လရောင်လမ်း

ကၽြန္ေတာ္ ဆံုးျဖတ္ၿပီးၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဆရာႀကီး႐ံုးခန္းရွိရာကို လာခဲ့တာ။ ကန္ေဘာင္႐ိုးအတိုင္းေလွ်ာက္လာရင္း တစ္ခါတေလ ေလခၽြန္ေနမိတယ္။ ဘာ၊ သီခ်င္းရယ္လို႔ေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ မသိဘူး။ ကန္ေဘာင္႐ိုးရဲ႕ ေအာက္ဖက္ဆီက စက္သံျပင္းျပင္းနဲ႔ ၀န္တင္ကားေတြ ျဖတ္သြားတတ္တယ္။ ကန္ထဲမွာေတာ့ ေရဘဲတစ္သိုက္ ေရကူးေနၾကေလရယ့္။ ေလခၽြန္ရင္းေလွ်ာက္လာေတာ့ ခရီးေပါက္လို႔ ေပါက္မွန္းမသိဘူး။ ေငြေတြ၊ ေၾကးေတြ အေၾကာင္းသင့္တဲ့အေဆာက္အဦႀကီးေနာက္နားဆီက ေနာက္ေဖးေပါက္ကေလး တစ္ခုရွိရာ ေရာက္လာတယ္။ ဒီအေပါက္ကေလးက လူပဲ ၀င္လို႔ရတယ္။ ကား၀င္လို႔မရဘူး။ ကားစီးလာရင္ သိၾကားမင္းပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လမ္းေလွ်ာက္၀င္ရမွာပဲ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ သေဘာက်စရာပဲ။ ဒီအေပါက္က ၀င္ရင္၊ လမ္းေလွ်ာက္၀င္ရမယ္ဆိုတာ စာေရးမထားဘဲ သေကၤတအရ ေဖာ္ထုတ္ထားတဲ့ သေဘာပဲထင္တယ္။ ပညာရွိေတြေနတဲ့ အရပ္ဆိုေတာ့လည္း ဒီလိုပဲထင္ရယ့္။

ကာကြယ္မႈ ေသရင္ေတာင္ က်ားေယာင္ေဆာင္သြားမယ္ ဘယ္သူမွ အသက္မသြင္းမိေစရေအာင္ က်ားျဖစ္ၿပီးသား, ေကာင္ ဆိုရင္ေတာ့ ေသခ်င္ေယာင္ေဆာင္ဖို႔ လိုၿပီေပါ့။ ၀င္မဆံ့ အရာရာဟာ ေခါင္း၀င္ကိုယ္ဆံ့ပါ ဒါနဲ႔ေတာင္ ကၽြန္ေတာ့္မွာ လိပ္ဘ၀က ကၽြတ္ဖို႔လိုေနေသးတယ္ အခြံမပါဘဲ ၀င္ဆံ့ပစ္လိုက္ဖို႔ဆိုတာ ေပ်ာ့တြဲတြဲႀကီးေနမွာ။ ကိရိယာ ကိုယ္ဟာ မင္းကို ကစားေနတဲ့ အရုပ္ကေလးကြဲ႕ ဒါနဲ႔ မင္းကဘာလဲ။ မ်က္ႏွာဖံုးမ်ား မွတ္ဉာဏ္ႀကီးျမင္ရဲ႕သားနဲ႔ အတိတ္တဲ့ စိတ္ကူးစိတ္သန္းဟာ  အနာဂတ္ေယာင္ေဆာင္တတ္တာေရာ ၾကားၿပီးၿပီလား။ တူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ အသစ္ေတြ႕ရွိတဲ့ ႐ုပ္ၾကြင္းကို သက္တမ္းအရင့္ဆံုးျဖစ္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိတာပါ ၿပိဳင္ဘက္ေတြအားလံုး အတံုးအရံုး လက္ဦးပါေစ ျပံဳးျပံဳးေလးေနစို႔။ ေတဇာ (လေရာင္လမ္း)

