ေဆာ့ခရိတၱိ မတိုင္မီကာလက ေပၚထြန္းခဲ့သည့္ ေတြးေခၚပံုစနစ္ႀကီးမ်ားသည္ ဘီစီငါးရာစု၏ ဒုတိယတစ္၀က္တြင္ သံသယ၀ါဒ လႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္လာရသည္။ ၎တို႔ထဲတြင္ `ဆိုဖွီ´ (Sophist) တို႔၏ အႀကီးအကဲ ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္ (Protagoras) သည္ အေရးအပါဆံုး ပံုရိပ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ `ဆိုဖွီ´ (Sophist) ဟူသည့္ စကားလံုးသည္ ရင္းျမစ္အရ မေကာင္းသည့္အနက္ကို မေဆာင္ပါ။ အတတ္ႏိုင္ဆံုး နီးစပ္ေအာင္ ယူရလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ `ပေရာ္ဖက္ဆာ´ ဟု သံုးႏႈန္းသည့္ စကားလံုးအတိုင္းသာ ျဖစ္သည္။ လက္ေတြ႕ဘ၀တြင္ အသံုး၀င္မည့္ အေတြးသို႔မဟုတ္ အလားတူ အရာတစ္ခုခုအား လူငယ္လူရြယ္မ်ားအား သင္ၾကားေပးျခင္းျဖင့္ အသက္ေမြးသူကို ဆိုဖွီဟုေခၚျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ေသာ ပညာအတြက္ လူထုအား ျဖည့္ဆည္းေပးထားေသာ စနစ္မ်ဳိး မရွိေလရာ ဆိုဖွီတို႔သည္ ၎တို႔၏ ကိုယ္ပိုင္စံႏႈန္းမ်ား၊ သို႔မဟုတ္ (လူငယ္မ်ား၏) မိဘမ်ား၏ စံႏႈန္းမ်ားအတိုင္း သင္ၾကားေပးခဲ့ၾကသည္။ ဤသည္က ၎တို႔အား လူတန္းစား တစ္ရပ္ရပ္အေပၚ ဘက္လိုက္မႈမ်ား ရွိႏိုင္ေစၿပီး ထိုကာလ၏ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနကလည္း မီးထိုးေပးခဲ့ေပသည္။ ေအသင္ (Athens) ႏွင့္ အျခားေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရးအရ `ဒီမိုကေရစီ´ သည္ အထြဋ္အထိပ္ေရာက္ေနသည့္တိုင္ `အရစၥတိုကရက္´ [အလႊာျမင့္လူတန္းစားမွ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာစနစ္ (၀ါ) သာသူအုပ္ခ်ဳပ္တမ္းစနစ္] မိသားစု၀င္ေဟာင္းမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆိုင္သည့္ ဥစၥာဓနတို႔အား ထိပါးသည့္ အျပဳအမူမ်ဳိးမ်ား မရွိခဲ့ေပ။ ဤသည္မွာ အဓိကအားျဖင့္ `ဟယ္လင္´ (Hellenic) ယဥ္ေက်းမႈတြင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ႕ရသည့္ လူခ်မ္းသာမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ျဖစ္သည္။ ၎တို႔သည္ ပညာေရးႏွင့္ အားလပ္ခ်ိန္မ်ား ရွိၾကသည္။ ခရီးသြားလာျခင္းက ၎တို႔၏ ႐ိုးရာအစြဲအလမ္းမ်ားကို `အနားတိ´ ေပးခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္ျခင္းမ်ားတြင္ အခ်ိန္သံုးစြဲျခင္းေၾကာင့္ ၎တို႔၏ ဉာဏ္ရည္ဉာဏ္ေသြးကို ထက္ျမက္ေစခဲ့သည္။ ဒီမိုကေရစီဟု ေခၚတြင္သည့္အရာသည္ ကၽြန္စနစ္ အေဆာက္အအံုအား ထိပါးျခင္းမရွိဘဲ ေၾကးရတက္မ်ားအေနျဖင့္လည္း လြတ္လပ္သည့္ ျပည္သူမ်ားအေပၚ ဖိႏွိပ္ျခင္းကင္း၍ ၎တို႔၏ ဥစၥာဓနမ်ားအား စံစားႏိုင္ခဲ့၏။
သို႔ရာတြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္အမ်ားအျပား၊ အထူးသျဖင့္ ေအသင္ၿမိဳ႕တြင္ အေျခခံလူတန္းစားမ်ားအေနျဖင့္ ေၾကးရတတ္မ်ားအေပၚ မစၧရိယႏွင့္ ႐ိုးရာအစြဲအလမ္းမ်ား (Traditionalism) တြင္အေျခတည္သည့္ မုန္းတီးမႈမ်ား ႏွစ္ဆတိုးခဲ့၏။ လူခ်မ္းသာတို႔ကို `ဘာသာေရးအေပၚ ကလန္ကဆန္စိတ္ထား´ (Impious) ရွိသူမ်ား ႏွင့္ စာရိတၱမခိုင္လံုသူမ်ားအျဖစ္ တရားနည္းက် အျမင္ျဖင့္ပင္ ယူဆခဲ့ၾကသည္။ ၎တို႔သည္ ေရွးေဟာင္းယံုၾကည္မႈမ်ားကို ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီး လုပ္ေနျခင္းႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအား ဖ်က္ဆီးရန္ ႀကိဳးစားေနျခင္း ျဖစ္တန္ရာသည္ဟု ျမင္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ဒီမိုကေရစီသည္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ `ေရွး႐ိုး၀ါဒ´ (Conservatism) ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္မႈရွိခဲ့သည့္ အေျခအေနျဖစ္သည္။ ယဥ္ေက်းမႈပိုင္းတြင္ ဆန္းသစ္ၿပီး ေရွ႕ေရာက္ေနသူမ်ား (ေၾကးရတတ္မ်ား) သည္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာတြင္ ျပန္လည္ေဖာ္ေဆာင္ေရးဘက္သို႔ ေရွး႐ႈေနခဲ့သည့္ သေဘာပင္ျဖစ္၏။ ေခတ္သစ္ အေမရိကတြင္လည္း ဤသည္ႏွင့္ တမ်ဳိးတဖံုတူညီသည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္ တည္ရွိသည္။ `တမႏၷီ´ (Tammany) တြင္ အဓိက ကႆလစ္အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ အေနျဖင့္ `ဉာဏ္အလင္းပြင့္ျခင္း´ (Enlightenment) ၏ ထိပါးလာမႈႏွင့္ ဆန္႔က်င္ကာ ႐ိုးရာ ဘာသာေရးပညာႏွင့္ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ တစ္ခ်က္လြတ္ယံုၾကည္မႈ (Dogma) မ်ားအား ခုခံျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေနျခင္းႏွင့္ ဆင္တူ၏။ သို႔ရာတြင္ အေမရိကရွိ ဉာဏ္အလင္းပြင့္ျခင္းမွာ ေအသင္တြင္ရွိခဲ့သည္ထက္စာလွ်င္ အားေပ်ာ့သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ `ပလူတိုကေရစီ´ (Plutocracy) [ေၾကးရတတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာစနစ္] အား လမ္းေပၚမွ အေၾကာင္းအရာ (Common cause) တစ္ခု ျဖစ္လာေအာင္ မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ပင္။ သို႔ရာတြင္ `ပလူတိုကေရစီ´ အား ခုခံသည့္ဘက္တြင္ အေရးပါၿပီး ပညာရည္ျမင့္မားသည့္ လူတန္းစားတစ္ရပ္ကို ေရွ႕ေနမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ လူတန္းစားဟု အမည္သတ္မွတ္ႏိုင္သည္။ ၎တို႔၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားမွာ အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေအသင္ၿမိဳ႕မွ ဆိုဖွီဆရာႀကီးမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္ခဲ့မႈမ်ားႏွင့္ ဆင္တူ၏။
ေအသင္၏ ဒီမိုကေရစီတြင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားႏွင့္ ကၽြန္မ်ား မဲေပးခြင့္မရသည့္ ႀကီးမားသည့္ ကန္႔သတ္ခ်က္ႀကီး ရွိေသာ္လည္း မည္သည့္ ေခတ္ေပၚ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ထက္မဆို အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ ပိုမိုဒီမိုကေရစီ က်ခဲ့သည္။ တရားသူႀကီးမ်ားႏွင့္ အမူေဆာင္အရာရွိ အမ်ားစုအား လူအမ်ားမွေရြးခ်ယ္ၿပီး ကာလတို တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ၎တို႔သည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ `ဂ်ဴရီလူႀကီး´ မ်ားကဲ့သို႔ပင္ သာမန္ႏိုင္ငံသားမ်ားသာ ျဖစ္ၿပီး ထုိအခ်က္ေၾကာင့္ပင္ အစြဲအလမ္းမ်ားႏွင့္အတူ ပညာရွင္ဆန္ဆန္ ၀ိေသသမ်ား ကင္းမဲ့ခဲ့ၾကသည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အမႈတစ္ခုအား ၾကားနာရာတြင္ တရားသူႀကီး ေျမာက္ျမားစြာ ပါ၀င္သည္။ တရားလိုႏွင့္ တရားခံ၊ စြပ္စြဲသူႏွင့္ စြပ္စြဲခံရသူတို႔သည္ ႐ံုးေတာ္တြင္ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ရွိေနၾကရၿပီး တရား၀င္ ေရွ႕ေနမ်ားမွတစ္ဆင့္ မဟုတ္ေပ။ ပံုမွန္အားျဖင့္ အႏိုင္အ႐ႈံးသည္ လူၿပိန္းႀကိဳက္ အစြဲအလမ္းအမ်ားအေပၚ ထိေရာက္ေအာင္ [ေဒးကာနက္ဂ်ီနည္းႏွင့္ ခ်ိန္ထိုးဆင္ျခင္ရန္ -ဘာသာျပန္သူ-] ေလွ်ာက္လွဲႏုိင္သည့္ ႏႈတ္စြမ္းရည္အေပၚတြင္ မ်ားစြာတည္ေနသည္။ လူတစ္ေယာက္သည္ ကိုယ္တိုင္သာ ႏႈတ္ျဖင့္ ေလွ်ာက္လွဲရေသာ္လည္း ၎ေလွ်ာက္လွဲမည့္ စာတမ္းကို ေရးရန္ ကၽြမ္းက်င္သူတစ္ဦးကို ငွားရမ္းႏိုင္သည္။ သို႔မဟုတ္ လူအမ်ားစု ႏွစ္သက္ၾကသကဲ့သို႔ တရား႐ံုးတြင္ ေအာင္ျမင္မႈရရန္ လိုအပ္ေသာ `ပညာ´ (Art) တြင္ လမ္းညႊန္ရန္ ေငြေၾကးေပးၾကသည္။ အဆိုပါ `ပညာ´ မွာ ဆိုဖွီမ်ားက သင္ၾကားေပးရန္ ရည္စူးျခင္းပင္ ျဖစ္၏။
ေအသင္သမိုင္း၏ `ပါရစ္ကယ္ေခတ္´ (Pericles age) သည္ အဂၤလန္သမိုင္း၏ `၀ိတိုရိယေခတ္´ (Victorian age) ႏွင့္ သဏၭာန္တူ၏။ ေအသင္သည္ ၾကြယ္၀ၿပီး ၾသဇာအာဏာရွိ၏။ စစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ ဒုကၡမေတြ႕ခဲ့ရ သည့္အျပင္ `အရစၥတိုကရက္´ မ်ား စီမံခန္႔ခြဲသည့္ ဒီမိုကေရစီ အ၀န္းအ၀ိုင္းအားလည္း ပိုင္ဆိုင္၏။ `အနက္ဇာဂိုးရပ္စ္´ (Anaxagoras) ႏွင့္ဆက္ႏြယ္၍ ကၽြန္ေတာ္တို႔သိခဲ့ရသလို ပါရစ္ကယ္၏ ဒီမိုကေရစီ အတိုက္အခံမ်ားသည္ တျဖည္းျဖည္း အင္အားစုေဆာင္းကာ သူ၏ မိတ္ေဆြမ်ားအား တစ္ဦးၿပီးတစ္ဦး တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ဘီစီ ၄၃၁ တြင္ `ပယ္လိုပိုေနးရွား စစ္ပြဲ´ (Peloponnesian war) ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ေအသင္သည္ (အျခားေဒသမ်ား နည္းတူ) ပလိပ္ေရာဂါကပ္ေၾကာင့္ ေထာင္းေထာင္းေၾကခဲ့ရာ ၂၃၀,၀၀၀ ခန္႔ရွိခဲ့သည့္ လူဦးေရမွာ မ်ားစြာ ေလ်ာ့က်သြားခဲ့ၿပီး မူလအေရအတြက္သို႔ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္လည္ မေရာက္ရွိခဲ့ေတာ့ေပ။ ပါရစ္ကယ္ကိုယ္တိုင္ ဘီစီ ၄၃၀တြင္ စစ္ေသနာပတိ ႐ံုးခန္းမွ ျဖဳတ္ခ်ခံရၿပီး ျပည္သူပိုင္ေငြ အလြဲသံုးစားမႈျဖင့္ ဒဏ္တပ္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ သို႔ရာတြင္ မၾကာခင္ ျပန္လည္ခန္႔ထားျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ သူ၏ တရား၀င္ သားႏွစ္ေယာက္သည္ ပလိပ္ေရာဂါျဖင့္ ေသဆံုးခဲ့ၿပီး သူကိုယ္တိုင္လည္း ေနာက္တစ္ႏွစ္ (ဘီစီ ၄၂၉) တြင္ ေသဆံုးခဲ့သည္။ `ဖွီယဲဒီးယဲ့´ (Pheidias) ႏွင့္ `အနက္ဇာေဂါရပ္´ (Anaxagoras) သည္ ေသဒဏ္အျပစ္ေပးခံခဲ့ရၿပီး `အ(စ္)ပါးဇီးယား´(Aspasia) သည္ ဘုရားသခင္အား မ႐ုိေသမႈႏွင့္ တရားမ၀င္အိမ္တြင္ ေနထိုင္မႈေၾကာင့္ တရားစြဲဆိုခံရသည္။ သို႔ေသာ္ သူက ျငင္းဆိုခဲ့သည္။
