ကဗ်ာကို ဘာသာျပန္တဲ့ကိစၥ [ျမင့္သန္း]

ကဗ်ာကို ဘာသာျပန္ဖို႔
ကဗ်ာေနာက္က ကဗ်ာ
The Poem behind the poem ကို
သိဖို႔လိုလိမ့္မယ္

(အမွာ။ အလ်င္က မဂၢဇင္းတခ်ဳိ႕မွာ ကဗ်ာကိုဘာသာျပန္တဲ့ကိစၥဆိုၿပီး ေရးခဲ့ဖူးပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာက မ်ဳိးတူစုတစ္ခုတည္းေအာက္မွာျဖစ္ေနလို႔ ဒီနာမည္ပဲ ထပ္ေပးလိုက္ရပါတယ္။)
ကဗ်ာကိုဘာသာျပန္တဲ့အလုပ္ကို စနစ္တက် ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳလုပ္ေနတဲ့ ပညာရွင္ေတြရွိပါတယ္။ ဒီပညာရွင္ေတြရဲ႕ အယူအဆကို အထိုက္အေလ်ာက္ထည့္ၿပီး စဥ္းစားၾကည့္ၾကေစခ်င္ပါတယ္။ ဒီလို စဥ္းစားၾကည့္ဖို႔လိုရတာက ကဗ်ာကိုဘာသာျပန္တာပဲ ဘာခက္တာမွတ္လို႔၊ အဘိဓာန္တစ္အုပ္နဲ႔ အပ်င္းေျပဘာသာျပန္လို႔ျဖစ္တယ္လို႔ ထင္ထားတဲ့လူေတြ ယံုမွတ္မွားသေလာက္ မလြယ္ဘူးဆိုတာကေလး ေပၚလြင္ေစခ်င္လို႔ပါ။ ရန္ကုန္ေရာက္တုန္းက လူငယ္ကဗ်ာေရးသမားတစ္ေယာက္က ေျပာျပတယ္။ အဂၤလိပ္စာသင္သူတစ္ေယာက္က အဂၤလိပ္ကဗ်ာေတြကို စာလံုးတစ္လံုးခ်င္းအနက္ေဖာ္, ျပန္စီ၊ Paraphrase လုပ္ၿပီး အနက္ေဖာ္ရတယ္လို႔ ေရးဖူးသတဲ့။ ဘယ္သူေရးတယ္ဆိုတာကေတာ့ သူလည္း မမွတ္မိေတာ့လို႔ အေသအခ်ာ မသိလိုက္ရဘူး။ အဂၤလိပ္စာ ေရးတတ္ဖတ္တတ္ေအာင္ သင္တဲ့ေနရာမွာ Paraphrase ဟာ သိဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေပတဲ့ ကဗ်ာလို အေရးအသားတစ္ရပ္နဲ႔တည္ေဆာက္ထားတဲ့ စာေပပစၥည္းတစ္မ်ဳိးမ်ဳိးမွာ ကနဦး/အရင္းခံ ေရးသားထားပံုကို ကိုယ္လိုသလိုျပန္တည္ေဆာက္ၿပီး အနက္ေဖာ္ခိုင္းတာကေတာ့ အႏၱရာယ္မ်ားရံုတင္မကဘူး ေစာ္ကားသလိုေတာင္ျဖစ္ေနမယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း စာေပအႏုပညာလက္ရာေတြအေပၚမွာ Paraphrasing is dangerous and sometimes quite offended လို႔ ဆိုၾကတာ။

ဘာန္းစတံုး Tony Barnstone ဆိုတဲ့ ပညာရွင္တစ္ေယာက္ရဲ႕အျမင္ကို အရင္တင္ျပခ်င္ပါတယ္။ ဘာန္းစတံုးဟာ တကၠသိုလ္ပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္ရံုတင္မကဘူး၊ တရုတ္ကဗ်ာအေတာ္မ်ားမ်ားကို ဘာသာျပန္ခဲ့ဖူးတဲ့ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ပါ။ တရုတ္ကဗ်ာကို အဂၤလိပ္လိုဘာသာျပန္တာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သူေပးတဲ့နမူနာဟာ အေတာ့္ကို သေဘာက်စရာေကာင္းပါတယ္။ သူက ခိုးလာတဲ့ကားတစ္စီးကို တစ္စစီျဖဳတ္ၿပီး