္ဒီအုိလိုဂ်ီအေၾကာင္းကို ထည့္၍ပင္ စဥ္းစားၾကေတာ့သည္ မဟုတ္။ သူတို႔၏ ေ၀ဖန္ခ်က္အမ်ားစုမွာ လက္ေတြ႕ျဖစ္ထြန္းမႈမ်ားအေပၚ ေဖာက္ထြက္စဥ္းစား ၾကည့္ရာမွ ေပၚထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ Break through thinking over reality ဟု ဆိုသည္။ ဤ ထူးျခားခ်က္ကပင္ သမား႐ိုးက်စာေပေ၀ဖန္ေရး၏ ႏိုင္ငံေရးစံကို အရွိန္ျဖင့္ ပစ္ေဆာင့္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။
ေရာယွက္မႈသံုးမ်ဳိးဆိုသည္မွာ (၁) သုတႏွင့္ရသၾကား စည္းမ်ဥ္းမ်ားမႈန္၀ါးလာျခင္း (သို႔မဟုတ္) ေပ်ာက္သြားျခင္း (၂) ဘာသာရပ္တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုၾကား အကန္႔မ်ား ၿပိဳက်ကုန္ျခင္း ႏွင့္ (၃) ေရးသူႏွင့္ဖတ္သူ ေရာယွက္သြားျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ နံပါတ္တစ္အခ်က္ေၾကာင့္ `အႏုပညာဆိုတာ ဘာလဲ´ ဟု ေမးခြန္းထုတ္ရေတာ့မလို ရွိလာသည္။ နံပါတ္ႏွစ္အခ်က္ေၾကာင့္ ဘာသာရပ္တစ္ခု အထိုင္ေပၚမွ တရားေသေ၀ဖန္ေရးတို႔ အေျခယိုင္လာသည္။ နံပါတ္သံုးအခ်က္ကိုမူ အနည္းငယ္ရွင္းဖို႔လိုမည္ထင္သည္။ ဘေလာ့ဂါ အမ်ားစုမွာ ေရးသူေတြျဖစ္သလို ဖတ္သူေတြလည္းျဖစ္သည္။ သူတို႔အတြက္ တိက်ေသာ ေ၀ါဟာရမွာ `အင္တာနက္အသံုးျပဳသူ´ (Internet User) ျဖစ္သည္။ မိုးေပၚကစာေပ ေခတ္တြင္ အေၾကာင္းအရာပိုင္း (Content) ကို အသံုးျပဳသူက ဖန္တီးေတာ့မည့္ပံုျဖစ္သည္။ တစ္နည္းဆိုရလွ်င္ စာတစ္ပိုဒ္ကို ေရးသူဖတ္သူ (တစ္ေယာက္တည္း ျဖစ္ဖို႔မ်ားသည္) ပူးတြဲ ဖန္တီးၾကမည့္သေဘာ ေရာက္လာသည္။
ကေလာင္ဖ်ားမွ လက္ဖ်ားသို႔
လက္ရွိစာေပေလာက (ပံုႏွိပ္မီဒီယာေလာက)တြင္ ဂုဏ္တင္ေျပာၾကသည့္ စကားတစ္ခြန္း ရွိသည္။ ကေလာင္သြားက ဓားသြားထက္ထက္ဆိုေသာ စကားပံုျဖစ္ပါသည္။ ဓားသြားထက္ ပိုထက္ဆိုသည္ကို ျငင္းစရာမရွိပါ။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ကေလာင္သြားထက္ ပိုထက္၊ ပိုစြမ္းေသာ အရာတစ္ခုေပၚေနၿပီဟု ဆိုၾကသည္။ အျခားမဟုတ္။ လက္ေခ်ာင္းထိပ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ပို၍တိတိက်က်ဆိုရလွ်င္ လက္ေခ်ာင္းႏွင့္ ကီးဘုတ္တို႔၏ အဆက္အစပ္ျဖစ္သည္။ သူက ေရးလို႔ရသလို ဖတ္လို႔လည္းရသည္။ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုႏိုင္သလို ဖလွယ္လို႔လည္းရသည္။ ပို၍အေရးႀကီးသည္မွာ အျမင့္ဆံုးအျမန္ႏႈန္းျဖင့္ ကမၻာပတ္ႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။
