လရောင်လမ်း

§ § § § § § § မုန္တိုင္းစဲသည့္ ေန႔တခ်ဳိ႕တြင္ ကၽြန္ေတာ္ စကားအမ်ားႀကီး ေျပာခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ထို႔ေၾကာင့္ ယခုေသာ္ ကၽြန္ေတာ့္အား ႏႈတ္ဆိတ္ခြင့္ ျပဳၾကပါေတာ့ . . .။ သဘာ၀က်စြာပင္ ေမွ်ာ္လင့္ထားသည့္ မုန္တိုင္းမ်ား ျပန္လည္ ၀င္ေရာက္ခဲ့ပါၿပီ။ Blogging, Facebooking, G Talking စေသာ အလုပ္မ်ားအား ၃၆၅ ရက္ထက္ မနည္းေသာ ခဏတာမွ် ရပ္နားပါဦးမည္။ လာေရာက္ ဖတ္႐ႈခဲ့ၾကျခင္း အတြက္ အပိုအလိုမရွိ ေက်းဇူးတင္ပါသည္ မိတ္ေဆြမ်ား . . . ။ လရိပ္က်ေနေသာ ေနရာမ်ား လြန္ေျမာက္ခဲ့လွ်င္ ကၽြန္ေတာ္ ျပန္ေရာက္လာႏိုင္ဦးမည္ ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။ ႐ိုးသားစြာျဖင့္ . . . ◄ ေတဇာ (လေရာင္လမ္း) ► မတ္လ (၁၄) ရက္၊ ၂၀၁၀ § § § § § § §

တကယ္ေတာ့ လူသားတို႔သည္ အသြင္သ႑န္၊ အယူအဆ၊ သေဘာထား၊ တန္ဖိုးထားမႈစံ စသည့္ ႀကီးမားေသာ အေသးအဖြဲ မ်ားစြာတြင္ မည္သို႔ ကြဲျပားေနသည္ ျဖစ္ေစ အျပာေရာင္ မိုးေကာင္းကင္ႀကီး ေအာက္၌ အတူတကြ ရွင္သန္ေနထိုင္ ၾကသူမ်ား ခ်ည္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ေကာင္းကင္ႀကီး၏ ၾကည္လင္သာယာမႈသည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အားလံုးႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္။ ေကာင္းကင္ႀကီး၏ လွ်ပ္စီး မိုးႀကိဳးမ်ားသည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အားလံုးႏွင့္ သက္ဆိုင္ၿပီး အတူတကြ ရင္ဆိုင္လိုစိတ္ ေမြးျမဴသင့္ေပသည္။ တစ္မိုးေအာက္ခိုေနသူ အခ်င္းခ်င္း ႐ိုင္းပင္းကူညီျခင္း၊ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားႏွင့္ ခ်စ္ခင္ေလးစားမႈတို႔ . . . ။ ဤေနရာ အေရာက္တြင္ပင္ ေပါက္သြားသည့္ ကားဘီးလို ကၽြန္ေတာ့္ ၀ါက်မ်ားမွာ ေပ်ာ့ေခြၿပီး ဗလပ္ဗလပ္ျဖင့္ လမ္းေဘး ထိုးရပ္သြားသည္။ ၾကည့္ေပ်ာ္႐ႈေပ်ာ္ အေၾကာင္းအရာမ်ား ေရးသားျခင္းျဖင့္ ျပံဳးေနေသာ မ်က္ႏွာသည္ ယခုေသာ္ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ေလွာင္ေျပာင္ေသာ သေရာ္ျပံဳးအျဖစ္သို႔ ကူးေျပာင္းသြားသည္။ ကၽြန္ေတာ့္တြင္ အမ်ားလက္ခံထားေသာ (Conventional) စာေကာင္းေပမြန္တို႔အား ေရးသားႏိုင္ေသာ အစြမ္း ရွိမေနပါ။ ထံုးစံအတိုင္း လွ်ပ္စီးလက္သလို ဖ်ပ္ခနဲ လက္လာေသာ အေတြးမ်ားက ၾကည္လင္သာယာေနေသာ ေကာင္းကင္အား အၿပီးတိုင္ ေခ်မြ ဖ်က္ဆီးခဲ့ပါၿ...

“မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕” အေတြး (When Experience Trumps Data) Eric Johnson သည္ Columbia Business School မွ “ဆံုးျဖတ္မႈ သိပၸံ” ( Decision Sciences ) ဌာန၏ ဒါ႐ိုက္တာျဖစ္ၿပီး သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္မႈ သုေတသနဌာနမွ သုေတသီ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။ § § § § § § § စာရင္းဇယား အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕ ၾကံဳေတြ႕ရသည့္ အေတြ႕အၾကံဳ မ်ားမွာ မၾကာခဏ ဆိုသလို အတိုက္အခံ ျဖစ္ေန တတ္သည္။ ရွင္းလင္း ထင္ရွားသည့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ပစၥကၡ အေတြ႕အၾကံဳ မ်ားမွာ မႈန္၀ါး ေ၀းကြာသည့္ စာရင္း အခ်က္အလက္မ်ားအား မၾကာခဏ ဆိုသလို လႊမ္းမိုးသြား တတ္သည္။ အၾကမ္းဖက္မႈကို အေရျပားကင္ဆာ ထက္ပို၍ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ ေသာ္လည္း ႏွစ္စဥ္ ပိုမို အေသအေပ်ာက္ မ်ားသည္မွာ အေရျပား ကင္ဆာသာ ျဖစ္ပါသည္။ ကင္ဆာသမား အမ်ားစုမွာ တစ္ေန႔တာ ခံစားခ်က္သည္ ေရရွည္ ေရာဂါရင့္လာမႈႏွင့္ အဆက္အစပ္ မရွိေၾကာင္း ၾကံဳေတြ႕ၾကရသည္။ အိပ္ေရး၀၀ အိပ္လိုက္ရလွ်င္ လူတစ္ေယာက္သည္ ေနေကာင္းထိုင္ထသာ ရွိေနႏိုင္ေပသည္။ သို႔ရာတြင္ ေရာဂါ ရင့္က်က္လာမႈက ေသြးခုန္ႏႈန္းႏွင့္ အျခား တိုက္႐ိုက္ အေတြ႕အၾကံဳ မဟုတ္သည့္ အတိုင္းအတာမ်ားႏွင့္ မ်ားစြာ သက္ဆိုင္ေနသည္။ သို႔တိုင္ေအာင္ သာမ...

ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ျခင္းမ်ားက ကမၻာႀကီး၏ မိုးေလ၀သ အေျခအေန ေျပာင္းလဲလာျခင္း အေပၚ လူထု၏ နားလည္မႈ၊ သို႔မဟုတ္ နားလည္မႈ လႊဲမွားျခင္းမ်ားကို မည္သို႔ သက္ေရာက္ေစ ပါသနည္း။ ယမန္ႏွစ္ ၾသစေၾတးလ် အပူလႈိင္းႏွင့္ သဲမုန္တိုင္း ကာလအတြင္းက ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈအေပၚ ေထာက္ခံသူမ်ားသည္ ေရရွည္ မိုးေလ၀သ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္စဥ္မ်ားႏွင့္ အလ်င္အျမန္ ခ်ိတ္ဆက္ပံုေဖာ္ ျပခဲ့ၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ အေအးလႈိင္း၊ သို႔မဟုတ္ ႏွင္းမုန္တိုင္း က်စဥ္တြင္လည္း ဤအရာမ်ား အားလံုးမွာ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈ၏ အစြန္းေရာက္ ရာသီဥတု အေျခအေနမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု မိုးေလ၀သ သိပၸံပညာရွင္မ်ား ကာကြယ္ေျပာဆိုေနသည့္ ၾကားမွ မယံုၾကည္သူမ်ားဘက္က “ဘယ္မွာပူလို႔လဲ” ဟု လက္ညႇိဳးထိုး ေထာက္ျပစရာ အကြက္ရခဲ့သည္။ ဤအခ်က္အရ ထြက္ေပၚလာသည့္ ေမးခြန္းမွာ ရာသီဥတုႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ဤသို႔ေသာ အေတြ႕အၾကံဳမ်ားသည္ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈကိစၥအေပၚ လူထု၏ အျမင္ႏွင့္၊ ၎တို႔ခ်မွတ္ၾကသည့္ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားအေပၚ မည္သို႔ သက္ေရာက္သနည္း ဟူေသာ ေမးခြန္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ § § § § § § §

“မလံု႔တလံု” ဟူသည့္ စကားလံုးအား “မလံု” သည့္အေၾကာင္း အသားေပး ေဖာ္ျပလိုေသာ အခါတြင္ အမ်ားအားျဖင့္ သံုးစြဲသည္။ ဆတ္ေကာ့လတ္ေကာ့ ႏိုင္သည့္ သေဘာ၊ သံုးစြဲသူ၏ မႏွစ္မ်ဳိ႕သည့္ သေဘာမ်ား အနည္းႏွင့္အမ်ား ပါ၀င္ေနသည္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၊ မိန္းကေလးငယ္မ်ား စသည့္ ဣတၴိယ ဆန္ေသာ စကာလံုးမ်ားႏွင့္ ပူးတြဲ ေတြ႕ရေလ့ ရွိသျဖင့္ ေယာက္်ားမ်ား၏ မ်က္လံုးမ်ားကို တစ္မ်ဳိးတဖံု ၿငိဳ႕ငင္ဆြဲယူ ႏိုင္သည္။ သို႔ရာတြင္ တစ္ဖက္က ျပန္ၾကည့္ေသာ္ မလံုျခင္းသည္ ဖံုးကြယ္ထားသည့္ တစ္စံုတစ္ရာ က်န္ရွိေနေသးေၾကာင္း ညႊန္းဆိုရာ က်သည္။ “မီဂန္ေဖာ့က္စ္၏ မလံု႔တလံု” ဟူေသာ အသံုးတြင္ အနည္းဆံုး တစ္ခုခုေတာ့ ၀တ္စားထား ေသးေၾကာင္း အလြယ္တကူ သိရွိႏိုင္သည္။ တိုက္႐ိုက္ေျပာလွ်င္ ၀တ္လစ္စလစ္ အေျခအေနသို႔ မေရာက္ေသးေသာ၊ အကာအကြယ္ တျဖည္းျဖည္း ပါးလ်ားလာသည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္ပင္ ျဖစ္သည္။ မည္သို႔ပင္ ျဖစ္ေစ “မလံု႔တလံု” သည္ ညွိဳ႕အားျပင္းသည္။ မသက္မသာႏွင့္ျဖစ္ေစ အလိုမက်လွေသာ္လည္း လက္ခံလိုက္ရသည့္ အေျခအေနမ်ဳိး  ရွိေသးသည္။ ျပတ္ျပတ္သားသား ျငင္းဆန္လိုက္ရန္ အားမသန္ေသးေသာ ပရိသတ္၏ လိပ္ခဲတည္းလည္း အေျခအေနတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။ § § § § § § §

ခ်ီကာဂို တကၠသိုလ္မွ သုေတသန အသစ္ တစ္ရပ္တြင္ အထီးက်န္ ေ၀ဒနာအား ေျဖေလွ်ာ့ ကုစားရန္ ပိုမို ပညာသားပါသည့္ နည္းလမ္းတစ္ခု အတြက္ အေထာက္အထား အခ်ဳိ႕ ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ အထီးက်န္ ေ၀ဒနာသည္ မ်ားအား ၎တို႔၏ မူလ၀န္းက်င္ အတြင္းသို႔ပင္ ေပ်ာ္၀င္ စီးေမ်ာသြား ႏိုင္ရန္ ဖန္တီးေပးျခင္းဟု ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္သည္။ ဇီ၀ေဗဒ ပံုတူပြားမ်ား (လူ၊ တိရိစၱာန္ စသည္) ျဖည့္ဆည္း ေပးျခင္းသည္ အထီးက်န္ ေ၀ဒနာအား ေလွ်ာ့ခ်ရန္ အလြန္ ထိေရာက္လွသည္ဟု မဆိုႏိုင္ ေသာ္လည္း လူတို႔ကို (တကယ္ မဟုတ္ဘဲ) ထိုသို႔ ထင္ျမင္လာေအာင္ ျပဳျပင္လွည့္စားႏိုင္သည္ဟု ခ်ီကာဂို တကၠသိုလ္မွ အျပဴအမူ သိပၸံပညာရွင္ Nicholas Epley က ဆိုသည္။ အျခား လူအမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ခ်က္ အာ႐ံု ကင္းမဲ့ေသာ အေျခအေနတြင္ လူတို႔သည္ အိမ္ေမြးတိရိစၦာန္၊ ကိရိယာပစၥည္း တစ္ခုခု၊ သို႔မဟုတ္ လူတူ နတ္ဘုရားမ်ားႏွင့္ ကၽြမ္း၀င္လာႏိုင္ေခ် ပိုမ်ားသည္ဟု ၎က ဆိုသည္။ § § § § § § §