ပန္းျခံထဲကို သြားရေအာင္ဟု သူကဆိုသည္။ သူဆိုသည္မွာ ကၽြန္ေတာ့္ကိုႀကိဳက္ေနေသာ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦး၊ သို႔မဟုတ္ ကၽြန္ေတာ္ကႀကိဳက္ေနေသာ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦး ျဖစ္ပါသည္။ ေရွ႕မဆက္မီ ဘာသာစကားအေၾကာင္း ေျပာရပါလိမ့္မည္။ ပထမအခ်က္မွာ အမ်ဳိးသမီးကို သူမဟုမသံုးဘဲ သူဟု သံုးရသည္မွာ၊ ေဂါပါလေယာက္်ား ဗာလနံပညာရွိတို႔က သူထီးမရွိသျဖင့္ သူမ မရွိသင့္ဟု ဆိုၾကေသာဆင္ေျခေၾကာင့္၊ သူဟုသာ သံုးလိုက္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အျပစ္တင္လိုေသာ္ သူတို႔ကို အျပစ္တင္ၾကပါ။ ဤေနရာတြင္ ဆယ္ျမဴရယ္ဘတ္ကက္ကို ဆြဲမထည့္ၾကေစခ်င္ပါ။ ဘာသာစကားကို နယ္ကုန္သံုးပစ္သည္ဟုဆိုေသာ ဘတ္ကက္က အဂၤလိပ္စကား၊ ျပင္သစ္စကား စသည္တို႔ကို ဆိုလိုပါသည္။ ယခု ကၽြန္ေတာ္က စာဖတ္သူႏွင့္ အဆက္အသြယ္ျပဳေနသည္မွာ ျမန္မာတို႔၏ ဘာသာစကားျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္သံုးစြဲေသာ `သူ´ မွာ `သူမ´ ကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ ကၽြန္ေတာ္ဆိုလိုေသာ `သူမ´ မွာ စင္စစ္ ဘာသာစကားေဘာင္အတြင္း၌ `သူ´ ျဖစ္သည္။

အႏုပညာႏွင့္ သိမႈေဗဒဟူေသာ အရာႏွစ္ခုအၾကား အဆက္အစပ္သည္ အျမဲဆိုသလို အားေပ်ာ့ေနေလ့ရွိၿပီး အေျခတင္ျငင္းခုန္စရာ ကိစၥတစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ အႏုပညာ ဖန္တီးမႈတစ္ခုႏွင့္ ေပါင္းကူးမိျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ အႏုပညာပစၥည္းအား ၾကံဳေတြ႕ျခင္းမွ အဓိပၸာယ္ရွိသည့္ အရာတစ္ခုခုအား ရရွိႏိုင္ဆိုေသာအခ်က္ကိုမူ မျငင္းသာေပ။ သို႔ရာတြင္ အႏုပညာႏွင့္ ထိပ္တိုက္တိုးရာမွရရွိေသာ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အေတြ႕အၾကံဳမ်ားသည္၊ သိမႈေဗဒ၏ အနက္ဖြင့္အျဖစ္ အသံုးျပဳထားသည့္ `မွန္ကန္၊ ဆီေလ်ာ္ေသာ ယံုၾကည္ခ်က္မ်ား´ (True Justified Beliefs) ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္၊ ယတိျပတ္ အသိပညာ (Propositional Knowledge) တစ္စံုတရာ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိကိုလည္း အမ်ားႀကီး ျငင္းခုန္စရာ ရွိေနသည္။ ဤအေရးအသားတြင္ `အႏုပညာမွ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မည္သည့္အရာအား သင္ယူႏိုင္သနည္း´ ဟူေသာ ေမးခြန္းတြင္ အက်ဳံး၀င္မည့္ ေဆြးေႏြးဖြယ္ကိစၥမ်ားအား အႏုစိတ္ၾကည့္မည္ျဖစ္ၿပီး၊ သမိုင္းေနာက္ခံကား အခ်ဳိ႕ကိုလည္း ေဖာ္ျပေပးသြားပါမည္။