လက္ဖ်ားေခတ္တြင္ ေ၀ဖန္ေရးဆရာအပါအ၀င္ စာေရးဆရာ ကိရိယာတန္ဆာပလာျဖစ္ေသာ `စကားလံုး´မ်ားသည္ပင္ စိန္ေခၚမႈအသစ္မ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္လာရသည္။ အျမင္သာဆံုးစိန္ေခၚ ခ်က္မွာ `ပံုရိပ္ေတြ´ (Images) ျဖစ္သည္။ ဤေနရာတြင္ ထင္ရွားေသာ အနာဂတ္၀ါဒီ `မာရွယ္မက္လူဟန္´ (ကမၻာ့ရြာဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို စတင္တီထြင္သူ) ၏ စကားကို ၫႊန္းၾက သည္။ `မာရွယ္မက္လူဟန္´က `ပံုရိပ္တစ္ခုသည္ စကားလံုး အေထာင္အေသာင္းထက္ ပို၍ ခရီးေရာက္ႏိုင္သည္´ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည္။
`စကားလံုး´တို႔၏ ကံၾကမၼာကို ေနာက္ထပ္အဆံုးအျဖတ္ေပးမည္မွာ ဘာသာေဗဒကိုယ္တိုင္ ပင္ျဖစ္သည္။ တကၡႏိုလုိဂ်ီ ေပါက္ကြဲကၽြံက်လာရာမွာ ကမၻာ့ဘာသာစကားအသီးသီး စိန္ေခၚခ်က္အဆင့္ဆင့္ႏွင့္ ရင္ဆိုင္လာရသည္။ ပထမဆံုး အဂၤလိပ္စာက အျခားဘာသာ စကားမ်ားကို စိန္ေခၚလိုက္သည္။ ေနာက္ ျဗိတိသွ်အဂၤလိပ္စာကို အေမရိကန္ အဂၤလိပ္စာက စိန္ေခၚျပန္သည္။ ယခု အေမရိကန္အဂၤလိပ္စာကိုပင္ ကြန္ျပဴတာအဂၤလိပ္စာက စိန္ေခၚေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ဤလိုကာလမ်ဳိးတြင္ ၀ံသာႏုအစြဲႀကီးလွ်င္ ခ်စ္ရာမေရာက္၊ ႏွစ္ရာေရာက္လိမ့္မည္။ တံခါးက်ယ္က်ယ္ဖြင့္ထားႏိုင္မွသာ ဘာသာစကားတစ္ခု ရွင္သန္ႏိုင္လိမ့္မည္ဟု အကဲျဖတ္ၾက သည္။
ရက္ရက္စက္စက္႐ိုးသား
မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ျပႆနာအေထြေထြ၏အရင္းခံကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ၾကရာ သမိုင္းတြင္ မၾကံဳဖူး ေသးေသာျဖစ္ရပ္မ်ား၏ ထူးျခားဆန္းျပားမႈကို သြားေတြ႕သည္။ ျဖစ္ရပ္မ်ား၏ ကေသာင္းကနင္းစီးဆင္းပံု (Chaotic flow of events) ဟု အကဲျဖတ္ၾကပါသည္။ ဤေနာက္ခံကားတြင္ အမွန္ရာရသည္မွာ အေတာ္လက္ေပါက္စိပ္သလို အေတာ္လည္း အစြဲ ကင္းဖို႔ လိုပါလိမ့္မည္။ အမွန္တြင္ တစ္ခုမကရွိႏိုင္သလို အမွန္တစ္ခုစီ၏သက္တမ္းမွာလည္း သိသိသာသာတုိလာသည္။ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားတြင္ အမႈိက္ျခင္းထားသလို လူ၏ဦးေႏွာက္တြင္ လည္း အမႈိက္ျခင္းရွိဖို႔ လိုလာသည္။ အိုင္ဒီယာေတြကို သိပ္အစြဲထားမေနဘဲ အသံုးမတည့္ ေတာ့သည္ႏွင့္ အမႈိက္ျခင္းထဲ သံေယာဇဥ္ကင္းကင္းစြန္႔ပစ္ဖို႔ အေရးႀကီးလာသည္။ ဤသေဘာကို Garbage in garbage out ဆိုေသာ ကြန္ပ်ဴတာဘာသာစကားျဖင့္ ေျပာၾက သည္။