ဤသို႔ေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ဒီမိုကရက္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၏ အမုန္းကို ၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္ေခ် မ်ားသူမ်ားအေနျဖင့္ မႈခင္းႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ အရည္အေသြးကို ပိုင္ဆိုင္လိုၾကသည္မွာ ဓမၼတာသာျဖစ္သည္။ ေအသင္အေနျဖင့္ တရားစြဲဆိုျခင္းအား အလြန္အက်င့္ပါေနေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ေသာ္ ေခတ္သစ္အေမရိကထက္ပို၍ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ား ေလ်ာ့နည္းသည္။ ဘုရားအားမရိုေသမႈႏွင့္ အက်င့္ပ်က္ ျခစားျခင္း စြဲခ်က္ျဖင့္ရင္ဆိုင္ရသူမ်ားအေနျဖင့္ လူငယ္ျဖစ္လွ်င္ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ခုခံကာကြယ္ရန္ ေလွ်ာက္လွဲခြင့္ ေပးခဲ့သည္။
ဤအခ်က္မွာ ဆိုဖွီဆရာႀကီးမ်ားအေနျဖင့္ လူတန္းစားတစ္ရပ္တြင္ လူႀကိဳက္မ်ားၿပီး အျခားတစ္ရပ္တြင္ လူႀကိဳက္နည္းရျခင္းအေၾကာင္းကို ရွင္းလင္းေစသည္။ သို႔ရာတြင္ သူတို႔၏ စိတ္တြင္းကမူ ပို၍ အမ်ားသေဘာေဆာင္ (Impersonal) ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားအတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ သူတို႔အမ်ားစုမွာ ဒႆနိကေဗဒႏွင့္ စစ္မွန္စြာ ပတ္သက္ေနခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွား၏။ ပေလတိုက ၎တို႔အား လိုတိုးပိုေလွ်ာ့လုပ္၍ ပံုေဖာ္ရန္ (Caricature) ႏွင့္ အမနာပဆိုရန္ ႀကိဳးစားခဲ့ေသာ္လည္း ၎တို႔အား သူ၏ ၾကမ္းတမ္းသည့္ ေ၀ဖန္ေရးသားခ်က္မ်ားမွ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ `ယူသွီဒီးမတ္စ္´ Euthydemus မွ ယူထားေသာ ေအာက္ပါစာပုိဒ္တြင္မူ ဆိုဖွီဆရာႏွစ္ဦးျဖစ္သည့္ `ဒီယြန္နင္ဆိုေဒါရပ္စ္´ (Dionysodorus) ႏွင့္ `ယူသီွဒီးမတ္စ္´ (Euthydemus) တို႔က `ကလက္ဆစ္ဖွက္´ (Clesippus) အမည္ရသည့္ လူၿပိန္းတစ္ဦးအား ဇေ၀ဇ၀ါျဖစ္သြားေစရန္ လုပ္ေဆာင္ၾကပံုကို (ပေလတိုက) ေပါ့ေပါ့ပါးပါး ေရးဖြဲ႕ခဲ့ေပသည္။
သင့္မွာ ေခြးတစ္ေကာင္ ရွိတယ္လို႔ သင္ေျပာတယ္မဟုတ္လား။
ဟုတ္ပါတယ္၊ ကိုက္တတ္ပါတယ္ ဟု ကလက္ဆစ္ဖွက္က ဆိုသည္။
ဒါနဲ႔ သူ႔မွာ ေခြးသားေပါက္ကေလးေတြ ရွိလား။
ရွိပါတယ္။ ဒီေကာင္နဲ႔မွ တစ္ပံုစံထဲပဲ။
ဒါဆို ေခြးဟာ သူတို႔ရဲ႕ အေဖေပါ့။
အမွန္ပါပဲ။ ေခြးသားေပါက္ေလးေတြရဲ႕ အေမဟာ ဒီေကာင္နဲ႔အတူေနတာကို ကၽြန္ေတာ္အေသအခ်ာ ျမင္ပါတယ္။
ဒါနဲ႔ ဒီေကာင္က ခင္ဗ်ားဟာ (Yours) မဟုတ္ေပဘူးလား။
ဟုတ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ဟာပါပဲ။
ဒါဆို သူက အေဖ ေပါ့။ ၿပီးေတာ့ သူက ခင္ဗ်ားဟာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ သူဟာ ခင္ဗ်ားရဲ႕ အေဖေပါ့။ ေခြးသားေပါက္ကေလးေတြဟာ ခင္ဗ်ားနဲ႔ ညီအစ္ကို ေတာ္တာေပါ့။
ဤထက္ပို၍ နက္,သည့္ အရာမ်ားကိုမူ “ဆိုဖွီ” (The Sophist) ဟု ေခၚသည့္ အျပန္အလွန္ စကားေျပာခန္းမ်ားတြင္ ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါသည္။ ၎တြင္ ဆိုဖွီဆရာမ်ားကို သ႐ုပ္ေဖာ္အျဖစ္ အသံုးျပဳထားၿပီး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ဆိုင္ရာ ယုတၱိနည္းက်ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား ပါ၀င္သည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ဤေနရာတြင္ အဆိုပါယုတၱိေဗဒမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္းမရွိေသးသည့္အတြက္ ေအာက္ပါ ျပန္လွန္ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားကိုသာ နိဂံုးတစ္ရပ္အျဖစ္ ေလာေလာဆယ္ ညႊန္းဆိုလိုပါသည္။
“၀ိေရာဓိေဖာ္ေဆာင္ျခင္း ပညာ (Art) ၊ ပလႊားသည့္ ပံုစံတူတုပျခင္း၏ မ႐ိုးသားေသာပံုစံတစ္မ်ဳိးမွ ဆင္းသက္လာသည့္၊ ပံုရိပ္ေယာင္ (Semblance) ေဖာ္ျပျခင္း နည္းနာ၊ စိတ္ကူးထည္ (Image) ဖန္တီးျခင္းမွ ဆင္းသက္လာေသာ၊ အစိတ္အပိုင္းတစ္ရပ္အေနျဖင့္ ခြဲျခမ္းထားေသာ၊ သဘာ၀လြန္အရာမ်ား (Divine) ႏွင့္မသက္ဆိုင္ဘဲ လူသားသာျဖစ္ေသာ၊ စကားလံုးမ်ား၏ေနာက္ကြယ္မွ ႀကိဳးကိုင္လႈပ္ရွားမႈကို တင္ဆက္သည့္၊ ဖန္တီးထုတ္လုပ္မႈ (Production) ျဖစ္သည့္ ဤသို႔ေသာအရာသည္ ဆိုဖွီစစ္စစ္အျဖစ္ ဧကန္မလြဲသတ္မွတ္ႏိုင္သည့္ ေသြးဆက္ (Blood and lineage) ပင္ ျဖစ္ေပသည္” (Cornford’s Translation) [*]