ျပန္ဆင္တယ္။ အျပင္ဘက္ကို အေမရိကန္ေဆးသုတ္လိုက္တယ္။ အဂၤလိပ္လို အေရာင္တင္တယ္။ အင္ဂ်င္ကေတာ့ တရုတ္အင္ဂ်င္ပဲ။ ကားဘီးလိမ့္ေစတာကေတာ့ျဖင့္ တရုတ္အင္ဂ်င္ပဲလို႔ သူက နမူနာေပးတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ တရုတ္ရဲ႕ အရင္းခံသေဘာကေတာ့ ရွိေနရဦးမယ္ဆိုတာပဲ။ ဒီေတာ့ ဘာန္းစတံုးအလိုအရ ကဗ်ာကိုဘာသာျပန္ဖိ္ု႔ ကဗ်ာေနာက္က ကဗ်ာ The Poem behind the poem ကို သိဖို႔လိုလိမ့္မယ္လို႔ ဆိုရလိမ့္မယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ အဲဒီကဗ်ာက ဘာကိုေပးသလဲ၊ ဘာကိုဆိုလိုသလဲ ဆိုတာပဲ။ ဒီေနရာမွာ “ဘာကိုေပးသလဲ” ဆိုတာက ျမန္မာကဗ်ာဆရာတခ်ဳိ႕ ေျပာေလ့ရွိတဲ့ မက္ေဆ့(ဂ်) Message ကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ (တကယ္ေတာ့ မက္ေဆ့(ဂ်)ဆိုတာက အေရးအသားတစ္ခုထဲက ပဓာနက်တဲ့အေၾကာင္း စိတ္ကူးသက္သက္ပဲ။ ျမန္မာကဗ်ာေရးတဲ့လူတခ်ဳိ႕က ဘာစိတ္ကူး ဘယ္လိုအနက္မ်ဳိးနဲ႔ မက္ေဆ့(ဂ်)ကိုသံုးရင္း တက္ေထာင္ေမာင္းနင္းေျပာေနၾကမွန္းေတာ့ မသိဘူး။) အဂၤလိပ္လိုဆိုရရင္ေတာ့ ပညာရွင္ ရစ္ခ်ာဒ္ I.A. Richards ေျပာတဲ့ Four meanings ဆိုတဲ့ သေဘာပဲ။

ရစ္ခ်ာဒ္က ၁၉၂၉ ခုႏွစ္မွာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀တဲ့ လက္ေတြ႕ေ၀ဖန္ေရး Practical Criticism လုိ႔ နာမည္ေပးထားတဲ့စာအုပ္မွာ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ထဲက အဓိပၸာယ္ေလးမ်ဳိးအေၾကာင္း ရွင္းျပခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဂၤလိပ္လိုပဲ ေရးျပပါရေစ…
The sense what is actually said; Feeling- the writer’s emotional attitude towards it; Tone- the writer’s attitude towards his reader; Intention- the writer’s purpose, the effect he is aiming at ဆိုတာပဲ။ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ Metapoem လို႔ ထပ္ေျပာႏိုင္တယ္။ Metapoem ကို၊ ၾကည့္ေနေပတဲ့ မေတြ႕ဘဲျဖစ္တတ္တယ္။ ျမင္ဖို႔လိုတယ္။ တစ္ခါတေလ ႀကိဳးစားအားထုတ္ၿပီး ရွာေပတဲ့ မေတြ႕ဘဲ ျဖစ္ေနတတ္တယ္။ မရွာေတာ့ဘဲ တျခားတစ္ခုခု လုပ္ကိုင္ေနတုန္း ကဗ်ာရဲ႕ဆိုလိုရင္းက ကိုယ့္ဆီေရာက္လာတတ္တယ္။ ဒီေတာ့ ကဗ်ာေနာက္က ကဗ်ာကိုေတြ႕ကာမွ (သိကာမွ) ဘာသာျပန္လို႔ေကာင္းမယ္လို႔ ဘာန္းစတံုးက ဆိုတယ္။