ဤသို႔မဟုတ္ဘဲ ၀င္လာသမွ် အိုင္ဒီယာေတြကို တ႐ႈိက္မက္မက္စြဲလမ္းလြန္းေနလွ်င္ ဦးေႏွာက္ တစ္ခုလံုး အမႈိက္ျခင္းျဖစ္သြားဖြယ္ရွိသည္။ သို႔အတြက္ `ေ၀ဖန္စစ္ေဆးမႈ´မွာ အေရးႀကီးျမဲ ႀကီးေနမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္မႈမရွိလွ်င္ အိုင္ဒီယာေပါက္ကြဲမႈေခတ္ႀကီး ကိုယ္တိုင္က ယံုၾကည္မႈအညွာလြယ္ေသာေခတ္ (Uncritical age) သို႔ ဦးတည္သြားႏိုင္စရာ ရွိသည္ဟု သတိေပးၾကသည္။ ေ၀ဖန္ေရးစံေဟာင္းေတြလည္း ၿပိဳက်၊ ေ၀ဖန္ေရးမွာလည္း အေျခအျမစ္မရွိဟု ဆိုၾကေသာအခါ `ဘယ္လိုစံႏႈန္းသစ္ေတြနဲ႔ ေ၀ဖန္ၾကမည္နည္း´ ဆိုေသာ ပုစၧာသစ္ ေပၚလာသည္။
ဤတြင္ `သခ်ၤာကိုသံုးပါ၊ ၿပီးရင္ မီး႐ႈိ႕ပစ္ပါဆိုေသာ ၂၀ ရာစုေခတ္ဦး ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ `အဲ(လ္)ဖရက္မာရွယ္´ ၏ စကားကို ျပန္ထုတ္သံုးလာၾကသည္။ `သခ်ၤာကိုသံုးပါ´ ဆိုသည္က ခပ္နက္နက္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာၿပီး အၿပိဳင္အိုင္ဒီယာမ်ားကို သမူဟျပဳဖို႔ ရည္ရြယ္သည္။ `မီး႐ႈိ႕ပစ္လုိက္ပါ´ဆိုသည္က အစြဲအလမ္းအခုအခံမထားဖို႔ သတိေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအတြက္ႏွလံုးသြင္းရမည့္စိတ္အခံမွာ `ရက္ရက္စက္စက္႐ိုးသားမႈ´ (Brutally honesty) ဟု ဆိုပါသည္။ မိမိအိုင္ဒီယာမွာ အစြဲအလမ္း ဟုတ္မဟုတ္ဆိုသည္ကို ရက္ရက္စက္စက္ မညွာမတာ ပ်စ္ပ်စ္ႏွစ္ႏွစ္ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ရမည္ဟု ဆိုခ်င္ဟန္ တူပါသည္။
အညႊန္းသံုးပါး
ေဆာင္းပါးအစတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ေ၀ဖန္ေရးဆရာ `ဂၽြန္ဆိုင္မြန္´က စာေပေ၀ဖန္ေရး အသက္ဆက္ႏုိင္ရန္ အညႊန္းသံုးပါးကို အဆိုျပဳသည္။
၁။ ေ၀ဖန္ေရးသည္ `စားသံုးသူလမ္းညႊန္ (Consumer Guide) မဟုတ္။ ခြဲျခမ္း စိတ္ျဖာႏုိင္ရမည္။ ဦးေႏွာက္မုန္တိုင္း ဆင္ႏုိင္ရမည္။ ေတြးစရာမပါလွ်င္ ေ၀ဖန္ေရး မမည္။
၂။ ေ၀ဖန္ေရးသည္ ရန္သူေဖာ္ထုတ္ဖို႔မဟုတ္သလို ဟီး႐ိုးကိုးကြယ္ဖို႔လည္း မဟုတ္။ အိုင္ဒီယာအသစ္သို႔ ဦးတည္ေစရမည္။
