ကုိယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဖ်က္

အျခားေသာ သတၱ၀ါ အမ်ားစုႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ေသာ္ လူ ဟူသည့္ သတၱ၀ါမွာ မိမိ ဇာတ္တူသား အခ်င္းခ်င္း ပ်က္စီးေစေသာ အျပဳအမူ အေလ့အထ အမ်ားအျပားအား အားတက္သေရာ ပါ၀င္ လုပ္ေဆာင္ေလ့ ရွိၾကသည္။ လိမ္ညာျခင္း၊ လွည့္စားျခင္း၊ ခိုး၀ွက္ျခင္း၊ ကိုယ္ခႏၶာအား အဆင္တန္ဆာ ဆင္ျမန္းၿပီး ၾကြား၀ါျခင္းႏွင့္ စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္ တို႔ျဖင့္ မိမိကိုယ္ကိုယ္ သတ္ျဖတ္ေနသလို အျခားသူမ်ားအေပၚလည္း ဤသို႔ပင္ ရွိေစမည္မွာ မလြဲပါ။ လူသားကဲ့သို႔ ဉာဏ္ရည္ျမင့္ မ်ဳိးစိတ္တစ္ခု အေနျဖင့္ ဤသို႔ ဆိုးသြမ္းမိုက္မဲၿပီး မိမိကိုယ္ကိုယ္ ထိခုိက္နာက်င္ေစေသာ လုပ္ရပ္မ်ားအား အဘယ္ေၾကာင့္ အရသာေတြ႕ရသနည္း ဆိုသည္ကို ထိုးထြင္းနားလည္ႏိုင္ရန္ သိပၸံပညာ ႐ႈေထာင့္မွ ေလ့လာမႈ အမ်ားအျပား ရွိပါသည္။

§ § § § § § §

အတင္းအဖ်င္း

မိမိ၏ စကားသည္ တဘက္သားကို မည္မွ်ပင္ နာက်င္မႈ ျဖစ္ေစသည္ ျဖစ္ေစ အျခားသူမ်ား အေၾကာင္း ေျပာဆိုရန္ႏွင့္ ဆံုးျဖတ္ သံုးသပ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူသားမ်ား အေနျဖင့္ ဆင့္ကဲနည္းက် ပ်ဳိးေထာင္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု သုေတသီတို႔က ဆိုသည္။ Oxford မွ ပ႐ိုင္းမိတ္ ပညာရွင္ Robin Dunbar ၏ အဆိုအရ အာဖရိက ေမ်ာက္မ်ဳိးမ်ားမွာ ဆက္ဆံေရး ေႏွာင္ႀကိဳးအား ပိုမိုခိုင္မာေစရန္ အလို႔ငွာ အခ်င္းခ်င္း ဖီးသပ္ သုတ္သင္ေပးေလ့ ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ လူသားမ်ားမွာ ဤအဆင့္ထက္ ပိုမိုနက္႐ႈိင္းေအာင္ ဆင္းသက္ခဲ့ၿပီျဖစ္ရာ အတင္းေျပာျခင္းကိုပင္ “လူမႈဆက္ဆံေရးေကာ္” (Social Glue) အျဖစ္ အသံုးျပဳၾကသည္ ဆို၏။ အတင္းေျပာျခင္းမွာ အစုအဖြဲ႕ နယ္ျခားမ်ဥ္းမ်ား (Group Boundaries) ျဖစ္ေပၚေစၿပီး မိမိကိုယ္ကိုယ္ ေလးစားမႈအား ျမႇင့္တင္ေပးႏိုင္သည္ဟု ေလ့လာမႈမ်ားအရ ေတြ႕ရွိရသည္။ မ်ားစြာေသာ သာဓကမ်ားအရ အတင္းေျပာျခင္း၏ ပန္းတိုင္မွာ အမွန္တရားႏွင့္ တိက်မႈတို႔ မဟုတ္ပါ။ လိုရင္းမွာ အတင္းေျပာျခင္းက ဖန္တီးေပးႏိုင္သည့္ မိတ္ေဆြရင္းခ်ာ ေႏွာင္ႀကိဳးသာျဖစ္ၿပီး မ်ားေသာအားျဖင့္ အေျပာခံရသူအတြက္ေတာ့ မိမိကိုယ္တိုင္ပင္ မသိလိုက္ရဘဲ နစ္နာရသည္။ လူႏွစ္ေယာက္သည္ အျခား လူပုဂိၢဳလ္ တစ္ဦးဦးအေပၚ မႏွစ္သက္မႈကို မွ်ေ၀ျခင္းအားျဖင့္ ၎အတင္းအဖ်င္းစကားမွာ သူတို႔ႏွစ္ဦးအား ပိုမိုနီးကပ္လာေစရန္ ဆြဲေစ့ေပးသည္ဟု South Florida တကၠသိုလ္မွ စိတ္ပညာ ကၽြမ္းက်င္သူ Jennifer Bosson က ဆိုသည္။