ဆိုဖွီဆရာမ်ားႏွင့္ တရား႐ံုးတို႔၏ အဆက္အစပ္ကို သ႐ုပ္ေဖာ္သည့္၊ ပရိုတာဂိုးရပ္စ္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္ ရွိပါသည္။ သို႔ရာတြင္ အမွားၾကာ၍ အမွန္သဖြယ္ျဖစ္လာေသာပံုျပင္ (Apocryphal) တစ္ပုဒ္သာျဖစ္ေၾကာင္း ယံုမွားစရာ မလိုပါ။ ၎မွာ ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္က လူငယ္တစ္ဦးအား ကာလအပိုင္းအျခား တစ္ရပ္အတြင္း ပညာသင္ၾကားေပးၿပီး ထိုလူငယ္သည္ သူ၏ ပထမဆံုး တရားတေဘာင္ရင္ဆိုင္မႈကို ေအာင္ျမင္ခဲ့လွ်င္ သင္ၾကားခေၾကးေငြကို ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္အား ေပးရေပမည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ခဲ့လွ်င္ ေပးစရာ မလိုေပ။ သို႔ျဖစ္ရာ ထိုလူငယ္၏ ပထမဆံုး တရားရင္ဆိုင္ရမႈကို သူ႔အတြက္ အခေၾကးေငြရရွိရန္အလို႔ငွာ ပရိုတာဂိုးရပ္စ္ကိုယ္တိုင္က ဖန္တီးေပးသည္ဟူ၍ ျဖစ္သည္။
သို႔ရာတြင္ ဤအခ်ီးနိဒါန္းမ်ားအား အသာထား၍ ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ တိတိပပ သိရသည့္ အရာမ်ားကို ၾကည့္ၾကပါဦးစို႔။
ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္အား ဘီစီ (၅၀၀) ခန္႔တြင္ “ဒီမိုကရစ္တပ္စ္” (Democritus) လာခဲ့ရာၿမိဳ႕ျဖစ္ေသာ “အဲ့ဒီရာ” (Abdera) တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သူသည္ ေအသင္သို႔ ႏွစ္ႀကိမ္ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ဒုတိယအႀကိမ္သည္ ဘီစီ (၄၃၂) ထက္ ေနာက္က်ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ ဘီစီ (၄၄၄-၃) တြင္ သူသည္ “ႆူရီး” (Thurii) ၿမိဳ႕ေတာ္အတြက္ ဥပေဒပုဒ္မမ်ားကို ျပဳလုပ္ေပးခဲ့သည္။ ဘုရားအား မ႐ိုေသမႈျဖင့္ တရားစြဲဆိုခံခဲ့ရသည္ဟူေသာ ဆို႐ိုးတစ္ခုရွိေသာ္လည္း ၎သည္ မွန္ကန္ပံုမေပၚေပ။ သူေရးသားခဲ့သည့္ “ဘုရားတို႔အေပၚ၀ယ္” (On the Gods) ဟူေသာ စာအုပ္ပါအခ်က္အရေသာ္ ဤသို႔စတင္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ “နတ္ဘုရားတို႔ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ၎တို႔ အမွန္တကယ္ရွိသေလာ၊ မရွိသေလာဟူသည္ကို ကၽြန္ေတာ့္အေနျဖင့္ ေသခ်ာက်နစြာ ခံစားႏိုင္ျခင္းမရွိသလို ၎တို႔၏ သြင္ျပင္ပံုသဏၭာန္သည္ မည္သို႔နည္းဟုလည္း မသိရွိပါ။ အေၾကာင္းမွာ ေရရာတိက်သည့္ အသိပညာအတြက္ ဟန္႔တားေႏွာင့္ယွက္သည့္အရာ မ်ားစြာရွိေနျခင္း၊ အဆိုပါကိစၥရပ္ (ဘာသာရပ္) ၏ ႐ႈပ္ေထြးေ၀၀ါးမႈႏွင့္ လူ႔ဘ၀၏ တိုေတာင္းမႈတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္”
သူ၏ ဒုတိယေျမာက္ ေအသင္ခရီးကို ပေလတို၏ “ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္” (Protagoras) တြင္ သေရာ္ခ်က္ဆန္ဆန္ ေရးဖြဲ႔ခဲ့ၿပီး၊ သူ၏ ေတြးေခၚပံုစနစ္မ်ားကိုမူ ‘Theaetetus’ တြင္ အေလးအနက္ ေဆြးေႏြးခဲ့ေပသည္။ သူ႔အား တခုတ္တရေျပာဆိုၾကရသည္မွာ သူ၏ ေတြးေခၚပံုျဖစ္သည့္ “အရာအားလံုး၏ အတိုင္းအတာ (ေပတံ) မွာ လူသာျဖစ္၏။ ျဖစ္-ရွိသည့္ အရာမ်ား၏အရာသည္ ၎တို႔သာျဖစ္ၿပီး၊ မျဖစ္-မရွိသည့္ အရာမ်ား၏အရာမွာ ၎တို႔မဟုတ္” ဟူသည့္ အယူအဆေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္သည္။ ၎၏အဓိပၸာယ္ကို အနက္ျပန္ဆိုရေသာ္ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီသည္ အရာအားလံုး၏ အတိုင္းအတာပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ လူကြဲျပားသြားေသာအခါ မည္သည္ကမွားသည္၊ မည္သည္ကမွန္သည္ဟူသည့္ ဓမၼဓိ႒ာန္အမွန္တရား မရွိေတာ့ေပ။ ဤေတြးေခၚပံုစနစ္မွာ အရင္းအႏွစ္က်သည့္ သံသယအျမင္ျဖစ္ၿပီး အာ႐ံုမ်ား၏ လွည့္စားႏိုင္စြမ္းအေပၚ အေျခခံခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
လက္ေတြ႕၀ါဒ (Pragmatism) ၏ ဦးေဆာင္သံုးဦးထဲမွ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ “စခီလာ” (F.C. Schiller) က သူ႔ကိုယ္သူ ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္ ၾသဇာခံဟု ေခၚဆိုသည္။ ဤသည္မွာ ကၽြန္ေတာ့္ (ဘာထရန္ရပ္ဆဲ) အျမင္အရ Theaetetus တြင္ ပေလတိုက ပ႐ိုတာဂိုးရပ္ အနက္ျပန္အျဖစ္ “အေတြးအျမင္တစ္ရပ္သည္ အျခားတစ္ခုထက္ ပိုမို ေကာင္းမြန္ ႏိုင္၏။ သို႔ေသာ္ ပို၍ မွန္ကန္ ျခင္းသည္ မျဖစ္ႏိုင္” ဟု ဆိုခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အသား၀ါေ၀ဒနာရွင္ လူတစ္ဦး၏အျမင္တြင္ အရာအားလံုးသည္ ၀ါေနေပလိမ့္မည္။ ထိုအရာတို႔သည္ အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ၀ါေနျခင္းမရွိဟုေျပာရန္ အေၾကာင္းတစ္စံုတစ္ရာမရွိ။ သို႔ရာတြင္ က်န္းမာျခင္းသည္ နာမက်န္းျခင္းထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ျခင္းေၾကာင့္ က်န္းမာေနသူတစ္ဦး၏ အျမင္သည္မူ အသား၀ါေ၀ဒနာရွင္တစ္ဦး၏ အျမင္ထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည္ဟု ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေျပာဆိုႏိုင္ေပသည္။ ဤေတြးေထာင့္မွာ သိသိသာသာပင္ လက္ေတြ႕၀ါဒႏွင့္ မႏွီးယိုးစြဲရွိသည္။