၃။ ေ၀ဖန္ေရးသည္ `တံခါးဖြင့္စူးစမ္းေလ့လာေရး´ (Open Source) လႈပ္ရွားမႈ ျဖစ္သည္။ လူတိုင္းပါ၀င္ႏိုင္ေစဖို႔ လမ္းဖြင့္ေပးရမည္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ စာေပေဖန္ေရးမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္စဥ္းစားႏိုင္ေစရန္ ဖတ္ရသမွ် ျပန္လည္ ေဖာက္သည္ခ်လိုက္ရပါေၾကာင္း။ ။
Ref: Criticism in an Uncritical Age
(By John Simon)
ဆရာေက်ာ္၀င္း၏ ေဆာင္းပါးကို ထုတ္ႏႈတ္ တင္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
အင္တာနက္ေခတ္တြင္ အားလံုး ေ၀ဖန္ေရးဆရာေတြ ျဖစ္ကုန္ၿပီဟု ဆိုသည္။ ဤအဆိုကို စတင္လုိက္သူမွာ ၀ါရင့္႐ုပ္ရွင္၊ ျပဇာတ္၊ ဂီတ ေ၀ဖန္ေရးဆရာ `ဂၽြန္ဆိုင္မြန္´ ျဖစ္သည္။ ဆိုင္မြန္က သူ႔အဆိုအတြက္ ဆိုက္ဘာစေပ့ေပၚမွာ `ဘေလာ့ဂါ´ (Blogger) ေတြကို ေထာက္ျပသည္။ ကမၻာေပၚတြင္ ဘေလာ့ဂါေပါင္း သန္းခ်ီရွိေနၿပီ။ ဘေလာ့ဂါေတြေရးၾကေသာ ဘာသာရပ္မ်ဳိးစံု ေ၀ဖန္စာေတြ ေန႔စဥ္ ေထာင္ႏွင့္ခ်ီထြက္ေနၿပီဟု ဆိုသည္။
ဤေနရာအေရာက္တြင္ ဘေလာ့ဂါအေၾကာင္း ၾကားျဖတ္ရွင္းဖို႔ လိုမည္ထင္ပါသည္။ ဘေလာ့ဂါမွာ ဘေလာ့ Blog က လာသည္။ Weblog ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ကြန္ပ်ဴတာ ကီးဘုတ္ႏွိပ္၍ အင္တာနက္၀က္(ဘ)ဆိုဒ္ေပၚတြင္ စာေရးသားလာၾကျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ ဤသို႔ေရးေသာ ပံုစံသစ္စာေရးဆရာမ်ားကို ဘေလာ့ဂါဟု ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ အင္တာနက္ ဂ်ာနယ္လစ္ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။ ဘေလာ့ဂါမ်ားက မိမိတို႔ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားကို ၀က္(ဘ)ဆိုဒ္ေပၚတြင္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေရးခ်သည္။ သူတို႔စာေတြကိုလည္း မည္သူမဆို အခမဲ့ ေဒါင္းလုတ္ လုပ္လို႔ရသည္။ အင္တာနက္ေပၚတြင္ပင္ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးၾက၊ ေ၀ဖန္ၾက၊ ျငင္းခုန္ၾကသည္မ်ားလည္း ရွိသည္။ ဘေလာ့ လုပ္သည္ဟု ေခၚသည္။ အြန္လိုင္း ေ၀ဖန္ေရးဟုလည္း ေခၚၾကသည္။
