သစ္ပင္ ပန္းပင္မ်ားႏွင့္ စကားေျပာျခင္း၊ လူပံုစံႏွင့္ ဆင္တူယိုးမွား နတ္ဘုရား ႐ုပ္တုမ်ားအား ၀တ္ျပဳ ကိုးကြယ္ျခင္း၊ မိမိစီးေနေသာ ကားအား နာမည္ေပးျခင္း၊ အိမ္ေမြး တိရိစၦာန္မ်ားအား အ၀တ္အစား ၀တ္ေပးျခင္း စသည့္အလုပ္မ်ားကို လူတို႔ ျပဳလုပ္တတ္ ၾကသည္။ လူမဟုတ္ဘဲ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ေနေသာ အရာမ်ားအား လူသား အေငြ႕အသက္မ်ား ဌာပနာရန္ ကၽြန္ေတာ္တို႔လူသားမ်ားတြင္ အားေကာင္းေသာ တိမ္းညြတ္မႈ ရွိသည္။ (အဂၤလိပ္ ဘာသာျဖင့္ Anthropomorphism အား “လူဇာတ္သြင္းျခင္း” ဟုပင္ ဘာသာျပန္ သံုးႏႈန္းပါမည္) အေၾကာင္းရင္းအား ဟားဗတ္ႏွင့္ ခ်ီကာဂို တကၠသိုလ္တို႔မွ စိတ္သိပၸံပညာရွင္ (Psychological Scientist) ႏွစ္ဦးတို႔၏ စာတမ္းမွ အေျဖရွာ ၾကည့္ပါမည္။ လူဇာတ္သြင္းျခင္း အမႈအား စိတ္ပညာ႐ႈေထာင့္မွ စစ္ေဆးၾကည့္ျခင္းဟု ဆိုႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။§ § § § § § §
Anthropomorphism ဟူေသာ စကားရပ္အား ဂရိ ဒႆနပညာရွင္ “ဇီေနာဖွနိ” (Xenophanes) က ဘာသာေရး သက္၀င္ယံုၾကည္သူမ်ားႏွင့္ ၎တို႔၏ နတ္ဘုရားမ်ားအၾကား ဆင္တူယိုးမွားဆန္မႈကို ေဖာ္ညႊန္းရန္ စတင္ အသံုးျပဳခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ ဂရိနတ္ဘုရားမ်ားသည္ အသားအေရာင္ ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ႏွင့္ မ်က္လံုး အျပာေရာင္ ရွိၿပီး၊ အာဖရိကန္ နတ္ဘုရားမ်ားမွာ အသားအေရာင္ နက္ေမွာင္ၿပီး မ်က္လံုး အညိဳေရာင္ ရွိေအာင္ ပံုေဖာ္ ထားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာ႐ံုေၾကာသိပၸံ (Neuroscience) သုေတသနတြင္ လူႏွင့္၊ လူမဟုတ္ေသာ အရာ (နတ္ဘုရား၊ တိရိစၦာန္၊ ပစၥည္း စသည္) တို႔၏ အျပဳအမူမ်ား အေၾကာင္း စဥ္းစားရာတြင္ ႏွစ္ခုလံုးအတြက္ တူညီေသာ ဦးေႏွာက္အစိတ္အပိုင္းကိုသာ ပါ၀င္အသံုးျပဳေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသျဖင့္ လူဇာတ္သြင္းျခင္း ျဖစ္စဥ္မွာ အျခားေသာ လူ (အစစ္) မ်ား အေၾကာင္းစဥ္းစားသလိုပင္ တစ္ေလွတည္းစီးေသာ ဦးေႏွာက္ျဖစ္စဥ္ တစ္ရပ္ဟုသာ ယူဆစရာ ျဖစ္ပါသည္။