ဒီအယူအဆကို ကၽြန္ေတာ္ သေဘာက်တယ္။ (လူတိုင္းက်ရမယ္လို႔ မဆိုလိုပါဘူး။ အေသလက္ခံ မွတ္ယူထားရမယ္လို႔ မဆိုလိုပါဘူး။) ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ သေဘာက်တယ္ဆိုတာက ဘာန္းစတံုးေပးတဲ့ဆင္ေျခဟာ ပညာရပ္နယ္ပယ္ထဲမွာ လက္ခံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ခိုင္ခံ့လို႔ပါ။ ဘာသာျပန္တယ္ဆိုတာကလည္း အသစ္တစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာျခင္းပဲ။ အသစ္တစ္ခုဆိုေပတဲ့လည္း ဗီဇအရင္းခံက ရွိေနေသးတယ္။ ျမင္သာေအာင္ လြယ္လြယ္ဆိုရရင္ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေနတဲ့ ေထာင္ကဲႀကီးလင္မယားက ေမြးစားထားတဲ့၊ ျမန္မာျပည္မွာ ေမြးတဲ့ မိဘမဲ့ ကုလားကေလးတစ္ေယာက္ ဆိုပါစို႔။ ေထာင္ကဲႀကီးက ေမြးစားထားေပတဲ့ သူက ျမန္မာကေလးပဲ။ ဒါေပတဲ့ ကုလားေလးျဖစ္ျခင္းက ရွိေနေသးတယ္။ ဆိုလိုတာက အသစ္ျဖစ္ျခင္းအတြင္းမွာ မူလဂုဏ္ရည္က ရွိေနေသးတယ္။ ဒါေပတဲ့လည္း မူလဂုဏ္ရည္အတိုင္းေတာ့ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ မူလဂုဏ္ရည္ ရွိေနေသးတာကလြဲလို႔ မူလကအတိုင္း မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဘာသာျပန္ထားတဲ့ကဗ်ာဟာ ဒီသေဘာမ်ဳိးလို႔ ဘာန္းစတံုးက ျမင္တယ္။ ဒီလိုဆိုရတာက ဘာသာျပန္တဲ့သူက သူျပန္လိုက္တဲ့ကဗ်ာထဲမွာ သူ႔ဘာသာစကားရဲ႕ ပံုစံ၊ တင္ကူးလက္ခံထားတဲ့ သူ႔ယဥ္ေက်းမႈပံုစံ (အေနအထား)၊ သူအားသန္တဲ့ ရသအျမင္ စတာေတြ ထည့္ထားလို႔ပဲ။ ဘာသာျပန္ထားတဲ့ကဗ်ာဟာ မူရင္းကဗ်ာေရွ႕မွာ မွန္ေထာင္ျပထားတာမ်ဳိး မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္အသစ္ထဲမွာ ဘ၀သစ္တစ္ခု ေဖာ္ထုတ္ေပးလိုက္တာပဲ။

ဘာန္းစတံုးက အစဥ္အလာ တရုတ္ကဗ်ာေတြကို ဘာသာျပန္ခဲ့တဲ့သူမို႔ တရုတ္ကဗ်ာကေန အဂၤလိပ္လိုျပန္ဆိုခဲ့ရတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳေတြမွာ အေျခခံၿပီး ရွင္းျပတယ္။ အထူးသျဖင့္ တရုတ္စာေရးတာနဲ႔ ပန္းခ်ီေရးတာရဲ႕ၾကားက ဆက္ႏြယ္ေနမႈကို တင္ျပခဲ့တယ္။ အစဥ္အလာ တရုတ္ပန္းခ်ီနဲ႔ ကဗ်ာ(စာ) ေရးတာဟာ စုတ္တံကိုသံုးၿပီး ေရးတယ္။ “အရုပ္ေတြဟာ ကဗ်ာပဲ၊ ကဗ်ာဟာ အရုပ္ပဲ” လို႔ ဆိုရမယ္။ တာအိုအျမင္အေျခခံ ရသပညာ (Taoist asthetics ကို ဆိုလိုပါတယ္။ တာအိုကို ေတာက္ေခၚေခၚ၊ ေတာက္တဲ့ေခၚေခၚ၊ အိမ္ေျမာင္ေခၚေခၚ ႀကိဳက္သလို အသံထြက္ႏိုင္ၾကပါတယ္။) အရေတာ့ စုတ္ခ်က္ေတြဟာ “ယင္း” နဲ႔ “ယန္း” အေျခခံမွာ တည္တယ္။ ဆိုလိုတာက