ဂၽြန္ဆိုင္မြန္က `တီအက္(စ္)အီလီေယာ့´၏ စကားတစ္ခြန္းကိုကိုးကားၿပီး ဘေလာ့လႈပ္ရွားမႈကို ဆန္းစစ္ၾကည့္သည္။ အီလီေယာ့က ေ၀ဖန္ေရးဆရာသည္ ေယဘုယ်စာဖတ္ပရိသတ္ထက္ ဉာဏ္ပညာပိုျမင့္ရသည္။ ပရိသတ္ကို လင္းျပႏိုင္ရမည္ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည္။ ယေန႔ ဘေလာ့ဂါေတြ ေတာထေနရာ သူတို႔တစ္ေတြကို ေ၀ဖန္ေရးဆရာ ေခၚထိုက္မေခၚထိုက္ အီလီေယာ့စံႏွင့္ တိုင္းၾကည့္သည္။ လက္ေတြ႕တြင္မူ စာဖတ္ပရိသတ္က ပံုႏွိပ္မီဒီယာမွ ေ၀ဖန္စာမ်ားထက္ ဘေလာ့ဂါတို႔၏ေ၀ဖန္ခ်က္ကိုသာ တ႐ႈိက္မက္မက္ျဖစ္ေနရာ `ေ၀ဖန္ေရး နိဂံုးခ်ဳပ္ၿပီေလာ´ ဟူ၍ပင္ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ ေမးခြန္းထုတ္ၾကည့္လိုက္သည္။
သမား႐ိုးက်ၿပိဳၿပီ
ေ၀ဖန္ေရးနိဂံုးခ်ဳပ္မခ်ဳပ္ ယတိျပတ္မေျပာႏိုင္ေသးေသာ္လည္း သမား႐ိုးက်စာေပေ၀ဖန္ေရးမွာ မူ ၿပိဳသေလာက္ၿပိဳက်ေနၿပီဟု ဆိုႏိုင္သည္။ သမား႐ိုးက်စာေပေ၀ဖန္ေရးဆိုသည္မွာ စာဖတ္ ပရိသတ္ကို ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပဖို႔ႀကိဳးစားေသာ အီလီေယာ့စံေ၀ဖန္ေရးကို ဆိုလိုရင္းျဖစ္သည္။ ဤေ၀ဖန္ေရးပံုစံေဟာင္းက ေယဘုယ်အားျဖင့္ စံႏွစ္ခုႏွင့္သြားသည္။ ႏိုင္ငံေရးစံႏွင့္ အႏုပညာ စံဟု အေျပာမ်ားသည္။ ယခု အဆိုပါ စံႏွစ္ခုလံုးမွာပင္ စိန္ေခၚခ်က္ေတြရွိေနၿပီဟု သံုးသပ္ၾက သည္။
ဤသေဘာကို ဆ၀ါးႏိုင္ရန္ မိုးေပၚကစာေပ (၀က္(ဘ)ဆိုဒ္ထက္မွ ဘေလာ့ဂါလႈပ္ရွားမႈ)ကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မည္။ ၎တြင္ ထူးျခားမႈတစ္ခ်က္ႏွင့္ ေရာယွက္မႈ သံုးမ်ဳိးရွိသည္ဟု အဆိုရွိသည္။ ထူးျခားမႈမွာ ဤသို႔။ ဘေလာ့ဂါတို႔၏ေ၀ဖန္ေရးမွာ အိုင္ဒီအိုလိုဂ်ီမွ လာသည္ မဟုတ္။ သူတို႔တစ္ေတြမွာ အိုင္ဒီအုိလိုဂ်ီအေၾကာင္းကို ထည့္၍ပင္ စဥ္းစားၾကေတာ့သည္ မဟုတ္။ သူတို႔၏ ေ၀ဖန္ခ်က္အမ်ားစုမွာ လက္ေတြ႕ျဖစ္ထြန္းမႈမ်ားအေပၚ ေဖာက္ထြက္စဥ္းစား ၾကည့္ရာမွ ေပၚထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ Break through thinking over reality ဟု ဆိုသည္။ ဤ ထူးျခားခ်က္ကပင္ သမား႐ိုးက်စာေပေ၀ဖန္ေရး၏ ႏိုင္ငံေရးစံကို အရွိန္ျဖင့္ ပစ္ေဆာင့္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။