လူဇာတ္သြင္းျခင္းမွ အေရးပါေသာ အက်ဳိးဆက္မ်ားကို ျဖစ္ေပၚလာေစသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ လူမဟုတ္ေသာ အရာမ်ားအား လူဆန္ဆန္ ေတြးၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ၎တို႔သည္ က်င့္၀တ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေလးဂ႐ုျပဳမႈႏွင့္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္ ထိုက္တန္ေသာ အေနအထားသို႔ ေရာက္ရွိလာသည္။ (ဒစ္ဂ်စ္တယ္ တိရိစၦာန္ေလးမ်ား ေမြးၿပီး၊ ေသေသာ္ ဂိမ္းစက္အား ေျမျမႇဳပ္ပစ္သည္အထိ စြဲလန္းမႈမ်ားႏွင့္ ခ်ိန္ထိုးစဥ္းစား ၾကည့္ႏိုင္ပါသည္) ထို႔ျပင္ လူဇာတ္သြင္းထားေသာ အရာမ်ားသည္ ၎တို႔၏ လုပ္ရပ္မ်ားအတြက္လည္း တာ၀န္ ရွိလာသည္။ ဤတြင္ ထိုအရာမ်ားသည္ ဆုေပးဒဏ္ေပးႏွင့္ ထိုက္တန္သည့္ သေဘာသို႔ ဆိုက္ေရာက္လာသည္။
လူသားတို႔အေနျဖင့္ လူဇာတ္သြင္းရန္ ၀ါသနာထံုေသာ္လည္း ေတြ႕ေတြ႕သမွ် အရာတိုင္းအေပၚ လူသားဂုဏ္ရည္မ်ား မြမ္းမံ ဆင္ျမန္းေပးေနသည္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ အဆိုပါ လက္သင့္ရာ ေရြးခ်ယ္ျခင္းကိစၥသည္ မည္သည့္အရာႏွင့္ ဆိုင္ပါသနည္း။ အေၾကာင္းရင္း တစ္ခ်က္မွာ ဆင္တူယိုးမွားႏိုင္မႈ (Similarity) ျဖစ္သည္။ လူသားႏွင့္ ပိုဆင္သည့္အရာမ်ားသည္ လူဇာတ္သြင္းခံရႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားသည္။ (ဥပမာ- လူသားႏွင့္တူေသာ လႈပ္ရွားမႈ၊ မ်က္ႏွာကဲ့သို႔ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အဂၤါရပ္ တစ္ခုခု) လူဇာတ္သြင္းျခင္းအတြက္ အျခားေသာ လႊမ္းမိုးလႈံ႔ေဆာ္မႈမ်ားလည္း ရွိႏိုင္ပါသည္။ အျခားေသာ လူသားစစ္စစ္မ်ားႏွင့္ လူမႈဆက္သြယ္ေရး ကင္းမဲ့ေနသည့္ အေျခအေနတြင္ တစ္ကိုယ္ထီးလူ တစ္ဦးဦးသည္ လူမဟုတ္သည့္ အရာမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးကို ရွာေဖြေကာင္းရွာေဖြ ႏိုင္ပါသည္။ လူဇာတ္သြင္းျခင္းသည္ ရွင္းလင္းလြယ္ကူေစရန္ႏွင့္ ေထြျပားသည့္ အရာမ်ားအား ပိုမိုသဘာ၀က်ၿပီး နားလည္ရလြယ္ကူေစရန္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အား ကူညီေပးသည္။ ဟာရီကိန္းႏွင့္ မုန္တိုင္းမ်ားအား နာမည္ေပးျခင္းတြင္ သူေတာ္စင္တို႔၏ နာမည္မ်ား၊ သေဘၤာသားမ်ား၏ ရည္းစားမ်ား၊ မႏွစ္သက္သည့္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ စသည့္ အမည္မ်ား ေပးျခင္းသည္ ပိုမို ရွင္းလင္းလြယ္ကူေစၿပီး လူထု၏ ျပင္ဆင္မႈအား ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစရန္ ထိေရာက္သည့္ ဆက္သြယ္မႈ ေပးႏိုင္သည္။ မီဒီယာမ်ားမွ သတင္းျဖန္႔ေ၀ရာတြင္ ပိုမိုလြယ္ကူေစၿပီး အားေကာင္းသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္ ဖလွယ္မႈကို ျဖစ္ေစသည္ဟု စာေရးသူ ႏွစ္ဦးက ကမၻာ့မိုးေလ၀သဌာန (World Meteorological Organization) အား ေထာက္ျပ၍ ေျပာဆိုသည္။