ဥပမာ အေမွာင္၊ မဲနက္တာ၊ အမ်ဳိးသမီး (ဣတၳိလိင္) Dark, blackness, woman စတာေတြဟာ “ယင္း” ရဲ႕ သေဘာေတြပဲ။ အဲဒီလိုပဲ အလင္း၊ ျဖဴတာ၊ ေယာက္်ား(ပုလႅိင္) Light, whiteness, man ဆိုတာေတြဟာ “ယန္း” ရဲ႕ သေဘာေတြပဲ။ စုတ္တံကိုသံုးၿပီး ေရးထားတဲ့ ပန္းခ်ီကားနဲ႔ ပန္းခ်ီကားေပၚက ကဗ်ာကို အဂၤလိပ္လိုျပန္ရာမွာ ဒီအခ်က္ေတြ ပါမလာေတာ့ဘူး။ အဲဒီလိုပဲ မူရင္းဘာသာစကားရဲ႕ အသံအေျခခံ ေဖာ္ထုတ္ခ်က္ေတြ (Onomatopoeia ကို ဆိုလိုတာပါ) ဟာ ဘာသာျပန္လိုက္တဲ့ ဘာသာစကားရဲ႕အတြင္းမွာ တစ္သားတည္းက်တာ မရႏိုင္ဘူး (ဖန္တီးယူလို႔ ရေကာင္းရမယ္။ တစ္သားတည္း/တစ္မ်ဳိးတည္းက်တဲ့ အရသာကို မရႏိုင္ဘူး။) အဂၤလိပ္လိုဘာသာျပန္ၿပီး ေရးထားတဲ့ကဗ်ာမွာ မူလအေရးအသားမွာ ေဖာ္ထုတ္ထားခဲ့တာေတြကို အဂၤလိပ္လို ဘယ္လိုခံစားႏိုင္မလဲ ဆိုတာကိုပဲ အေလးေပးရေတာ့မယ္လို႔ သူက ဆိုတယ္။ သူ႔ရဲ႕ အဓိကဆိုလိုရင္းကေတာ့ ကဗ်ာေနာက္မွာရွိေနတဲ့ ကဗ်ာကို ဘာသာျပန္တဲ့လူက သိမွတ္ခံစားနားလည္ဖို႔ လိုမယ္။ ၿပီးမွ တျခားဘာသာစကားတစ္ခုထဲမွာ ဘယ္လိုအံ၀င္မလဲဆိုတာ စဥ္းစားဖို႔ပဲ။
ဘာန္းစတံုးရဲ႕အျမင္ကို ဒီေနရာမွာတင္ ရပ္ခဲ့ပါရေစ။ ဘာကိုဆိုလိုမွန္း သေဘာေပါက္ေလာက္ၾကမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေဆြးေႏြးခ်င္တဲ့ အခ်က္ႏွစ္ခုကို ေဆြးေႏြးပါရေစ။ ရန္ကုန္ေရာက္တုန္းက မိတ္ေဆြေက်ာင္းဆရာတစ္ေယာက္ရဲ႕ တပည့္ ကဗ်ာေရးစာေရးတဲ့ ေက်ာင္းဆရာ (ေကာလိပ္ေက်ာင္းဆရာ) က ေမးတယ္။ “ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ဖတ္တဲ့လူအႀကိဳက္ အနက္ေဖာ္လုိ႔ရတယ္ဆိုတာ ဟုတ္သလား” တဲ့။ အဲဒီအေမးမ်ဳိး အရင္ကလည္း ကၽြန္ေတာ္ အေမးခံရဖူးတယ္။ (Reader Response Theory ကို အနက္ယူလြဲစရာျဖစ္ေအာင္ ေရးၾကရာက အဲဒီအျမင္မ်ဳိးေပၚလာတယ္ ထင္တယ္။) တကယ္ေတာ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္အျဖစ္ တည္ေဆာက္ျပထားတဲ့ စာလံုးေတြကို နားလည္တာနဲ႔ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္လံုးရဲ႕ အနက္ကို မကြဲလို႔လည္း ျဖစ္မယ္ထင္တယ္။ ကဗ်ာအျဖစ္ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ စာလံုးနဲ႔ အသံုးအႏႈန္းကိုေတာ့ သိကိုသိရမွာပဲ။ ဒါေပတဲ့ ကဗ်ာေရးတဲ့သူ သံုးႏႈန္းထားတဲ့ စာလံုးနဲ႔ အသံုးအႏႈန္းရဲ႕ အနက္ဟာ အဘိဓာန္လာအနက္ ဟုတ္ခ်င္မွဟုတ္မယ္။ ကဗ်ာဖန္တီးသူရဲ႕ အသံအေပၚမွာ တည္ၿပီး အနက္ေဖာ္ဖို႔  