ေရာယွက္မႈသံုးမ်ဳိးဆိုသည္မွာ (၁) သုတႏွင့္ရသၾကား စည္းမ်ဥ္းမ်ားမႈန္၀ါးလာျခင္း (သို႔မဟုတ္) ေပ်ာက္သြားျခင္း (၂) ဘာသာရပ္တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုၾကား အကန္႔မ်ား ၿပိဳက်ကုန္ျခင္း ႏွင့္ (၃) ေရးသူႏွင့္ဖတ္သူ ေရာယွက္သြားျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ နံပါတ္တစ္အခ်က္ေၾကာင့္ `အႏုပညာဆိုတာ ဘာလဲ´ ဟု ေမးခြန္းထုတ္ရေတာ့မလို ရွိလာသည္။ နံပါတ္ႏွစ္အခ်က္ေၾကာင့္ ဘာသာရပ္တစ္ခု အထိုင္ေပၚမွ တရားေသေ၀ဖန္ေရးတို႔ အေျခယိုင္လာသည္။ နံပါတ္သံုးအခ်က္ကိုမူ အနည္းငယ္ရွင္းဖို႔လိုမည္ထင္သည္။ ဘေလာ့ဂါ အမ်ားစုမွာ ေရးသူေတြျဖစ္သလို ဖတ္သူေတြလည္းျဖစ္သည္။ သူတို႔အတြက္ တိက်ေသာ ေ၀ါဟာရမွာ `အင္တာနက္အသံုးျပဳသူ´ (Internet User) ျဖစ္သည္။ မိုးေပၚကစာေပ ေခတ္တြင္ အေၾကာင္းအရာပိုင္း (Content) ကို အသံုးျပဳသူက ဖန္တီးေတာ့မည့္ပံုျဖစ္သည္။ တစ္နည္းဆိုရလွ်င္ စာတစ္ပိုဒ္ကို ေရးသူဖတ္သူ (တစ္ေယာက္တည္း ျဖစ္ဖို႔မ်ားသည္) ပူးတြဲ ဖန္တီးၾကမည့္သေဘာ ေရာက္လာသည္။
ကေလာင္ဖ်ားမွ လက္ဖ်ားသို႔
လက္ရွိစာေပေလာက (ပံုႏွိပ္မီဒီယာေလာက)တြင္ ဂုဏ္တင္ေျပာၾကသည့္ စကားတစ္ခြန္း ရွိသည္။ ကေလာင္သြားက ဓားသြားထက္ထက္ဆိုေသာ စကားပံုျဖစ္ပါသည္။ ဓားသြားထက္ ပိုထက္ဆိုသည္ကို ျငင္းစရာမရွိပါ။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ကေလာင္သြားထက္ ပိုထက္၊ ပိုစြမ္းေသာ အရာတစ္ခုေပၚေနၿပီဟု ဆိုၾကသည္။ အျခားမဟုတ္။ လက္ေခ်ာင္းထိပ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ပို၍တိတိက်က်ဆိုရလွ်င္ လက္ေခ်ာင္းႏွင့္ ကီးဘုတ္တို႔၏ အဆက္အစပ္ျဖစ္သည္။ သူက ေရးလို႔ရသလို ဖတ္လို႔လည္းရသည္။ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုႏိုင္သလို ဖလွယ္လို႔လည္းရသည္။ ပို၍အေရးႀကီးသည္မွာ အျမင့္ဆံုးအျမန္ႏႈန္းျဖင့္ ကမၻာပတ္ႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။
လက္ဖ်ားေခတ္တြင္ ေ၀ဖန္ေရးဆရာအပါအ၀င္ စာေရးဆရာ ကိရိယာတန္ဆာပလာျဖစ္ေသာ `စကားလံုး´မ်ားသည္ပင္ စိန္ေခၚမႈအသစ္မ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္လာရသည္။ အျမင္သာဆံုးစိန္ေခၚ ခ်က္မွာ `ပံုရိပ္ေတြ´ (Images) ျဖစ္သည္။ ဤေနရာတြင္ ထင္ရွားေသာ အနာဂတ္၀ါဒီ `မာရွယ္မက္လူဟန္´ (ကမၻာ့ရြာဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို စတင္တီထြင္သူ) ၏ စကားကို ၫႊန္းၾက သည္။ `မာရွယ္မက္လူဟန္´က `ပံုရိပ္တစ္ခုသည္ စကားလံုး အေထာင္အေသာင္းထက္ ပို၍ ခရီးေရာက္ႏိုင္သည္´ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည္။