လက္ေတြ႕က်သည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္အတြက္ ဓမၼဓိ႒ာန္အမွန္မ်ားတြင္ မယံုၾကည္ျခင္းက အဓိကလုပ္ေဆာင္သည္မွာ ၾကားေနဆံုးျဖတ္သူမ်ား (ဥပမာ-တရားသူႀကီးမ်ား) အား မည္သည့္အရာကို ယံုၾကည္ရမည္နည္းဟု ေရြးခ်ယ္ေစရန္ပင္ ျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာလည္း ပရိုတာဂိုးရပ္စ္အေနျဖင့္ တရားဥပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းႏွင့္ ႐ိုးရာက်င့္၀တ္မ်ားအား ခုခံေခ်ပရန္ (ဆိုဖွီတစ္ဦးအေနျဖင့္) ဦးေဆာင္ေနရသည့္အတြက္ပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ႕ၿပီးခဲ့သလို သူသည္ ဘုရားရွိ၊ မရွိကို မသိေသာ္လည္း ၎တို႔အား အေလးအျမတ္ထားသင့္ေၾကာင္းကိုမူ ေသခ်ာခဲ့သည္။ ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ၿပီး (Thoroughgoing) လက္ေတြ႕က်သည့္ သေဘာတရားေရးရာ သံသယ၀ါဒပိုင္ရွင္တစ္ဦးအေနျဖင့္ ဤ႐ႈေထာင့္သည္ မွန္ကန္သည့္ အထိုင္ေပၚတြင္ တည္ရွိေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။
ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္သည္ သူ၏ အရြယ္ေရာက္ၿပီးဘ၀ကို ဂရိၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားတစ္ေလွ်ာက္ မဆံုးႏိုင္သည့္ သင္ၾကားေရးခရီးစဥ္မ်ား ပံုစံျဖင့္ ျဖတ္သန္းခဲ့သည္။ အခေၾကးေငြအလို႔ငွာ သင္ၾကားေပးျခင္းမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး၊ “လက္ေတြ႕က်သည့္ ထိေရာက္ေအာင္ျမင္မႈႏွင့္ ပိုမိုျမင့္မားသည့္ စိတ္ယဥ္ေက်းမႈအား လိုလားသူ မည္သူမဆို” ဟု ဆို၏။ (Zeller, p.1299) ေခတ္သစ္မွတ္တမ္းမ်ားအရ လမ္းညႊန္ခ်က္အတြက္ အခေၾကးေငြရယူသည့္ ဆိုဖွီတို႔၏ အေလ့အား ပေလတိုက တစ္နည္းတစ္ဖံု အခ်ဥ္ေပါက္စြာျဖင့္ ကန္႔ကြက္ခဲ့၏။ ပေလတိုကိုယ္တိုင္ အေနျဖင့္မူ လံုေလာက္သည့္ဥစၥာဓနပိုင္ဆိုင္မႈ ရွိခဲ့ရာ သူ႔ကဲ့သို႔ အေၾကာင္းမလွခဲ့သည့္ လူမ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္တို႔ကို နားလည္ႏိုင္ရန္ မစြမ္းသာေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ မိမိတို႔ရရွိသည့္ လစာေငြကို ျငင္းဆိုရန္ အေၾကာင္းတစ္စံုတစ္ရာ ရွာမေတြ႕ႏိုင္သည့္ ေခတ္သစ္ပညာရွင္မ်ားက ပေလတို၏ ပုတ္ခတ္မႈမ်ားကို မၾကာခဏ သံေယာင္လိုက္တတ္ျခင္းကမူ အ႐ုပ္ဆိုးပါသည္။ (ဤသည္မွာ ဘာထရန္ရပ္ဆဲ၏ အျမင္ျဖစ္ပါသည္။ ပေလတိုအေနျဖင့္ ဆိုဖွီဆရာတို႔အား မ်က္ႏွာသာမေပးလွျခင္းႏွင့္ ေခတ္သစ္အျမင္တြင္ပါ ဆိုဖွီတို႔သည္ အဆိုးပံုရိပ္သမ္းေနရျခင္းအေပၚ ရပ္ဆဲက ေဖးေဖးမမ ႐ႈျမင္ခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိႏိုင္သည္။ -ဘာသာျပန္သူ-)
သိုရာတြင္ ေခတ္ၿပိဳင္ဒႆနပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ဆိုဖွီတို႔ျခားနားသည့္ အျခားအခ်က္မ်ား ရွိပါေသးသည္။ ဆိုဖွီတို႔မွတစ္ပါး (ထိုေခတ္က) ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းတည္ေထာင္သည့္ ဆရာတစ္ဦးအတြက္ မိတ္ေဆြရင္းခ်ာ ပတ္သက္ပိုင္ဆိုင္မႈအခ်ဳိ႕ ရွိ၏။ အနည္းႏွင့္အမ်ားေသာ သာမန္ဘ၀ေနထိုင္ပံု၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း စည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ သဏၭာန္တူေလ့ရွိသည့္ အရာအခ်ဳိ႕၊ အမ်ားျပည္သူသို႔ အသိေပးျခင္းမရွိသည့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူနည္းစုသာ သိရွိေသာ ေတြးေခၚပံုစနစ္၊ စသည့္အရာမ်ားသည္ ဆိုဖွီတို႔မွတစ္ပါး အျခားေခတ္ၿပိဳင္ ဒႆနပညာရွင္မ်ားတြင္ တည္ရွိသည္။ (တရုတ္သိုင္း၀တၳဳမ်ားမွ ေရွာင္လင္၊ ၀ူတန္ ဂိုဏ္းစသည္မ်ားႏွင့္ ခ်ိန္ထိုးစဥ္းစားၾကည့္ႏိုင္သည္။ တစ္ကိုယ္ေတာ္သိုင္းသမားမ်ားႏွင့္ ဂိုဏ္းတစ္ခုခုမွ သိုင္းသမားမ်ားၾကား ျခားနားပံု။ -ဘာသာျပန္သူ) “Orphism” - ျပင္ပမွ ေပၚထြက္လာသည့္ မည္သည့္ဒႆနတြင္မဆို ဤသည္တို႔မွာ သဘာ၀ျဖစ္၏။ ဆိုဖွီတို႔တြင္မူ ဤသို႔ မရွိၾက။ သူတို႔အေနျဖင့္ သင္ၾကားေပးသည့္ အရာမ်ားမွာ ဘာသာေရး၊ သို႔မဟုတ္ ေကာင္းျမတ္သည့္ ဂုဏ္ရည္တို႔ႏွင့္ ဆက္သြယ္မႈ မရွိေပ။ သူတို႔သင္ၾကားသည္မွာ အေျခတင္ျငင္းခုန္ျခင္းပညာႏွင့္ ၎အား အေထာက္အကူျဖစ္ေစမည့္ မ်ားႏိုင္သမွ်ေသာ ဗဟုသုတမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ေျပာရလွ်င္ သူတို႔သည္ ေခတ္သစ္ေရွ႕ေနမ်ားကဲ့သို႔ပင္ မည္သည့္ အယူအဆ အေတြးအျမင္အတြက္၊ သို႔မဟုတ္ႏွင့္မဆို ျငင္းခ်က္ထုတ္ရန္ ျပင္ဆင္ထားၿပီးျဖစ္ၿပီး သူတို႔ကိုယ္တိုင္၏ နိဂံုးေကာက္ခ်က္မ်ားအား တရား၀င္ေထာက္ခံျခင္း ကိစၥႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္းမရွိေပ။ ဒႆနိကေဗဒသည္ ဘာသာေရးႏွင့္ နီးကပ္စြာယွက္ႏြယ္ေနၿပီး ဘ၀ေနနည္းျဖစ္ခဲ့သည့္ (ထိုေခတ္က) လူမ်ားအဖို႔တြင္ သဘာ၀က်စြာပင္ ထိတ္လန္႔ရေပသည္။ သူတို႔အဖို႔ ဆိုဖွီဆရာမ်ားမွာ ေပါ့ေပါ့ဆဆႏွင့္ စာရိတၱမခိုင္သည့္႐ုပ္ ထြက္ေနခဲ့သည္။