လိုေကာင္းလိုလိမ့္မယ္။ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ရဲ႕ အနက္အားလံုးကို အျပည့္ရအာင္ ေဖာ္ထုတ္ခ်င္မွ ေဖာတ္ထုတ္ႏိုင္ၾကမယ္လို႔ ဆိုတာက လက္ခံစရာပါ။ ဒီလိုပဲ သတိထားသင့္တာက ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ကိုယ္လိုသလို/ထင္သလို အနက္ေဖာ္လုိက္လို႔ မရႏိုင္ဘူးဆိုတာပဲ။ ဆိုလိုတာက ကဗ်ာထဲမွာ “ေရ” လို႔ ေရးထားတာကို၊ ကိုယ့္ဘာသာ “ေလ” တို႔ “ေျမ” တို႔ လုပ္လိုက္လို႔ မရဘူး။ ဒါေပတဲ့ ေရဟာ ရိုးရိုးေရကို ရည္ရြယ္သလား၊ အဆိပ္ရည္ကို ရည္ရြယ္သလားဆိုတာက ကဗ်ာဖန္တီးသူရဲ႕ အသံထဲမွာ ေရးသားထားပံုအရသာ သိရတာ။ ဒီေနရာမွာ အနက္ယူလြဲႏိုင္တယ္။ ကဗ်ာတည္ေဆာက္ထားပံုကို လိုက္ၿပီး အနက္ေဖာ္ရမွာပဲ။ ထင္သလို အနက္ေဖာ္လိုက္လို႔ေတာ့ ရမယ္မထင္ဘူး။ အရင္က ကၽြန္ေတာ္ေရးခဲ့ဖူးသလိုပဲ၊ ေဟနီကဗ်ာထဲက …a vision ကို အိႏၵိယသား ပညာရွင္တစ္ဦးက Vision ႏွစ္ခုရယ္လို႔ အဓိပၸာယ္ေကာက္သလို ျဖစ္သြားမယ္။ Blue ဆိုတိုင္းလည္း အျပာေရာင္ပဲလို႔ ျမင္ထား၊ လက္ခံထားလို႔ မရသလိုပဲ။ သီးျခားစာလံုးတစ္လံုးကေန ေယဘုယ်အနက္ကို  ေဖာ္ေပးတာမ်ဳိး (Syne- doche လို႔ လက္ခံၾကတာမ်ဳိး) ေတြကိုလည္း သိဖို႔ လိုေသးတာပဲ။

တခ်ဳိ႕အေနအထားမွာ သီးျခားလူမႈယဥ္ေက်းမႈအေျခခံ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုခုရဲ႕ ဘာသာစကားသံုးစြဲသူေတြ (Language user of certain socialcultural community ကို ဆိုလိုတာပါ) မွပဲ သေဘာေပါက္မယ့္ အသံုးအႏႈန္းေတြလည္း ရွိတယ္။ ဘာသာစကားတည္ေဆာက္ပံုမွာလည္း အဲဒီလိုပဲ။ ပထ၀ီအေနအထား၊ ေဒသဆိုင္ရာမတူညီမႈ စတာေတြမွာ အေျခခံၿပီး တည္ေဆာက္ထားတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ခပ္လြယ္လြယ္ အယ္မလီဒစ္ကင္ဆင္ေရးတဲ့ “လမ္းညႊန္မဲ့” Chartless ကဗ်ာမွာ I never sw a moor ဆိုတဲ့ ပထမစာေၾကာင္းကိုပဲ ၾကည့္ပါ။ (Chart ဟာ အေသးစိတ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ရွင္းလင္းေဖာ္ျပထားခ်က္ပဲ။ ဒီေနရာမွာ ခပ္လြယ္လြယ္ လမ္းညႊန္လို႔ပဲ ဘာသာျပန္လိုက္ပါတယ္။ လမ္းညႊန္ဆိုေပတဲ့ ေျမပံုသေဘာမ်ဳိးလည္း မဟုတ္ဘူး။ ေရပံုအျဖစ္ေတာ့ သံုးတတ္ၾကတယ္။) Moor ဆိုတာ အဂၤလန္မွာ လူတိုင္းသိတယ္။ မျမင္ဖူးတဲ့သူ ရွားမယ္။ ျခံဳပုတ္ကေလးေတြေလာက္ပဲရွိတဲ့ ျမက္ခင္းက်ယ္ႀကီးေတြ။ ေျမရိုင္းေတြလို႔ပဲ ေခၚရမယ္ (အလယ္ေခတ္အဂၤလိပ္စကား Mor က