မိုးလင္းတာနဲ႔ အိပ္ယာႏိုးတာ ထပ္တူမက်ခဲ့တာ ၾကာၿပီ။ မိုးက လင္းခ်င္တဲ့အခ်ိန္ လင္းတယ္၊ ကၽြန္ေတာ္ကလည္း ႏိုးခ်င္တဲ့အခ်ိန္ ႏိုးတယ္။ သိပ္ၿပီး ျပႆနာေတာ့ မရွိလွဘူး။ အခ်ိန္မီ ၿပီးရမယ့္အလုပ္ေတြ အခုေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ဆီမွာ မရွိေတာ့ဘူး။ ေနရာရဲ႕ကန္႔သတ္မႈက တင္းၾကပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အခ်ိန္ရဲ႕ကန္႔သတ္မႈကို နည္းနည္းျပန္ၿပီး ေလွ်ာ့ခ်ထားလိုက္တယ္။ Compensation လို႔ေျပာမလား။ အခ်ိန္မွန္မႏိုးဆို တကယ္ေတာ့ အခ်ိန္မွန္အိပ္တာမ်ဳိးလည္း ရွိမွမရွိဘဲ။ အိပ္မရတဲ့ေရာဂါေတာ့ ဟုတ္ပံုမရဘူး။ ေကာ္ဖီခြက္ေတြက ကၽြန္ေတာ့္ေက်ာျပင္နဲ႔ အိပ္ယာကို ပူးကပ္မသြားေအာင္ တားဆီးထားတယ္။ အခ်ိန္အေတာ္မ်ားမ်ား စကားလံုးေတြေပၚမွာ မ်က္စိကို ေျပးလႊားေနေစမယ္။ ေခါင္းထဲမွာ အဓိပၸာယ္တခ်ဳိ႕ကို ဓါတ္ျပဳေနေစမယ္။ တစ္ခါတေလ ထူးဆန္းတဲ့ အဓိပၸာယ္အတြဲအစပ္မ်ဳိးေတြ ရတတ္တယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ေတာ့ မပ်င္းရဘူး။ မပ်င္းရရင္ကို ဘ၀ဟာ ေပ်ာ္စရာေကာင္းေနၿပီလို႔ ကိုယ္ပိုင္သတ္မွတ္ခ်က္ကေလး လုပ္ထားလိုက္တယ္။ ေပ်ာ္ရႊင္မႈရွာပံုေတာ္ဟာ အဓိပၸာယ္သတ္မွတ္ခ်က္ကို `ကစား´ (Adjust) လို႔ရတယ္ဆိုတာ သိသြားကတည္းက၊ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ သိပ္မခက္လွေတာ့ဘူး။ ဒီလိုပဲ သြားေနတယ္။ ဒီမနက္လည္း ကၽြန္ေတာ္ ဘယ္အခ်ိန္မွန္းမသိ ႏိုးလာတယ္။

ကၽြန္ေတာ္က ခင္ေမာင္ေက်ာ္နဲ႔ လွဝင္းကုိ ဆက္ေပးတာ။ သူတုိ႔ ႏွစ္ေယာက္စလုံးနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ငယ္ငယ္ကတည္းက ခင္ၾကတာ။ မနုိင္ရင္ကာေတြ။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ခ်င္းေတာ့ မသိၾကဘူး။ ငယ္ငယ္က တစ္နယ္စီ တစ္ရပ္စီတင္ မကဘူး။ ပတ္ဝန္းက်င္ အသုိင္းအဝုိင္း အဲဒါေတြက အစ ဘာဘာညာညာေတြလည္း မတူၾကဘူး။ အဓိကကေတာ့ လွဝင္းကိစၥ။ ဒီေတာ့ လွဝင္းအေၾကာင္းကပဲ စရေတာ့မွာပဲ။