(ဆရာျမင့္သန္း၏ ဒီဇင္ဘာ ၂၀၀၄၊ စတိုင္သစ္ မဂၢဇင္းပါ ၀တၳဳတိုအား ျပန္လည္တင္ျပျခင္း) “ၾကံဳတုန္း ခင္ဗ်ားလည္း လိုက္ခဲ့ေလဗ်ာ” လို႔ ကၽြန္ေတာ့္ ဆရာႀကီးက ေျပာတယ္။ ဖိတ္စာ ထည့္ထားတဲ့ စာအိတ္ ကၽြန္ေတာ့္ဆီ ကမ္းလိုက္တယ္။ စာအိတ္ကို ဖြင့္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ အထဲက ဖိတ္စာမွာ ဆရာႀကီး နာမည္ ေရးထားတယ္။ ဖိတ္စာရဲ႕ ေအာက္ဆံုးမွာ “ဖိတ္စာႏွင့္တကြ ၾကြပါ” လို႔ ပါတယ္။ ဖိတ္စာက “သိမႈေဗဒ အေျခခံ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ႏွီးေႏွာပြဲ” တဲ့။ “ဒါ၊ ဆရာႀကီးကို ဖိတ္တာပဲ။ ဖိတ္စာႏွင့္တကြ ၾကြပါလို႔ဆိုေတာ့ ဆရာႀကီးပဲ သြားလို႔ရမွာေပါ့” လို႔ ကၽြန္ေတာ္က ေျပာလိုက္သည္။ “ရပါတယ္ဗ်ာ၊ ဟိုက် ကၽြန္ေတာ္ ၾကည့္ေျပာပါ့မယ္။ ခင္ဗ်ားကို ဘာမွ လက္မခံစရာ မရွိဘူး။ ခင္ဗ်ား ဒီေရာက္ေနမွန္းသိရင္ ခင္ဗ်ားကိုလည္း ဖိတ္မွာပဲ” လို႔ ဆရာႀကီးက ေျပာရင္း ေရပုလင္းတစ္လံုးကို ထုတ္ၿပီး ေသာက္တယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကိုလည္း တစ္လံုးလွမ္းၿပီး ကမ္းလိုက္တယ္။ “ေလွ်ာက္သြားၾကရမွာဆိုေတာ့ ေနက ပူတယ္။ ေရပုလင္းေလးေတာ့ ေဆာင္သြားတာ မမွားဘူးေပါ့ဗ်ာ” လို႔လည္း ေျပာတယ္။ အဲဒါသာၾကည့္။ ကၽြန္ေတာ့္ဆရာႀကီး ေတာ္တယ္ဆိုတာ။ ေနပူထဲ လမ္းေလွ်ာက္သြားရင္ ေရဆာမယ္ဆိုတာ ႀကိဳတြက္လုိ႔ရတယ္။ ေရဆာရင္၊ ေရလိုတယ္။ ေရလိုရင္ ေရပုလင္းရွိဖို႔...