`စကားလံုး´တို႔၏ ကံၾကမၼာကို ေနာက္ထပ္အဆံုးအျဖတ္ေပးမည္မွာ ဘာသာေဗဒကိုယ္တိုင္ ပင္ျဖစ္သည္။ တကၡႏိုလုိဂ်ီ ေပါက္ကြဲကၽြံက်လာရာမွာ ကမၻာ့ဘာသာစကားအသီးသီး စိန္ေခၚခ်က္အဆင့္ဆင့္ႏွင့္ ရင္ဆိုင္လာရသည္။ ပထမဆံုး အဂၤလိပ္စာက အျခားဘာသာ စကားမ်ားကို စိန္ေခၚလိုက္သည္။ ေနာက္ ျဗိတိသွ်အဂၤလိပ္စာကို အေမရိကန္ အဂၤလိပ္စာက စိန္ေခၚျပန္သည္။ ယခု အေမရိကန္အဂၤလိပ္စာကိုပင္ ကြန္ျပဴတာအဂၤလိပ္စာက စိန္ေခၚေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ဤလိုကာလမ်ဳိးတြင္ ၀ံသာႏုအစြဲႀကီးလွ်င္ ခ်စ္ရာမေရာက္၊ ႏွစ္ရာေရာက္လိမ့္မည္။ တံခါးက်ယ္က်ယ္ဖြင့္ထားႏိုင္မွသာ ဘာသာစကားတစ္ခု ရွင္သန္ႏိုင္လိမ့္မည္ဟု အကဲျဖတ္ၾက သည္။
ရက္ရက္စက္စက္႐ိုးသား
မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ျပႆနာအေထြေထြ၏အရင္းခံကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ၾကရာ သမိုင္းတြင္ မၾကံဳဖူး ေသးေသာျဖစ္ရပ္မ်ား၏ ထူးျခားဆန္းျပားမႈကို သြားေတြ႕သည္။ ျဖစ္ရပ္မ်ား၏ ကေသာင္းကနင္းစီးဆင္းပံု (Chaotic flow of events) ဟု အကဲျဖတ္ၾကပါသည္။ ဤေနာက္ခံကားတြင္ အမွန္ရာရသည္မွာ အေတာ္လက္ေပါက္စိပ္သလို အေတာ္လည္း အစြဲ ကင္းဖို႔ လိုပါလိမ့္မည္။ အမွန္တြင္ တစ္ခုမကရွိႏိုင္သလို အမွန္တစ္ခုစီ၏သက္တမ္းမွာလည္း သိသိသာသာတုိလာသည္။ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားတြင္ အမႈိက္ျခင္းထားသလို လူ၏ဦးေႏွာက္တြင္ လည္း အမႈိက္ျခင္းရွိဖို႔ လိုလာသည္။ အိုင္ဒီယာေတြကို သိပ္အစြဲထားမေနဘဲ အသံုးမတည့္ ေတာ့သည္ႏွင့္ အမႈိက္ျခင္းထဲ သံေယာဇဥ္ကင္းကင္းစြန္႔ပစ္ဖို႔ အေရးႀကီးလာသည္။ ဤသေဘာကို Garbage in garbage out ဆိုေသာ ကြန္ပ်ဴတာဘာသာစကားျဖင့္ ေျပာၾက သည္။
ဤသို႔မဟုတ္ဘဲ ၀င္လာသမွ် အိုင္ဒီယာေတြကို တ႐ႈိက္မက္မက္စြဲလမ္းလြန္းေနလွ်င္ ဦးေႏွာက္ တစ္ခုလံုး အမႈိက္ျခင္းျဖစ္သြားဖြယ္ရွိသည္။ သို႔အတြက္ `ေ၀ဖန္စစ္ေဆးမႈ´မွာ အေရးႀကီးျမဲ ႀကီးေနမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္မႈမရွိလွ်င္ အိုင္ဒီယာေပါက္ကြဲမႈေခတ္ႀကီး ကိုယ္တိုင္က ယံုၾကည္မႈအညွာလြယ္ေသာေခတ္ (Uncritical age) သို႔ ဦးတည္သြားႏိုင္စရာ ရွိသည္ဟု သတိေပးၾကသည္။ ေ၀ဖန္ေရးစံေဟာင္းေတြလည္း ၿပိဳက်၊ ေ၀ဖန္ေရးမွာလည္း အေျခအျမစ္မရွိဟု ဆိုၾကေသာအခါ `ဘယ္လိုစံႏႈန္းသစ္ေတြနဲ႔ ေ၀ဖန္ၾကမည္နည္း´ ဆိုေသာ ပုစၧာသစ္ ေပၚလာသည္။
