“မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕” အေတြး
(When Experience Trumps Data)
(When Experience Trumps Data)
Eric Johnson သည္ Columbia Business School မွ “ဆံုးျဖတ္မႈ သိပၸံ” (Decision Sciences) ဌာန၏ ဒါ႐ိုက္တာျဖစ္ၿပီး သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္မႈ သုေတသနဌာနမွ သုေတသီ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။
§ § § § § § §
စာရင္းဇယား အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕ ၾကံဳေတြ႕ရသည့္ အေတြ႕အၾကံဳ မ်ားမွာ မၾကာခဏ ဆိုသလို အတိုက္အခံ ျဖစ္ေန တတ္သည္။ ရွင္းလင္း ထင္ရွားသည့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ပစၥကၡ အေတြ႕အၾကံဳ မ်ားမွာ မႈန္၀ါး ေ၀းကြာသည့္ စာရင္း အခ်က္အလက္မ်ားအား မၾကာခဏ ဆိုသလို လႊမ္းမိုးသြား တတ္သည္။ အၾကမ္းဖက္မႈကို အေရျပားကင္ဆာ ထက္ပို၍ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ ေသာ္လည္း ႏွစ္စဥ္ ပိုမို အေသအေပ်ာက္ မ်ားသည္မွာ အေရျပား ကင္ဆာသာ ျဖစ္ပါသည္။ ကင္ဆာသမား အမ်ားစုမွာ တစ္ေန႔တာ ခံစားခ်က္သည္ ေရရွည္ ေရာဂါရင့္လာမႈႏွင့္ အဆက္အစပ္ မရွိေၾကာင္း ၾကံဳေတြ႕ၾကရသည္။ အိပ္ေရး၀၀ အိပ္လိုက္ရလွ်င္ လူတစ္ေယာက္သည္ ေနေကာင္းထိုင္ထသာ ရွိေနႏိုင္ေပသည္။ သို႔ရာတြင္ ေရာဂါ ရင့္က်က္လာမႈက ေသြးခုန္ႏႈန္းႏွင့္ အျခား တိုက္႐ိုက္ အေတြ႕အၾကံဳ မဟုတ္သည့္ အတိုင္းအတာမ်ားႏွင့္ မ်ားစြာ သက္ဆိုင္ေနသည္။ သို႔တိုင္ေအာင္ သာမန္မွ်ၾကည့္ၿပီး အေပၚယံအျမင္ျဖင့္ သံုးသပ္ဆံုးျဖတ္ျခင္းအား ေရွာင္ရွားဖို႔လည္း ခက္ခဲေနေသးသည္။
§ § § § § § §
အေပၚယံ အခြံအား မၾကည့္ဘဲ ေနဖို႔ရန္မွာ မ်ားစြာခက္ခဲသျဖင့္ ေျမေပၚ၌ ႏွင္းတစ္ပံုေတြ႕႐ံုမွ်ျဖင့္ ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာတာ တကယ္ပါလားဟူသည့္ အေတြးမ်ဳိး အလြယ္တကူ ၀င္ေရာက္လာႏိုင္ပါသည္။ ကင္ဆာသမားႏွင့္ ႏွင္းခဲ၊ ဥပမာႏွစ္ရပ္လံုးတြင္ တိုက္႐ိုက္သက္ဆိုင္မႈ အနည္းငယ္မွ်သာ ရွိသည့္ အခ်ိန္တြင္ေသာ္မွ မိမိ မ်က္ေစ့ေရွ႕မွ ခိုင္မာေသာ ပစၥကၡ အေထာက္အထားအေပၚသာ အေလးေပး တြက္ခ်က္မိရန္ တိမ္းညြတ္မႈ ပိုမိုအားေကာင္းသည္။
ကာကြယ္ကုသရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အား တဒဂၤ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားခ်ည္း သက္သက္ျဖင့္ ခ်မွတ္ရန္မွာ ေကာင္းမြန္လွမည္ မဟုတ္ပါ။ အကယ္၍ လူတို႔အေနျဖင့္ ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာျခင္းအေၾကာင္း တဒဂၤျဖစ္ရပ္မ်ား၊ သို႔မဟုတ္ တစ္ပတ္စာ ရာသီဥတုအေျခအေနကို ၾကည့္၏ ဆံုးျဖတ္ေနၾကမည္ဆိုလွ်င္ အလားတူ အမွားမ်ဳိးအား က်ဴးလြန္ရာ ေရာက္ပါလိမ့္မည္။ စာဖတ္သူမ်ား၏ အထင္အျမင္မ်ားကို သိလိုပါသည္။ ယေန႔ မိုးေလ၀သ အေျခအေနမ်ားက ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈအေပၚ အာ႐ံုသိမႈအား လြမ္းမိုးမႈရွိသည္ဟု ထင္ပါသလား။
ေသာင္မတင္ေရမက်ၾကားမွ လမ္းမ်ား
(Ways Around the Impasses)