သစ္ပင္ ပန္းပင္မ်ားႏွင့္ စကားေျပာျခင္း၊ လူပံုစံႏွင့္ ဆင္တူယိုးမွား နတ္ဘုရား ႐ုပ္တုမ်ားအား ၀တ္ျပဳ ကိုးကြယ္ျခင္း၊ မိမိစီးေနေသာ ကားအား နာမည္ေပးျခင္း၊ အိမ္ေမြး တိရိစၦာန္မ်ားအား အ၀တ္အစား ၀တ္ေပးျခင္း စသည့္အလုပ္မ်ားကို လူတို႔ ျပဳလုပ္တတ္ ၾကသည္။ လူမဟုတ္ဘဲ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ေနေသာ အရာမ်ားအား လူသား အေငြ႕အသက္မ်ား ဌာပနာရန္ ကၽြန္ေတာ္တို႔လူသားမ်ားတြင္ အားေကာင္းေသာ တိမ္းညြတ္မႈ ရွိသည္။ (အဂၤလိပ္ ဘာသာျဖင့္ Anthropomorphism အား “လူဇာတ္သြင္းျခင္း” ဟုပင္ ဘာသာျပန္ သံုးႏႈန္းပါမည္) အေၾကာင္းရင္းအား ဟားဗတ္ႏွင့္ ခ်ီကာဂို တကၠသိုလ္တို႔မွ စိတ္သိပၸံပညာရွင္ (Psychological Scientist) ႏွစ္ဦးတို႔၏ စာတမ္းမွ အေျဖရွာ ၾကည့္ပါမည္။ လူဇာတ္သြင္းျခင္း အမႈအား စိတ္ပညာ႐ႈေထာင့္မွ စစ္ေဆးၾကည့္ျခင္းဟု ဆိုႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ § § § § § § §

ဘာသာစကား၏ နာက်င္ေၾကကြဲဖြယ္ အေကာင္းဆံုး စကားတစ္ခြန္းမွာ “လံုး၀ ေနာက္က်သြားပါၿပီ” ဟူ၏။ ေနာက္က်ျခင္း၌ လံုး၀ဆိုေသာ ပမာဏတစ္ရပ္၊ သို႔မဟုတ္ ဟိန္းေဟာက္ျပတ္သားသည့္ ေလသံျဖင့္ အထူးျပဳထားသည္။ မည္ကာမတၱ ေနာက္က်ျခင္းမ်ဳိး မဟုတ္။ ျပန္ျပင္မရေအာင္ ေနာက္က်ျခင္း၊ ရာႏႈန္းျပည့္ေနာက္က်ျခင္း၊ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ေစာခြင့္ မရွိေတာ့ေလာက္ေအာင္ ေနာက္က်ျခင္းမ်ဳိး ျဖစ္ၿပီး ကြန္ျပဴတာျဖင့္ စာစီေသာ္ Bold Letter ျဖင့္ ႐ိုက္ႏွိပ္သင့္ေသာ ေနာက္က်ျခင္းမ်ဳိး ျဖစ္သည္။ ကၽြန္ေတာ္က လံုး၀ ေနာက္က်ခဲ့သူ တစ္ေယာက္သာ ျဖစ္သည္။ § § § § § § §

ဘိုက်ျခင္း မူလတန္း ေက်ာင္းရွိ ကေလးမ်ား၏ တစ္၀က္၊ သို႔မဟုတ္ တစ္၀က္ေက်ာ္ ခန္႔မွာ အႏိုင္က်င့္ ဘိုက်ျခင္းကို ၾကံဳေတြ႕ရ ဖူးေၾကာင္း ေလ့လာမႈမ်ားအရ ေတြ႕ရွိရသည္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္က ဥေရာပ ေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္ ေက်ာင္းတြင္း အႏိုင္က်င့္ ဘိုက်ေလ့ရွိေသာ ကေလးမ်ားသည္ မိမိအိမ္တြင္လည္း ညီအစ္ကို ေမာင္ႏွမမ်ားအေပၚ ဘိုက်တတ္သည္ကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ ဤသည္က အဆိုပါေလ့လာမႈပါ သုေတသီတစ္ဦးအား ဘိုက်ျခင္း အေလ့အက်င့္မွာ မိမိအိမ္မွ အစျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း တြက္ဆစရာ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ဤေလ့လာမႈမွ အိမ္ႏွင့္ေက်ာင္း မည္သည့္ေနရာမွ အစျပဳသနည္း ဟူသည္ကို အတိအက်ေျပာရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း မိဘေမာင္ဘြားမ်ား အေပၚ အႏိုင္က်င့္ ဘိုက်ျခင္းကဲ့သို႔ အျပဳအမူ တစ္ခုခု အိမ္တြင္ျပဳလုပ္ေလ့ရွိေသာ ကေလးမ်ားမွာ အဆိုပါ အေလ့အက်င့္ကို ေက်ာင္းသို႔ သယ္သြားေလ့ ရွိသည္မွာေတာ့ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္ဟု အီတလီရွိ တကၠသိုလ္တစ္ခုမွ Ersilia Menesini က ဆိုသည္။