မည္မွ် နက္႐ႈိင္းသည္ေျပာရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ကိစၥရပ္တို႔တြင္ ဆိုဖွီဆရာမ်ား ၾကံဳေတြ႕ရသည့္ အမုန္းတရားမွာ သာမန္ ျပည္သူလူထုဆီမွ မွ်သာမဟုတ္ဘဲ ၎တို႔ (ဆိုဖွီတို႔) ၏ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ဂုဏ္ရည္ေၾကာင့္ ပေလတိုႏွင့္တကြ ေနာက္ပါ ဒႆနပညာရွင္မ်ားတြင္ပါ အနည္းႏွင့္အမ်ား ရွိခဲ့ေပသည္။ အမွန္တရားအား ရွာေဖြရာတြင္ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ ျဖစ္လာသည့္အခ်ိန္တြင္ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ စံႏႈန္းမ်ာအား လ်စ္လ်ဴ႐ႈၾကရေပမည္။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအား ဉာဏ္ပညာျမွင့္တင္ေပးသည့္ တစ္စံုတစ္ရာသဖြယ္ အမွန္တရားသည္ ေပၚထြက္လာလိမ့္မည္ဟု ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ႀကိဳတင္သိရွိႏိုင္ျခင္း မရွိ။ ဆိုဖွီဆရာမ်ားမွာ ၎သည္ မည္သည့္အေနရာသို႔ ေခၚေဆာင္သြားသည္ျဖစ္ေစ အေျခတင္ျငင္းခုန္မႈတစ္ခုေနာက္သို႔ လိုက္ပါရန္ ျပင္ဆင္ထားၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ မၾကာခဏဆိုသလိုပင္ ၎က သူတို႔အား သံသယ၀ါဒဆီသို႔ ေခၚေဆာင္သြားတတ္ေပသည္။
သို႔ရာတြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္အမ်ားအျပား၊ အထူးသျဖင့္ ေအသင္ၿမိဳ႕တြင္ အေျခခံလူတန္းစားမ်ားအေနျဖင့္ ေၾကးရတတ္မ်ားအေပၚ မစၧရိယႏွင့္ ႐ိုးရာအစြဲအလမ္းမ်ား (Traditionalism) တြင္အေျခတည္သည့္ မုန္းတီးမႈမ်ား ႏွစ္ဆတိုးခဲ့၏။ လူခ်မ္းသာတို႔ကို `ဘာသာေရးအေပၚ ကလန္ကဆန္စိတ္ထား´ (Impious) ရွိသူမ်ား ႏွင့္ စာရိတၱမခိုင္လံုသူမ်ားအျဖစ္ တရားနည္းက် အျမင္ျဖင့္ပင္ ယူဆခဲ့ၾကသည္။ ၎တို႔သည္ ေရွးေဟာင္းယံုၾကည္မႈမ်ားကို ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီး လုပ္ေနျခင္းႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအား ဖ်က္ဆီးရန္ ႀကိဳးစားေနျခင္း ျဖစ္တန္ရာသည္ဟု ျမင္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ဒီမိုကေရစီသည္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ `ေရွး႐ိုး၀ါဒ´ (Conservatism) ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္မႈရွိခဲ့သည့္ အေျခအေနျဖစ္သည္။ ယဥ္ေက်းမႈပိုင္းတြင္ ဆန္းသစ္ၿပီး ေရွ႕ေရာက္ေနသူမ်ား (ေၾကးရတတ္မ်ား) သည္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာတြင္ ျပန္လည္ေဖာ္ေဆာင္ေရးဘက္သို႔ ေရွး႐ႈေနခဲ့သည့္ သေဘာပင္ျဖစ္၏။ ေခတ္သစ္ အေမရိကတြင္လည္း ဤသည္ႏွင့္ တမ်ဳိးတဖံုတူညီသည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္ တည္ရွိသည္။ `တမႏၷီ´ (Tammany) တြင္ အဓိက ကႆလစ္အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ အေနျဖင့္ `ဉာဏ္အလင္းပြင့္ျခင္း´ (Enlightenment) ၏ ထိပါးလာမႈႏွင့္ ဆန္႔က်င္ကာ ႐ိုးရာ ဘာသာေရးပညာႏွင့္ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ တစ္ခ်က္လြတ္ယံုၾကည္မႈ (Dogma) မ်ားအား ခုခံျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေနျခင္းႏွင့္ ဆင္တူ၏။ သို႔ရာတြင္ အေမရိကရွိ ဉာဏ္အလင္းပြင့္ျခင္းမွာ ေအသင္တြင္ရွိခဲ့သည္ထက္စာလွ်င္ အားေပ်ာ့သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ `ပလူတိုကေရစီ´ (Plutocracy) [ေၾကးရတတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာစနစ္] အား လမ္းေပၚမွ အေၾကာင္းအရာ (Common cause) တစ္ခု ျဖစ္လာေအာင္ မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ပင္။ သို႔ရာတြင္ `ပလူတိုကေရစီ´ အား ခုခံသည့္ဘက္တြင္ အေရးပါၿပီး ပညာရည္ျမင့္မားသည့္ လူတန္းစားတစ္ရပ္ကို ေရွ႕ေနမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ လူတန္းစားဟု အမည္သတ္မွတ္ႏိုင္သည္။ ၎တို႔၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားမွာ အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေအသင္ၿမိဳ႕မွ ဆိုဖွီဆရာႀကီးမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္ခဲ့မႈမ်ားႏွင့္ ဆင္တူ၏။