Jonathan Rose သည္ Garrison Institute ၏ ဥကၠဌႏွင့္ “Jonathan Rose ကုမၸဏီမ်ား” ၏ ဦးေဆာင္သူလည္း ျဖစ္ၿပီး “သဘာ၀ရင္းျမစ္မ်ား ကာကြယ္ေရးေကာင္စီ” (Natural Resources Defense Council) ဘုတ္အဖြဲ႕၀င္ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။
§ § § § § § §
ကမၻာႀကီးသည္ ပူေႏြးလာေနၿပီး ဤသည္က ရာသီဥတုဆိုင္ရာ အဆင္သ႑ာန္မ်ား (Weather Pattern) ကို ေျပာင္းလဲလာေစကာ မၾကာခဏဆိုသလိုပင္ ေဒသဆိုင္ရာ ပူေႏြးလာမႈႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေသာ ႐ုတ္ခ်ည္း ဆိုးရြားလာသည့္ ရာသီဥတုအေျခအေနမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစတတ္သည္။ အစြန္းေရာက္ အေျခအေနမ်ား ျဖစ္ေသာ မုန္တိုင္းမ်ား၊ မိုးေခါင္ျခင္း၊ ေရႀကီးျခင္း၊ ထူးထူးျခားျခား ႏွင္းထူျခင္းႏွင့္ ႏွင္းမက်ျခင္း၊ စသည္မ်ားအားလံုးမွာ ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာမႈ၏ လကၡဏာမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။ ရာသီဥတုအား ခန္႔မွန္းရန္ ပို၍ခက္ခဲလာေၾကာင္း လူတို႔ သိၾကပါသည္။ “အစိုးမရေသာ ရာသီဥတု” (Weird Weather) ဟူ သံုးႏႈန္းၾကသည္။
မၾကာေသးခင္ကမွ ၀ါရွင္တန္တြင္ စံခ်ိန္တင္ ႏွင္းမိုးရြာခဲ့၏။ သို႔တိုင္ ရာသီဥတုအေရးထက္ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈကို ပိုမိုေသာကပြားေနေသးရာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ဥပေဒအား ေ၀ဖန္မႈမ်ား ရွိေနသည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသမားမ်ားက “ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈကာကြယ္ေရး” (Cap and Trade) အတြက္ ေက်ာက္မီးေသြး၊ ႏ်ဴစြမ္းအင္၊ ဆန္စပါးႏွင့္ အျခားေသာ အဓိကရင္းျမစ္မ်ား ေပးလြန္းျခင္းျဖင့္ သာမန္လူမ်ားအတြက္ ျမင့္မားလာေသာ စြမ္းအင္စရိတ္မ်ားအား လက္လွမ္းမီရန္ မလံုေလာက္ေတာ့ေၾကာင္း ေ၀ဖန္မႈမ်ား ရွိသည္။ ကြန္ဆာ့ဗတစ္ (Conservative) မ်ားဘက္မွ မူလကတည္းက အထိနာေနေသာ စီးပြားေရးအား အျခားေသာ ၀န္ပိေစမည့္ အစိုးရ အစီအမံတစ္ရပ္ ဖန္တီးေပးလိုက္ျခင္းဟု ေ၀ဖန္ၾကသည္။ ဤအရာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆီးနိတ္ (The Senate) မွ တစ္နည္းတစ္ဖံု ခ်ိန္ညႇိရေပလိမ့္မည္။ အဆိုျပဳထားသည့္ "Cantwell-Collins CLEAR Act" အက္ဥပေဒမွာ ေရွ႕သို႔လွမ္းႏိုင္ရန္ ကူညီႏိုင္ေကာင္းေသာ္လည္း လတ္တေလာ ႏိုင္ငံေရး မိုးေလ၀သအရ ခရီးရွည္ႀကီးသာ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မည္။
တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈအား တိုက္ဖ်က္ရန္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔တြင္ ထူးျခားသည့္ နည္းလမ္းတစ္ခုလည္း ရွိေနပါေသးသည္။ ရာသီဥတုအေျခအေန မည္သို႔ပင္ ျဖစ္ေနပါေစ၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ကုန္က်စရိတ္မ်ားအေပၚ စကားစစ္ထိုး ေျဖရွင္းေနခ်ိန္ႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္တည္း၊ ေနာက္ဆံုး ပံုမွန္လုပ္ထံုးလုပ္နည္း မ်ားႏွင့္ ေစ်းကြက္ထြက္ေပါက္ မရရွိေသးမီမွာပင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔လုပ္ေဆာင္စရာ တစ္စံုတစ္ရာ ရွိေနပါသည္။ ၎မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အမူအက်င့္မ်ားအား ေျပာင္းလဲဖို႔ပင္ ျဖစ္သည္။