ေလာင္းကစား

ေလာင္းကစားသည္လည္း လူသားတို႔၏ ဗီဇစိတ္ တြင္ပင္ တည္ရွိေနၿပီး ဦးေႏွာက္တြင္း စြဲျမဲစြာ အျမစ္တြယ္ေနဟန္ ရွိရာ ဤသည္က အဆံုးတြင္ ပ်က္စီးဆံုး႐ႈံးမႈႏွင့္သာ အဆံုးသတ္မည့္ စ႐ိုက္တစ္ခုသည္ အဘယ္ေၾကာင့္ ထမင္းစားေရေသာက္ ဆန္ေနရသနည္း ဆိုေသာ ေမးခြန္းအတြက္ အေျဖတစ္ခု ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ေမ်ာက္မ်ားလည္း ေလာင္းကစားသည္။ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ ဆုေပးေသာ ေလာင္းကစား တစ္ခုတြင္ ေမ်ာက္မ်ား၏ ေလာင္းကစား လုပ္ခ်င္ေသာ ဆႏၵကို စမ္းသပ္ရာ ရႏိုင္မည့္ ဆုလာဘ္အား ေလွ်ာ့ခ်လိုက္သည့္ အခ်ိန္တြင္ေသာ္မွ အနည္းမွ်ေလးသာ ပိုရႏိုင္မည့္ အခြင့္အလမ္းကို ေမွ်ာ္ကိုးကာ လူသားတို႔၏ ေဆြမ်ဳိးမ်ားက တက္ၾကြစြာ ေလာင္းကစားၾကသည္ကို ေတြ႕ရ၏။ ယမန္ႏွစ္က Neuron ဂ်ာနယ္တြင္ ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္ ဦးေႏွာက္တြင္းရွိ အႏိုင္ရမႈႏွင့္ ဆက္ႏြယ္သည့္ ဇီ၀ဆားကစ္မ်ားက ေလာင္းကစားမိေစရန္ ေျမႇာက္ထိုးပင့္ေကာ္ လုပ္သည္ဟု ဆို၏။ ေလာင္းကစားသူသည္ ကပ္လြဲျခင္းအား ထူးျခားျဖစ္စဥ္ (နီးစပ္လာၿပီဟု ယူဆျခင္း) ဟု ဘာသာျပန္ၿပီး ဤသည္က ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္မိေစရန္ အားေပးအားေျမႇာက္ ျပဳသည္ဟု Cambridge တကၠသိုလ္မွ Luke Clark က ဆိုသည္။ အျဖဴအမဲ ရလဒ္မွာ လံုးလံုးလ်ားလ်ား အ႐ႈံး ျဖစ္ေသာ္လည္း ကပ္လြဲျခင္းမ်ားအား ဦးေႏွာက္မွ အႏိုင္ရျခင္းကဲ့သို႔ပင္ တုံ႔ျပန္ေၾကာင္း ၎တို႔၏ ေလ့လာမႈမ်ားအရ ေတြ႕ရွိခဲ့သည္ဟု သူက ဆိုသည္။ အျခားေသာ ေလ့လာမႈမ်ားတြင္ အ႐ႈံးသည္ ေလာင္းကစားသူအား ႐ႈံးမဲ,မဲေစသည္ဟုလည္း ေဖာ္ျပၾကသည္။ မည္သည့္ ပမာဏခန္႔ ေလာင္းကစားမည္ ဆိုသည္ကို ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ျခင္းတြင္ လူမ်ားသည္ ေအးေဆးတိက်ၿပီး ဆင္ျခင္တံုတရား လက္ကိုင္ထားႏိုင္ၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ႐ႈံးၿပီဆိုသည္ႏွင့္ ဆင္ျခင္တံုတရားအား ေျမေပၚခ်နင္းကာ မူလ သတ္မွတ္ထားသည့္ ပမာဏအား ေမ့ပစ္ၿပီး ပို၍ပင္ ႐ႈံးမဲမဲ ေလာင္းထပ္ေလ့ ရွိၾကသည္ဟု ေလ့လာမႈတစ္ခုက ယမန္ႏွစ္က ေဖာ္ျပခဲ့သည္။