ေအသင္၏ ဒီမိုကေရစီတြင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားႏွင့္ ကၽြန္မ်ား မဲေပးခြင့္မရသည့္ ႀကီးမားသည့္ ကန္႔သတ္ခ်က္ႀကီး ရွိေသာ္လည္း မည္သည့္ ေခတ္ေပၚ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ထက္မဆို အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ ပိုမိုဒီမိုကေရစီ က်ခဲ့သည္။ တရားသူႀကီးမ်ားႏွင့္ အမူေဆာင္အရာရွိ အမ်ားစုအား လူအမ်ားမွေရြးခ်ယ္ၿပီး ကာလတို တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ၎တို႔သည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ `ဂ်ဴရီလူႀကီး´ မ်ားကဲ့သို႔ပင္ သာမန္ႏိုင္ငံသားမ်ားသာ ျဖစ္ၿပီး ထုိအခ်က္ေၾကာင့္ပင္ အစြဲအလမ္းမ်ားႏွင့္အတူ ပညာရွင္ဆန္ဆန္ ၀ိေသသမ်ား ကင္းမဲ့ခဲ့ၾကသည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အမႈတစ္ခုအား ၾကားနာရာတြင္ တရားသူႀကီး ေျမာက္ျမားစြာ ပါ၀င္သည္။ တရားလိုႏွင့္ တရားခံ၊ စြပ္စြဲသူႏွင့္ စြပ္စြဲခံရသူတို႔သည္ ႐ံုးေတာ္တြင္ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ရွိေနၾကရၿပီး တရား၀င္ ေရွ႕ေနမ်ားမွတစ္ဆင့္ မဟုတ္ေပ။ ပံုမွန္အားျဖင့္ အႏိုင္အ႐ႈံးသည္ လူၿပိန္းႀကိဳက္ အစြဲအလမ္းအမ်ားအေပၚ ထိေရာက္ေအာင္ [ေဒးကာနက္ဂ်ီနည္းႏွင့္ ခ်ိန္ထိုးဆင္ျခင္ရန္ -ဘာသာျပန္သူ-] ေလွ်ာက္လွဲႏုိင္သည့္ ႏႈတ္စြမ္းရည္အေပၚတြင္ မ်ားစြာတည္ေနသည္။ လူတစ္ေယာက္သည္ ကိုယ္တိုင္သာ ႏႈတ္ျဖင့္ ေလွ်ာက္လွဲရေသာ္လည္း ၎ေလွ်ာက္လွဲမည့္ စာတမ္းကို ေရးရန္ ကၽြမ္းက်င္သူတစ္ဦးကို ငွားရမ္းႏိုင္သည္။ သို႔မဟုတ္ လူအမ်ားစု ႏွစ္သက္ၾကသကဲ့သို႔ တရား႐ံုးတြင္ ေအာင္ျမင္မႈရရန္ လိုအပ္ေသာ `ပညာ´ (Art) တြင္ လမ္းညႊန္ရန္ ေငြေၾကးေပးၾကသည္။ အဆိုပါ `ပညာ´ မွာ ဆိုဖွီမ်ားက သင္ၾကားေပးရန္ ရည္စူးျခင္းပင္ ျဖစ္၏။
ေအသင္သမိုင္း၏ `ပါရစ္ကယ္ေခတ္´ (Pericles age) သည္ အဂၤလန္သမိုင္း၏ `၀ိတိုရိယေခတ္´ (Victorian age) ႏွင့္ သဏၭာန္တူ၏။ ေအသင္သည္ ၾကြယ္၀ၿပီး ၾသဇာအာဏာရွိ၏။ စစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ ဒုကၡမေတြ႕ခဲ့ရ သည့္အျပင္ `အရစၥတိုကရက္´ မ်ား စီမံခန္႔ခြဲသည့္ ဒီမိုကေရစီ အ၀န္းအ၀ိုင္းအားလည္း ပိုင္ဆိုင္၏။ `အနက္ဇာဂိုးရပ္စ္´ (Anaxagoras) ႏွင့္ဆက္ႏြယ္၍ ကၽြန္ေတာ္တို႔သိခဲ့ရသလို ပါရစ္ကယ္၏ ဒီမိုကေရစီ အတိုက္အခံမ်ားသည္ တျဖည္းျဖည္း အင္အားစုေဆာင္းကာ သူ၏ မိတ္ေဆြမ်ားအား တစ္ဦးၿပီးတစ္ဦး တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ဘီစီ ၄၃၁ တြင္ `ပယ္လိုပိုေနးရွား စစ္ပြဲ´ (Peloponnesian war) ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ေအသင္သည္ (အျခားေဒသမ်ား နည္းတူ) ပလိပ္ေရာဂါကပ္ေၾကာင့္ ေထာင္းေထာင္းေၾကခဲ့ရာ ၂၃၀,၀၀၀ ခန္႔ရွိခဲ့သည့္ လူဦးေရမွာ မ်ားစြာ ေလ်ာ့က်သြားခဲ့ၿပီး မူလအေရအတြက္သို႔ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္လည္ မေရာက္ရွိခဲ့ေတာ့ေပ။ ပါရစ္ကယ္ကိုယ္တိုင္ ဘီစီ ၄၃၀တြင္ စစ္ေသနာပတိ ႐ံုးခန္းမွ ျဖဳတ္ခ်ခံရၿပီး ျပည္သူပိုင္ေငြ အလြဲသံုးစားမႈျဖင့္ ဒဏ္တပ္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ သို႔ရာတြင္ မၾကာခင္ ျပန္လည္ခန္႔ထားျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ သူ၏ တရား၀င္ သားႏွစ္ေယာက္သည္ ပလိပ္ေရာဂါျဖင့္ ေသဆံုးခဲ့ၿပီး သူကိုယ္တိုင္လည္း ေနာက္တစ္ႏွစ္ (ဘီစီ ၄၂၉) တြင္ ေသဆံုးခဲ့သည္။ `ဖွီယဲဒီးယဲ့´ (Pheidias) ႏွင့္ `အနက္ဇာေဂါရပ္´ (Anaxagoras) သည္ ေသဒဏ္အျပစ္ေပးခံခဲ့ရၿပီး `အ(စ္)ပါးဇီးယား´(Aspasia) သည္ ဘုရားသခင္အား မ႐ုိေသမႈႏွင့္ တရားမ၀င္အိမ္တြင္ ေနထိုင္မႈေၾကာင့္ တရားစြဲဆိုခံရသည္။ သို႔ေသာ္ သူက ျငင္းဆိုခဲ့သည္။
ဤသို႔ေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ဒီမိုကရက္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၏ အမုန္းကို ၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္ေခ် မ်ားသူမ်ားအေနျဖင့္ မႈခင္းႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ အရည္အေသြးကို ပိုင္ဆိုင္လိုၾကသည္မွာ ဓမၼတာသာျဖစ္သည္။ ေအသင္အေနျဖင့္ တရားစြဲဆိုျခင္းအား အလြန္အက်င့္ပါေနေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ေသာ္ ေခတ္သစ္အေမရိကထက္ပို၍ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ား ေလ်ာ့နည္းသည္။ ဘုရားအားမရိုေသမႈႏွင့္ အက်င့္ပ်က္ ျခစားျခင္း စြဲခ်က္ျဖင့္ရင္ဆိုင္ရသူမ်ားအေနျဖင့္ လူငယ္ျဖစ္လွ်င္ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ခုခံကာကြယ္ရန္ ေလွ်ာက္လွဲခြင့္ ေပးခဲ့သည္။