အကယ္၍ ကၽြန္ေတာ္တို႔သာ အသံုးမလိုသည့္ အခ်ိန္တြင္ အဲကြန္းႏွင့္ မီးမ်ားအား ပိတ္ထားျခင္း၊ ကား ေလေပါင္ျပည့္ေအာင္ ထားျခင္း (Tires Inflated) ၊ ကေလးမ်ားအား ကားၾကံဳ ထည့္ျခင္းႏွင့္ အျခားေသာ ႐ိုးရွင္းသည့္ အေျပာင္းအလဲေလး မ်ားကိုသာ လံုေလာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္မည္ဆိုပါလွ်င္ တန္ေပါင္း သန္းတစ္ေထာင္ခန္႔ (Gigaton) ပမာဏရွိသည့္ ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ ထုတ္လႊတ္မႈကို ကာမိပါလိမ့္မည္။ ဤသို႔ အမူအက်င့္မ်ား ေျပာင္းလဲရန္ စည္းမ်ဥ္းမ်ား ခ်မွတ္ေနဖို႔ မလိုပါ။ လူေနမႈအဆင့္အား ေလွ်ာ့ခ်ရန္ မလိုသည့္အျပင္ ေငြေၾကး ကုန္က်မႈလည္း မရွိပါ။ စင္စစ္ ေငြေၾကး ေခၽြတာရာပင္ ေရာက္ပါသည္။ သို႔တိုင္ ဤသည္က တန္သန္းတစ္ေထာင္ခန္႔မွ် ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕မ်ားကို ကာကြယ္ရာ ေရာက္ေနသည္။ ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာမႈ ကာကြယ္ေရးအား “တစ္ခ်က္ခုတ္ ႏွစ္ခ်က္ျပတ္” (Wedge) သေဘာထားပါ။ ဤသည္မွာ မည္သည့္႐ႈေထာင့္မွ ၾကည့္ၾကည့္ လက္ခံႏိုင္ေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားသာ ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ဖက္တြင္ ေငြေၾကးေခၽြတာရာ ေရာက္သည္။ အျခားတစ္ဖက္တြင္ အမ်ဳိးသား လံုျခံဳေရးအား တိုးျမင့္ေစသည္။
အျခားေသာ မ်က္ႏွာစာမ်ားတြင္ အဓိကက်သည့္ ျပန္သံုးစြမ္းအင္ (Renewable Energy) အစီအစဥ္မ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံျခင္း၊ “စြမ္းအင္နည္းပစၥည္းႏွင့္ စနစ္မ်ား သံုးစြဲတည္ေဆာက္ျခင္း” (Energy Efficiency) “ေျခလ်င္ဦးစားေပး ၿမိဳ႕ျပပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္” (Smart Growth) စသည္တို႔ ပါ၀င္သည္။ သို႔ရာတြင္ ဤအရာမ်ားတြင္ အတိုင္းအတာတစ္ခု ေအာင္ျမင္ရန္မွာ အခ်ိန္ႏွင့္ေငြ ထိုက္သင့္သေလာက္ ေပးရပါလိမ့္မည္။ အမူအက်င့္ေျပာင္းလဲျခင္း မ်က္ႏွာစာမွာမူ ေငြကုန္ေၾကးက်မရွိဘဲ ခ်က္ခ်င္းျပဳလုပ္ႏိုင္သည့္ အရာျဖစ္သည္။ အားစိုက္လုပ္ေဆာင္ရန္မွာ ေရြးခ်ယ္ရမည့္အရာသာျဖစ္ၿပီး ေငြစေၾကးစအခ်ဳိ႕ ေခၽြတာရာ ေရာက္မည္မွာေတာ့ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။
◄ ေတဇာ ► မတ္လ (၁၂)
Ref: The New York Times
Not everybody is using zawgyi as their default font, bro. Please, specify d correct font in CSS (font-family: ...); I cannot read your blog anymore.
ReplyDeleteဘာသာစကားကြၽမ္းက်င္မွဳ၊ အေရးအသားပိုင္ႏိုင္မွဳ၊ အေၾကာင္းအရာ ေရြးခ်ယ္ပံုေကာင္းမြန္မွဳတို႕ေၾကာင့္ ေသခ်ာ အဆံုးအထိဖတ္ျဖစ္ပါတယ္။ တိုက္ရိုက္ဘာသာျပန္တဲ့ပံုစံမ်ဳိးမဟုတ္ပဲ ျပန္ရွင္းျပတဲ့ ပံုစံမ်ဳိးနဲ႕ ေရးရင္ ဖတ္ရတာ ပိုစြဲေဆာင္မွဳ ရွိမယ္ထင္မိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုေရးတာကဘဲ ေတဇာ (လေရာင္လမ္း) ရဲ႕ ပင္ကိုယ္စတိုင္ဆိုေတာ့ ....။
ReplyDelete