ဖိစီးမႈ

ဖိစီးမႈသည္ အသက္ကိုပင္ ရန္ရွာႏိုင္သည္။ ႏွလံုးေရာဂါ ရႏိုင္ေျခကို ျမင့္တက္ေစၿပီး ကင္ဆာေရာဂါပင္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိသည္ ဆို၏။ ဖိစီးမႈက စိတ္က်မႈဆီ ဦးတည္ေစသည္။ စိတ္က်မႈက မိမိကိုယ္ကိုယ္ သတ္ေသျခင္းႏွင့္ အျခားေသာ လူသားပီသသည့္ ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီး အျပဳအမူမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ သို႔ေသာ္ အဘယ္ေၾကာင့္ ဖိစီးမႈျဖစ္ရသည္ကို အပ္က်မတ္က် ေျပာႏိုင္ဖို႔ ခက္ခဲပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ဤအမွန္တရားမွာ လူတို႔အား စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈမ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚေစသည္ကေတာ့ ေသခ်ာသည္။ ေခတ္သစ္ လုပ္ငန္းခြင္မ်ားမွာ ကေလးမ်ားအပါအ၀င္ လူမ်ားစြာအတြက္ သီးသန္႔ ဖိအားမ်ဳိးစံု ျဖစ္ေပၚေစရာ ရင္းျမစ္မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ကမၻာတစ္၀ွမ္းမွ သန္း ၆၀၀ ေက်ာ္ေသာ လူတို႔မွာ အပတ္စဥ္ (၄၈) နာရီေက်ာ္ေအာင္ အလုပ္ခြင္ထဲ က်ေရာက္ေနရသည္ဟု အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမား သမဂၢက ဆိုသည္။ ထို႔ျပင္ စမာ့ထ္ဖုန္း (Smartphone) မ်ားႏွင့္ အင္တာနက္ကဲ့သို႔ နည္းပညာ တိုးတက္မႈမ်ားကလည္း အလုပ္ႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္အားလပ္ခ်ိန္ၾကား စည္းကို မႈန္၀ါးသြားေစသည္။ အေမရိကန္ တစ္၀က္ခန္႔မွာ အလုပ္ကို အိမ္သို႔ယူလုပ္ေလ့ ရွိၾကသည္ဟု မၾကာေသးမီက ေလ့လာခ်က္တစ္ရပ္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ အလုပ္တစ္ဘက္ႏွင့္ မိဘျဖစ္ရျခင္း၏ ဖိစီးမႈကိုလည္း ၂၀၀၇ က ေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္ အသက္ႀကီးေသာသူမ်ားသည္ ဖိစီးမႈ ပိုမိုနည္းပါးေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့သည္။ အသက္ႀကီးေသာ အလုပ္သမား အမ်ားစုမွာ သားသမီးမ်ား အရြယ္ေရာက္၍ တစ္ကိုယ္တည္းေနရေသာ မိဘ (Empty Nester) မ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး ၎တို႔သည္ ငယ္ရြယ္သူမ်ားႏွင့္ သက္လတ္ပိုင္း အလုပ္သမားမ်ားတြင္ အျမဲျဖစ္ေပၚတတ္သည့္ အလုပ္ခြင္  ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ျပႆနာမ်ား မရွိၾကေၾကာင္း Michigan's Institute for Social Research (ISR) တကၠသိုလ္မွ အဖြဲ႕အစည္းစိတ္ပညာရွင္ သုေတသီ Gwenith Fisher က ဆိုသည္။ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား၏ အၾကံေပးခ်က္မွာ ဖိစီးမႈအား ရင္ဆိုင္တိုက္ခုိက္ရန္ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းႏွစ္ရပ္မွာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ခန္း (Exercise) ႏွင့္ လံုေလာက္ေသာ အိပ္စက္မႈသာ ျဖစ္သည္ ဟူ၏။

ကိုယ္ခႏၶာအား လိုတိုးပိုေလွ်ာ့လုပ္ျခင္း၊ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးျခင္း