ဆင္းသက္လာတာ၊ ျမက္ထူတဲ့ ႏြံေတာလိုဟာမ်ဳိး။) အဂၤလိပ္ဘာသာ စာဖတ္က်င့္ရွိတဲ့လူအဖို႔ အဂၤလိပ္မဟုတ္တဲ့လူတစ္ေယာက္ ေရးတဲ့စာဆိုတာ တန္းသိႏိုင္တယ္။ ဒီမွာ အယ္မလီရဲ႕ တင္စားခ်က္က လွရံုတင္မကဘူး၊ ပီျပင္တယ္။ ဒီကဗ်ာဆာ Syllogism တစ္မ်ဳိးနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတာပဲ။ ဆင္ျခင္တံုတရားအေျခခံ သက္၀င္ယံုၾကည္မႈကို ျပခ်င္တာပဲ။ ကဗ်ာရဲ႕ ေနာက္ဆံုးစာေၾကာင္းႏွစ္ေၾကာင္းမွာ ဘာသာစကားကို အခုိင္အမာျပဳၿပီး တည္ေဆာက္ပံု ျပခ်င္လို႔ပါ။ အၾကမ္းထည္ဘာသာျပန္ရရင္ “ဒါေပတဲ့ ဘယ္မွာဆိုတာ ငါေသခ်ာတယ္။ အေသးစိတ္လမ္းညႊန္မ်ား ရထားသလိုပဲ” Yet certain am I of the spot As if the chart were given ဆိုလိုတာက Yet certain am I … လို႔ပဲ ေရးၿပီး၊ Yet I am certain … လို႔ မေရးတာကို သတိထားၾကည့္ရင္၊ အဂၤလိပ္ဘာသာ စာ/စကားအရ အားေကာင္းပံု၊ အရသာရွိပံုကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပတဲ့ တျခားဘာသာစကားေျပာင္းလိုက္တဲ့အခါ တျခားဘာသာစကားရဲ႕ေဘာင္ထဲမွာ ေပၚလြင္မွာမဟုတ္ေတာ့ဘူး။

ဒီေနရာမွာ ဘာန္းစတံုးရဲ႕အျမင္ျဖစ္တဲ့ ကဗ်ာေနာက္က ကဗ်ာဆိုတဲ့အေၾကာင္းဆီ ျပန္သြားပါရေစ။ အယ္မလီရဲ႕ကဗ်ာကို စာလံုးတစ္လံုးခ်င္းအနက္ေကာက္ၿပီး တျခားဘာသာစကားနဲ႔ အနက္ေဖာ္ရင္ တစ္မ်ဳိးျဖစ္ေကာင္းျဖစ္လိမ့္မယ္။ တစ္ခါက ကဗ်ာရဲ႕ ရသစနစ္အေၾကာင္း သင္ၾကားတဲ့ဆရာႀကီးက အဂၤလိပ္စာတတ္ေပတဲ့ လံုးခ်င္းအနက္ေကာက္ေလ့ရွိတဲ့ သူ႔တပည့္တစ္ေယာက္က Moor ဆိုတဲ့ စာလံုးကို ေလွ/သေဘၤာရပ္တာ (ရပ္ေနေအာင္ ႀကိဳးခ်ည္ထားတာမ်ဳိး) အဓိပၸာယ္ေကာက္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာျပဖူးတယ္။ ဘာလို႔ အဲဒီလို အနက္ဆြဲယူသလဲဆိုေတာ့ ကဗ်ာရဲ႕ဒုတိယစာေၾကာင္းမွာ ပင္လယ္ဆိုတာပါလို႔လို႔ ေျပာသတဲ့။ ဒါဟာ ဘာန္းစတံုးတင္ျပသလို ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ရဲ႕ ရွိေနျခင္းေနာက္က ကဗ်ာကိုမျမင္ဘဲ လံုးခ်င္းအနက္ေကာက္ျခင္းရဲ႕ ျပႆနာတစ္ရပ္ပဲ။  အဲဒီလိုပဲ ေရွ႕မွာတင္ျပခဲ့တဲ့ စာေၾကာင္းတည္ေဆာက္ထားပံုမွာလည္း …Yet certain am I ကို …Yet I am certain လို႔ ေျပာင္းလို႔ရမယ္။ အနက္အရ တူတယ္လို႔ထင္ရေပတဲ့ ကဗ်ာေရးသူဆီက ထြက္လာတဲ့အသံက မတူေတာ့ဘူး (Syntax မတူေတာ့တဲ့အတြက္ The mode of experiencing meaning ေျပာင္းသြားတယ္၊ မတူေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာရမွာပဲ။ စာေၾကာင္းကိုတည္ေဆာက္ထားတဲ့ အင္အား (၀ိတ္ေခၚခ်င္ေခၚပါ) မတူေတာ့ဘူး။ ခိုင္မာေအာင္ Affirmative တင္မကဘူး၊ ဘာသာစကားတည္ေဆာက္ထားတဲ့ အေျခခံအတိုင္း စာေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္းရဲ႕ ဘယ္ဘက္ကေန ညာဘက္ကို ဖတ္သြားရတဲ့အခါ စာလံုးေနရာခ်ထားပံု (word order ကိုဆိုလိုတာပါ) ဟာ ဒီေနရာမွာ အေရးပါတယ္။ Yet certain.. နဲ႔ Yet I … ဟာ မတူဘူး။ (ပထမအပိုဒ္မွာလည္း ကဗ်ာေရးသူက Yet know I… လို႔ ေရးတတယ္။ Yet I know… လို႔ မေရးခဲ့ဘူး။ Yet + know; Yet + certain က သူတို႔ဘာသာစကားရဲ႕ ေဘာင္ထဲမွာ အရသာရွိတယ္။ ျမန္မာလို “ဒါေပမဲ့ ေသခ်ာတယ္” နဲ႔ “ဒါေပမဲ့ ငါ ေသခ်ာတယ္” အၾကားမွာ သိပ္ထူးျခားခ်က္ မရွိဘူး။ အနက္ေဖာ္တဲ့ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သူတို႔ ဘာသာစကားမွာ Syntagmatic structure ဆိုတာ ရွိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာလည္း ရွိေကာင္းရွိမယ္။ အပ္က်မတ္က် တူခ်င္မွတူမယ္။ ဒီအေၾကာင္းကိုေတာ့ ေဒါက္တာခင္ေအးလို လူမ်ဳိးက ရွင္းျပေလမွပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ေတာ့ ဉာဏ္မမီဘူး) ဒီေတာ့ ကဗ်ာေရးသူက အဂၤလိပ္ဘာသာစကားအရ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ကဗ်ာေရးပံု (Poetic diction) ထဲက အရသာ (အရသာလို႔ပဲ လြယ္လြယ္ေခၚပါရေစေတာ့) မ်ဳိး ျမန္မာဘာသာမွာ ရဖို႔ မလြယ္ဘူး။ (ဒီေနရမွာ ျခြင္းခ်က္လို႔ပဲ ဆိုရမယ္။ ကၽြန္ေတာ့္လို လမ္းေပၚက လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ မေရးႏိုင္တာကိုသာ ဆိုလိုတာပါ။ သီခ်င္းစာသားေတြမွာ ခိုင္မာလာေအာင္၊ အားရွိလာေအာင္ စာလံုးေတြ စာေၾကာင္းေတြ တည္ေဆာက္ႏိုင္တဲ့ (ေဒါက္တာ) စိုင္းခမ္းလိတ္လို ပညာရွင္မ်ဳိးဆိုရင္ ေရးႏိုင္လိမ့္မယ္ထင္တယ္)
ဒီလိုအေနအထားမွာ ဘာသာျပန္သူဟာ မူရင္းစာလံုးမ်ား တည္ေဆာက္ထားပံုရဲ႕ ေယဘုယ်အေနအထားေပၚမွာ ရိုးသားမႈ၊ စစ္မွန္မႈ ရွိဖို႔ပဲ ရွိေတာ့တယ္။ ဆိုလိုတာက စာေၾကာင္းအျဖစ္ တည္ေဆာက္ထားပံု (တစ္နည္းဆိုရင္ စာေၾကာင္းရဲ႕ အသက္၀ိညာဥ္) ကို သိဖို႔လိုမယ္။ ဒါကလည္း ကဗ်ာေနာက္က ကဗ်ာကို နားလည္ျခင္းတစ္မ်ဳိးပဲ။ မၾကာခင္က ဖတ္ရတဲ့ ကိုတာရဲ႕ ေနရူဒါကဗ်ာ ဘာသာျပန္ထဲမွာ ဘာသာျပန္ထားတာတစ္ခုကို ခုလိုေတြ႕ရတယ္ …

Where is the child I was
Still inside me or gone?