လူဇာတ္သြင္းျခင္းႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္အား “လူဇာတ္ဖ်က္ျခင္း” (Dehumanization) ဟု ေခၚၿပီး လူသားအား အရာ၀တၳဳ၊ သို႔မဟုတ္ တိရိစၦာန္ႏွင့္ ကိုယ္စားျပဳခိုင္းႏႈိင္းျခင္း ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္အတြင္း ဂ်ဴးလူမ်ဳိးတို႔အား နာဇီတို႔က အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ျခင္း (Holocaust) ၊ အီရတ္ရွိ အဘူဂါရစ္ (Abu-Ghraib) အက်ဥ္းေထာင္မွ ႏွိပ္စက္ညႇင္းပမ္းမႈမ်ား အပါအ၀င္ လူဇာတ္ဖ်က္ျခင္းအတြက္ သမိုင္းဆိုင္ရာ အေထာက္အထားမ်ား အမ်ားအျပား ရွိပါသည္။ ဤသာဓကမ်ားအရ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူဇာတ္ဖ်က္ျခင္းအား စနစ္တက် ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ အုပ္စုတစ္ခုခုမွ အျခားသူမ်ားအေပၚ က်ဴးလြန္ေလ့ရွိရာ လူမႈအစုအဖြဲ႕ေႏွာင္ႀကိဳး (Socially Connected) ရွိသူ တစ္ဦးအေနျဖင့္ က်ဴးလြန္ရန္ တိမ္းညြတ္မႈ ပိုမိုျမင့္မားသည္ဟု ယူဆစရာ ရွိပါသည္။ လူမႈအစုအဖြဲ႕ ေႏွာင္ႀကိဳးသည္ အဆိုပါပုဂိၢဳလ္၏ က်န္းမာေရးႏွင့္ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္စြာ ေနထိုင္မႈအတြက္ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစႏိုင္သည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အျခားတစ္ဘက္တြင္ လူဇာတ္ဖ်က္ျခင္းအား ခလုတ္ႏွိပ္လိုက္ၿပီး မတူညီသည့္ အဖြဲ႕အစည္းအခ်င္းခ်င္းၾကား အခန္႔မသင့္ေသာ အက်ဳိးဆက္မ်ားလည္း ျဖစ္ပြားလာႏိုင္ေစပါသည္။
လူအခ်ဳိ႕အေနျဖင့္ အျခားလူသားမ်ားအား ဇီ၀ေဗဒအရ ခြဲျခားသတ္မွတ္ရန္ (Identify) ခက္ခဲသည္။ သို႔ရာတြင္ လူတို႔အား စိတၱေဗဒအရ ခြဲျခားသတ္မွတ္ရမည္ဆိုလွ်င္မူ မ်ားစြာ ပိုမိုခက္ခဲ႐ႈပ္ေထြးပါလိမ့္မည္ဟု စာေရးသူႏွစ္ဦးက နိဂံုးခ်ဳပ္ထားသည္။
§ § § § § § §
▀ မွတ္ခ်က္ ။ ။ ဤေဆာင္းပါးပါ ျမန္မာျပန္ အသံုးအႏႈန္းမ်ားသည္ ဘာသာျပန္သူက သူ႔စိတ္ကူးႏွင့္သူ သံုးစြဲထားျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းၿပီးသား ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ျမန္မာေ၀ါဟာရမ်ား ရွိေသာ္ ကြဲလြဲမႈ ရွိႏိုင္ပါသည္။
◄ ေတဇာ ► မတ္လ (၄) ရက္
Comments
Post a Comment