ဤတြင္ `သခ်ၤာကိုသံုးပါ၊ ၿပီးရင္ မီး႐ႈိ႕ပစ္ပါဆိုေသာ ၂၀ ရာစုေခတ္ဦး ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ `အဲ(လ္)ဖရက္မာရွယ္´ ၏ စကားကို ျပန္ထုတ္သံုးလာၾကသည္။ `သခ်ၤာကိုသံုးပါ´ ဆိုသည္က ခပ္နက္နက္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာၿပီး အၿပိဳင္အိုင္ဒီယာမ်ားကို သမူဟျပဳဖို႔ ရည္ရြယ္သည္။ `မီး႐ႈိ႕ပစ္လုိက္ပါ´ဆိုသည္က အစြဲအလမ္းအခုအခံမထားဖို႔ သတိေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအတြက္ႏွလံုးသြင္းရမည့္စိတ္အခံမွာ `ရက္ရက္စက္စက္႐ိုးသားမႈ´ (Brutally honesty) ဟု ဆိုပါသည္။ မိမိအိုင္ဒီယာမွာ အစြဲအလမ္း ဟုတ္မဟုတ္ဆိုသည္ကို ရက္ရက္စက္စက္ မညွာမတာ ပ်စ္ပ်စ္ႏွစ္ႏွစ္ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ရမည္ဟု ဆိုခ်င္ဟန္ တူပါသည္။
အညႊန္းသံုးပါး
ေဆာင္းပါးအစတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ေ၀ဖန္ေရးဆရာ `ဂၽြန္ဆိုင္မြန္´က စာေပေ၀ဖန္ေရး အသက္ဆက္ႏုိင္ရန္ အညႊန္းသံုးပါးကို အဆိုျပဳသည္။
၁။ ေ၀ဖန္ေရးသည္ `စားသံုးသူလမ္းညႊန္ (Consumer Guide) မဟုတ္။ ခြဲျခမ္း စိတ္ျဖာႏုိင္ရမည္။ ဦးေႏွာက္မုန္တိုင္း ဆင္ႏုိင္ရမည္။ ေတြးစရာမပါလွ်င္ ေ၀ဖန္ေရး မမည္။
၂။ ေ၀ဖန္ေရးသည္ ရန္သူေဖာ္ထုတ္ဖို႔မဟုတ္သလို ဟီး႐ိုးကိုးကြယ္ဖို႔လည္း မဟုတ္။ အိုင္ဒီယာအသစ္သို႔ ဦးတည္ေစရမည္။
၃။ ေ၀ဖန္ေရးသည္ `တံခါးဖြင့္စူးစမ္းေလ့လာေရး´ (Open Source) လႈပ္ရွားမႈ ျဖစ္သည္။ လူတိုင္းပါ၀င္ႏိုင္ေစဖို႔ လမ္းဖြင့္ေပးရမည္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ စာေပေဖန္ေရးမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္စဥ္းစားႏိုင္ေစရန္ ဖတ္ရသမွ် ျပန္လည္ ေဖာက္သည္ခ်လိုက္ရပါေၾကာင္း။ ။
Ref: Criticism in an Uncritical Age
(By John Simon)
ဆရာေက်ာ္၀င္း၏ ေဆာင္းပါးကို ထုတ္ႏႈတ္ တင္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
တကူးတက ရုိက္တင္ေပးတာ ေက်းဇူးပါ...
ReplyDelete