I'm too alone. I see no end. If we could all run, even that would be better. I'm hungry. The sun is not hot. It's not a good position I'm in. If I had to do the whole thing over again, I wouldn't. John Berryman , " Dream Song 28: Snow Line " ေလွကားရင္းက တယ္လီဖုန္းထားတဲ့ စားပြဲေပၚမွာရွိတဲ့ တယ္လီဖုန္းမွတ္တမ္း စာအုပ္ကို ၾကည့္လိုက္မိတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္နာမည္ ေနရာမွာ `အုတ္တိုက္အနီႀကီးက အမ်ဳိးသမီးကေလး ဖုန္းဆက္တယ္။ ျပန္ဆက္ပါ။ အေရးႀကီးတယ္´ လို႔ အဂၤလိပ္လိုေရးထားတာ ေတြ႕ရတယ္။ ရာမနႏၵာရဲ႕ လက္ေရးပဲ။ ေဖေဖေရးရင္ သူ႔ကို သမီးလို႔ပဲ ညႊန္းတယ္။ ရာမနႏၵာကေတာ့ သူတို႔အိမ္ကို အစြဲျပဳၿပီး ေရးေလ့ရွိတယ္။ ဘာလို႔မွန္းေတာ့ မသိဘူး။ သူ႔ကို `ယန္းေလဒီ´ လို႔ ညႊန္းၿပီး အဂၤလိပ္လို ေရးတတ္တယ္။ ရာမနႏၵာက ကိုလိုနီရဲ႕ လက္က်န္ႀကီးမို႔ ဘာသာစကားအသံုးအႏႈန္းမွာ ယဥ္ေက်းျခင္းသည္ အဓိကဆိုတာကို လက္ခံထားလို႔ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မယ္။ ေသခ်ာေပါက္ေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။ ေသခ်ာေပါက္ေျပာႏိုင္တာကေတာ့ ကိုလိုနီစနစ္ရဲ႕ ပ်ဳိးေထာင္မႈအရ၊ ေလာင္းမင္းစနစ္အတိုင္း ညာဖက္ကိုေစာင္းၿပီး၊ လက္ေရးဆက္ ေရးေလ့ရွိတာပဲ။ ကၽြန္ေတာ္အိမ္မွာမရွိတုန္း သူ႔ဆီက ဖ...

ေနာက္အဆင့္မွာ သဘာ၀လြန္ယုတၱိ (Transcendental Logic) ျဖစ္ၿပီး အာ႐ံုသိျခင္းမွ သေဘာတရားဆီသို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းျခင္း၊ တစ္နည္း အေတြ႕အၾကံဳမွ သိပၸံဆီသို႔ ကူးေျပာင္းျခင္း ျဖစ္သည္။ `သဘာ၀လြန္ရသ´ တြင္ ၀တၳဳတစ္ခုအား ကၽြန္ေတာ္တို႔မွ ရယူ (ခံစား/သိျမင္) သည္။ သဘာ၀လြန္ယုတၱိတြင္ေသာ္ အဆိုပါ၀တၳဳသည္ လူ၏စိတ္အတြင္းမွ အေတြးႏွင့္သာ သက္ဆိုင္ေသာကိစၥျဖစ္သည္။ ပထမပံုစံသည္ ထိုးထြင္းသိကို အသံုးျပဳၿပီး ဒုတိယသည္ သေဘာတရားကို အသံုးျပဳသည္။ သဘာ၀လြန္ယုတၱိဆိုသည္မွာ နားလည္သိမွတ္ပံု စည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ဆိုင္ေသာ သိပၸံသာ ျဖစ္သည္။ လူသား၏ နားလည္သိမွတ္ပံုစနစ္တြင္ အသံုးျပဳသည့္ အဆိုပါ ကနဦး သေဘာတရားမ်ားအား ကန္႔က အုပ္စု (၁၂) စုအျဖစ္ ခြဲျခမ္းသတ္မွတ္ခဲ့သည္။