ဖိုးတာဆိုတဲ့ အကေလး
ကိုတာ့ထဲမွာ ရွိေသးလား
မရွိေတာ့ဘူးလား ေမး။
(စာ ၆၀၊ ေနရူဒါ၏ ပုစၦာမ်ား)

ဒီေနရာမွာ ကိုတာက ေနရူဒါရဲ႕ I ကို ေကာင္းေကာင္းႀကီး သိမွတ္နားလည္ ခံစားႏိုင္ပံုရတယ္။ ကနဦး/အရင္းခံကဗ်ာကို တည္ေဆာက္တဲ့လူရဲ႕ “ငါ” ကို ဘာသာျပန္သူက သူ႔ရဲ႕ “ငါ” နဲ႔ အစားထိုးၿပီး ေပးလိုက္တယ္။ ဘာသာစကားအေျခခံနဲ႔ သိမႈ လက္ေျပာင္းလက္လႊဲလုပ္ရာမွာ “ငါ” ဟာ ေျပာင္းလဲမသြားဘူး။ ပ်က္စီးမသြားဘူး။ တန္ဖိုးေလ်ာ့ပါးမသြားဘူး။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ဖတ္တဲ့လူတစ္ေယာက္က သူ႔ရဲ႕ “ငါ” ကို အစားထိုးဖတ္သြားႏိုင္တယ္။ ဆင္ေျခတစ္ခုအေနနဲ႔ ေပးရရင္ေတာ့ ေနရူဒါရဲ႕ပုစၦာ ကဗ်ာေတြဆိုတာက အေျဖရွာခိုင္းေနတဲ့၊ အေျဖေတာင္းတဲ့ ကဗ်ာမ်ဳိးမဟုတ္လို႔ပဲ။ Rhetorical question သေဘာမ်ဳိးေတြပဲ။ ဆင္ျခင္တံုတရားရဲ႕ ေဘာင္ထဲက အေျဖရွာခုိင္းတာ မဟုတ္လို႔ပဲ။ ကိုတာက ေနရူဒါသံုးတဲ့ “I” ကို ေကာင္းေကာင္းႀကီးေတြ႕လိုက္ေတာ့ “I” ကို “ငါ” လို႔မျပန္ေတာ့ဘဲ ျပန္ဆိုသူရဲ႕ “ငါ” ျဖစ္တဲ့ “ဖိုးတာနဲ႔ ကိုတာ” ကို ဖလွယ္ၿပီး သံုးျပသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေစာေစာပိုင္း (ေနရူဒါ၏ပုစၦာကဗ်ာမ်ား စာအုပ္အျဖစ္ ထြက္မလာေသးခင္က) သူ႔ဘာသာျပန္တခ်ဳိ႕ မဂၢဇင္းထဲမွာဖတ္ရေတာ့ သူ႔ဘာသာျပန္အထဲမွာ မူရင္းကဗ်ာဆရာရဲ႕ေလကို ၾကားရတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ေကာက္ခ်က္ခ်မိခဲ့ဖူးတယ္။ မူရင္းကဗ်ာဆရာရဲ႕ ေလကို မိဖို႔ဆိုတာက ဘာန္းစတံုးတင္ျပခဲ့တဲ့ ကဗ်ာေနာက္က ကဗ်ာကို သိဖို႔ပဲ။

(ဆက္ပါဦးမယ္)
ျမင့္သန္း
ခ်င္းတြင္း၊ ဇြန္လ ၂၀၀၆