၂၀၁၅ တြင္ အေမရိကန္ ၁၇ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အလွအပဆိုင္ရာ ခြဲစိတ္မႈတစ္ခုခု ျပဳလုပ္ၿပီးၾက လိမ့္မည္ဟု အဆိုပါ အသိုင္းအ၀ိုင္းမွ ခန္႔မွန္းသည္။ မိမိကိုယ္ကိုယ္ Upgrade လုပ္ျခင္း Self-edification ဟု အခ်ဳိ႕က ေခၚသည့္ ဤအမူအက်င့္မ်ားမွာ အႏုပညာတစ္ရပ္ သို႔မဟုတ္၊ အခ်ိန္ျဖဳန္းနည္း တစ္နည္းႏွင့္ အာဏာပိုင္မ်ားကို ဆန္႔က်င္သည့္ နည္းလမ္းတစ္သြယ္ ျဖစ္ေနႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေတြ႕ရွိရသည့္အခ်က္မွာ အတုလုပ္နည္းမ်ားျဖင့္ မိမိကိုယ္ကိုယ္ အဆင့္ျမႇင့္ရန္ အလြန္ စိတ္အားထက္သန္ၾကသူ အမ်ားအျပား ျပဳလုပ္ေလ့ရွိေသာ အလွအပဆိုင္ရာ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္မႈမ်ားေၾကာင့္ လူေသဆံုးရသည့္ ကိစၥရပ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ပထမဆံုးအခ်က္အေနျဖင့္ ကိုယ္ခႏၶာျပဳျပင္သည့္ ဆိုင္မ်ားတြင္ ေရြးခ်ယ္စရာ နည္းလမ္းမ်ား ေထြေထြျပားျပား ရွိမေနျခင္းဟူေသာ အခ်က္မွာ အေရးပါသည္။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားမွာ ေရွးက်ၿပီး မ်ားေသာအားျဖင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ၊ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ စြမ္းအင္ အမွတ္သညာမ်ားႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေနေလ့ရွိသည္။ စင္စစ္ ကိုယ္ခႏၶာအား လိုတိုးပုိေလွ်ာ့လုပ္သည့္ ေခတ္သစ္ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္မႈမ်ားမွာ ေရွးေဟာင္းဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ေသာ္ ၾကင္ၾကင္နာနာရွိသည္ဟုပင္ ဆိုရမည္။ ဦးေခါင္း အေနအထားအား ပံုသြင္းျခင္း၊ လည္ပင္းအား ပိုရွည္ေအာင္လုပ္ျခင္း၊ နားရြက္ျဖတ္ျခင္း၊ ႏႈတ္ခမ္းေဖာက္ျခင္း၊ ကိုယ္ခႏၶာေပၚ ေဆးခ်ယ္ျခင္း၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား အေသျမႇဳပ္ျခင္း စသည့္ ဓေလ့မ်ားကို လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက လူသားမ်ား လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။

ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ဤကိစၥအတြက္ အားအေကာင္းဆံုး လႈံ႔ေဆာ္မႈမွာ လွပေစရန္အတြက္သာ ျဖစ္ေသာ္လည္း တစ္ဦးတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ အျခားတစ္နည္းျဖင့္လည္း အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါသည္။ သို႔မဟုတ္ အုပ္စုတစ္စု အတြင္း အံ၀င္ခြင္က်ျဖစ္ေစရန္ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ျပဳျပင္ျခင္းမ်ဳိး။ လွပမႈ ငါးစာ (Lure of Beauty) သည္ ကိုယ္ခႏၶာအား လိုတိုးပိုေလွ်ာ့ လုပ္ေဆာင္ေစရန္ ပင္မ လႈံ႔ေဆာ္မႈျဖစ္ေၾကာင္း မျငင္းႏိုင္ပါ။ ဆြဲေဆာင္မႈရွိသည့္ အေရာင္းသမား ထံမွသာ ပိုမို၀ယ္ယူၾကေၾကာင္း ေလ့လာမႈမ်ားအရ ျပသခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ဆြဲေဆာင္မႈအျပည့္ရွိသည့္ လူမ်ားသည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အာ႐ံုကို အျခားလူမ်ားထက္ ပိုမို၍ သိမ္းက်ဳံးဆြဲငင္ ယူႏိုင္သည္။ ပိန္ပိန္ပါးပါး သမားမ်ားသည္ အလုပ္ရရွိရန္ ပိုမိုလြယ္ကူၿပီး ရာထူးလည္း ျမန္ျမန္ တိုးေလ့ရွိသည္။ အကယ္၍ ပိုၾကည့္ေကာင္းသည့္ လူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါက ပိုေပ်ာ္ရႊင္မႈရလိမ့္မည္။ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ပိုမိုႏွစ္သက္ ေပ်ာ္ရႊင္ေစလိမ့္မည္ဟူသည့္ အေတြးအေခၚတစ္ခု ရွိေၾကာင္း အမ်ဳိးသမီးႏွင့္ မိသားစုမ်ားဆိုင္ရာ အမ်ဳိးသား သုေတသနဌာနမွ ဥကၠဌ၊ စိတ္ပညာရွင္ Diana Zuckerman က ဆိုသည္။ ဤသည္မွာလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရွင္သန္ေနထိုင္ရာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ အဂၤါ႐ုပ္ႏွင့္ သြင္ျပင္အား အလြန္ အေလးထားသည့္ လူမ်ားသာ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယုတၱိနည္းက်ၿပီး အလြန္ က်ဳိးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္မႈ ရွိပါသည္ဟု သူက ဆို၏။

◄ ဆက္ရန္ ►

Ref: Live Science