လာဗ်ာ၊ ဒီေကာင္ႀကီးအေၾကာင္း မေျပာမဆိုရတာ ၾကာၿပီ။ ဒါေပတဲ့ သိပ္ၾကာသြားၿပီေတာင္ မထင္မိဘူး။ တစ္ေန႔ဆီက ကလပ္မွာ လူစုၿပီး သူဆံုးသြားတာ ေလးႏွစ္ျပည့္တဲ့ အထိမ္းအမွတ္ကေလး လုပ္ၾကေတာ့မွပဲ အေတာ္ကေလးၾကာသြားၿပီ ဆိုတာ သတိထား လိုက္မိေတာ့တယ္။ ကလပ္က ကပၸတိန္လုပ္တဲ့ ဦးဘေအးႀကီးကမ်ားဆိုရင္ ခုထက္ထိ ဘ၀င္မက်ႏိုင္ရွာေသးဘူး။ ငါ အျမဲလို သတိေပးေနသားကြာ။ ခက္တာက ဒီေကာင့္မွာလည္း ဒါကေလးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ဘရိတ္က မပါဘူးလိုျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေျပာလို႔ကို တို႔တစ္ေတြ ရယ္ၾကရေသးတယ္။ အဲဒီေန႔ ညေနက အေတာ္မိုးခ်ဳပ္သြားၾကတယ္။ ဘယ္သူကမွ ၀မ္းနည္းပက္လက္ေတာ့ မျဖစ္ၾကဘူး။ သူကလည္း ၀မ္းနည္းတာမ်ဳိးမွ မႀကိဳက္ဘဲကိုး။ ဖိုးေစာထြန္းကေတာင္ ဖိုးကိုက ၀မ္းနည္းတာ ဘာေၾကာင့္၀မ္းနည္း၀မ္းနည္း ေပ်ာ့ည့ံေသးသိမ္ရာ က်တယ္လို႔ ေျပာဖူးတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔ ၀မ္းနည္းခ်င္ၾကရင္ အိမ္ျပန္ၿပီး ကိုယ့္မိန္းမကိုဖက္ၿပီး ၀မ္းနည္းၾကလို႔ ေျပာေသးတယ္။ ဘာလို႔တုန္းလို႔ ကိုေအာင္ခင္က ေမးေတာ့ ဖိုးေစာထြန္းက ငါ့မွာ လြတ္ရက္မရွိတဲ့ နင့္ရဲ႕ အခ်စ္အက်ဥ္းသားအျဖစ္နဲ႔ ေနရတာ အေတာ္ၾကာသြားပါကလားဆိုၿပီး ၀မ္းနည္းတဲ့အေနနဲ႔ေပါ့တဲ့။ ဒီေတာ့ကာမွ လြတ္ရက္မရွိတဲ့ ခုနစ္အိုရွစ္အို အခ်စ္ရဲ႕အက်ဥ္းသားႀကီးမ်ား ရယ္ႏိုင္ၾကရေတာ့တယ္...

(၁၇၂၄-၁၈၀၄) `အရာႏွစ္ခုသည္ ကၽြန္ေတာ္၏ စိတ္အစဥ္အား ဆထက္တပိုး တိုးပြားေနေသာ အေတြးစဥ္ႏွင့္ ပီတိတို႔ကို ေပးစြမ္းႏိုင္သည္။ ယင္းတို႔တြင္ အေျခစိုက္ေသာ ေရာင္ျပန္ဟပ္မႈမ်ားသည္ အႀကိမ္မ်ားေလေလ၊ ပမာဏ ျပင္းထန္ေလေလ ျဖစ္သည္။ ၎တို႔မွာ ကၽြန္ေတာ္၏ အထက္မွ ၾကယ္စံုေသာေကာင္းကင္ဘံုႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္၏ အဇၩတၱအတြင္းမွ က်င့္၀တ္ဥပေဒတို႔ ျဖစ္ပါသည္´ ဟူေသာ စာသားမွာ Königsberg ရွိ ကန္႔၏ အုတ္ဂူေပၚတြင္ ေရးထြင္းထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဂ်ာမန္ ေတြးေခၚရွင္ အီမန္ႏြယ္ကန္႔ (Immanuel Kant) မွာ အေနာက္တိုင္း ဒႆနိကေဗဒတြင္ အေရးအႀကီးဆံုးႏွင့္ ၾသဇာအလႊမ္းမိုးႏိုင္ဆံုး ပုဂိၢဳလ္မ်ားထဲမွ တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ သူ၏ စနစ္မ်ားသည္ ဒႆနေတြးေခၚမႈသမိုင္းတြင္ မွတ္တိုင္တစ္ရပ္ စိုက္ထူႏိုင္ခဲ့သည္။ ကန္႔၏ အေရးအပါဆံုး စာအုပ္မ်ားမွာ Critiques အမည္ရေသာ က်မ္းသံုးဆူျဖစ္သည္။  ၎တို႔တြင္ Critique of Pure Reason, Critique of Practical Reason ႏွင့္ Critique of Judgment တို႔ ပါ၀င္သည္။ ကန္႔က သူ႔ကိုယ္သူ ကိုပါးနိကပ္စ္ (Copernicus) ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ခဲ့ၿပီး၊ သူ၏ အေတြးအေခၚမ်ားမွာ ဒႆနိကေဗဒ၏ ကိုပါးနိကပ္စ္ ေတာ္လွန္ေရးပင္ ျဖစ္သည္ဟု ေၾကြးေက်ာ္ခဲ့၏။ ဤအခ်က္အား ခ်ဲ႕ကားရာက်သည္ဟု ဆိုႏိုင္ေ...