ဤအခ်က္မွာ ဆိုဖွီဆရာႀကီးမ်ားအေနျဖင့္ လူတန္းစားတစ္ရပ္တြင္ လူႀကိဳက္မ်ားၿပီး အျခားတစ္ရပ္တြင္ လူႀကိဳက္နည္းရျခင္းအေၾကာင္းကို ရွင္းလင္းေစသည္။ သို႔ရာတြင္ သူတို႔၏ စိတ္တြင္းကမူ ပို၍ အမ်ားသေဘာေဆာင္ (Impersonal) ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားအတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ သူတို႔အမ်ားစုမွာ ဒႆနိကေဗဒႏွင့္ စစ္မွန္စြာ ပတ္သက္ေနခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွား၏။ ပေလတိုက ၎တို႔အား လိုတိုးပိုေလွ်ာ့လုပ္၍ ပံုေဖာ္ရန္ (Caricature) ႏွင့္ အမနာပဆိုရန္ ႀကိဳးစားခဲ့ေသာ္လည္း ၎တို႔အား သူ၏ ၾကမ္းတမ္းသည့္ ေ၀ဖန္ေရးသားခ်က္မ်ားမွ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ `ယူသွီဒီးမတ္စ္´ Euthydemus မွ ယူထားေသာ ေအာက္ပါစာပုိဒ္တြင္မူ ဆိုဖွီဆရာႏွစ္ဦးျဖစ္သည့္ `ဒီယြန္နင္ဆိုေဒါရပ္စ္´ (Dionysodorus) ႏွင့္ `ယူသီွဒီးမတ္စ္´ (Euthydemus) တို႔က `ကလက္ဆစ္ဖွက္´ (Clesippus) အမည္ရသည့္ လူၿပိန္းတစ္ဦးအား ဇေ၀ဇ၀ါျဖစ္သြားေစရန္ လုပ္ေဆာင္ၾကပံုကို (ပေလတိုက) ေပါ့ေပါ့ပါးပါး ေရးဖြဲ႕ခဲ့ေပသည္။
သင့္မွာ ေခြးတစ္ေကာင္ ရွိတယ္လို႔ သင္ေျပာတယ္မဟုတ္လား။
ဟုတ္ပါတယ္၊ ကိုက္တတ္ပါတယ္ ဟု ကလက္ဆစ္ဖွက္က ဆိုသည္။
ဒါနဲ႔ သူ႔မွာ ေခြးသားေပါက္ကေလးေတြ ရွိလား။
ရွိပါတယ္။ ဒီေကာင္နဲ႔မွ တစ္ပံုစံထဲပဲ။
ဒါဆို ေခြးဟာ သူတို႔ရဲ႕ အေဖေပါ့။
အမွန္ပါပဲ။ ေခြးသားေပါက္ေလးေတြရဲ႕ အေမဟာ ဒီေကာင္နဲ႔အတူေနတာကို ကၽြန္ေတာ္အေသအခ်ာ ျမင္ပါတယ္။
ဒါနဲ႔ ဒီေကာင္က ခင္ဗ်ားဟာ (Yours) မဟုတ္ေပဘူးလား။
ဟုတ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ဟာပါပဲ။
ဒါဆို သူက အေဖ ေပါ့။ ၿပီးေတာ့ သူက ခင္ဗ်ားဟာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ သူဟာ ခင္ဗ်ားရဲ႕ အေဖေပါ့။ ေခြးသားေပါက္ကေလးေတြဟာ ခင္ဗ်ားနဲ႔ ညီအစ္ကို ေတာ္တာေပါ့။
ဤထက္ပို၍ နက္,သည့္ အရာမ်ားကိုမူ “ဆိုဖွီ” (The Sophist) ဟု ေခၚသည့္ အျပန္အလွန္ စကားေျပာခန္းမ်ားတြင္ ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါသည္။ ၎တြင္ ဆိုဖွီဆရာမ်ားကို သ႐ုပ္ေဖာ္အျဖစ္ အသံုးျပဳထားၿပီး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ဆိုင္ရာ ယုတၱိနည္းက်ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား ပါ၀င္သည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ဤေနရာတြင္ အဆိုပါယုတၱိေဗဒမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္းမရွိေသးသည့္အတြက္ ေအာက္ပါ ျပန္လွန္ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားကိုသာ နိဂံုးတစ္ရပ္အျဖစ္ ေလာေလာဆယ္ ညႊန္းဆိုလိုပါသည္။
“၀ိေရာဓိေဖာ္ေဆာင္ျခင္း ပညာ (Art) ၊ ပလႊားသည့္ ပံုစံတူတုပျခင္း၏ မ႐ိုးသားေသာပံုစံတစ္မ်ဳိးမွ ဆင္းသက္လာသည့္၊ ပံုရိပ္ေယာင္ (Semblance) ေဖာ္ျပျခင္း နည္းနာ၊ စိတ္ကူးထည္ (Image) ဖန္တီးျခင္းမွ ဆင္းသက္လာေသာ၊ အစိတ္အပိုင္းတစ္ရပ္အေနျဖင့္ ခြဲျခမ္းထားေသာ၊ သဘာ၀လြန္အရာမ်ား (Divine) ႏွင့္မသက္ဆိုင္ဘဲ လူသားသာျဖစ္ေသာ၊ စကားလံုးမ်ား၏ေနာက္ကြယ္မွ ႀကိဳးကိုင္လႈပ္ရွားမႈကို တင္ဆက္သည့္၊ ဖန္တီးထုတ္လုပ္မႈ (Production) ျဖစ္သည့္ ဤသို႔ေသာအရာသည္ ဆိုဖွီစစ္စစ္အျဖစ္ ဧကန္မလြဲသတ္မွတ္ႏိုင္သည့္ ေသြးဆက္ (Blood and lineage) ပင္ ျဖစ္ေပသည္” (Cornford’s Translation) [*]
ဆိုဖွီဆရာမ်ားႏွင့္ တရား႐ံုးတို႔၏ အဆက္အစပ္ကို သ႐ုပ္ေဖာ္သည့္၊ ပရိုတာဂိုးရပ္စ္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္ ရွိပါသည္။ သို႔ရာတြင္ အမွားၾကာ၍ အမွန္သဖြယ္ျဖစ္လာေသာပံုျပင္ (Apocryphal) တစ္ပုဒ္သာျဖစ္ေၾကာင္း ယံုမွားစရာ မလိုပါ။ ၎မွာ ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္က လူငယ္တစ္ဦးအား ကာလအပိုင္းအျခား တစ္ရပ္အတြင္း ပညာသင္ၾကားေပးၿပီး ထိုလူငယ္သည္ သူ၏ ပထမဆံုး တရားတေဘာင္ရင္ဆိုင္မႈကို ေအာင္ျမင္ခဲ့လွ်င္ သင္ၾကားခေၾကးေငြကို ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္အား ေပးရေပမည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ခဲ့လွ်င္ ေပးစရာ မလိုေပ။ သို႔ျဖစ္ရာ ထိုလူငယ္၏ ပထမဆံုး တရားရင္ဆိုင္ရမႈကို သူ႔အတြက္ အခေၾကးေငြရရွိရန္အလို႔ငွာ ပရိုတာဂိုးရပ္စ္ကိုယ္တိုင္က ဖန္တီးေပးသည္ဟူ၍ ျဖစ္သည္။
သို႔ရာတြင္ ဤအခ်ီးနိဒါန္းမ်ားအား အသာထား၍ ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ တိတိပပ သိရသည့္ အရာမ်ားကို ၾကည့္ၾကပါဦးစို႔။
ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္အား ဘီစီ (၅၀၀) ခန္႔တြင္ “ဒီမိုကရစ္တပ္စ္” (Democritus) လာခဲ့ရာၿမိဳ႕ျဖစ္ေသာ “အဲ့ဒီရာ” (Abdera) တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သူသည္ ေအသင္သို႔ ႏွစ္ႀကိမ္ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ဒုတိယအႀကိမ္သည္ ဘီစီ (၄၃၂) ထက္ ေနာက္က်ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ ဘီစီ (၄၄၄-၃) တြင္ သူသည္ “ႆူရီး” (Thurii) ၿမိဳ႕ေတာ္အတြက္ ဥပေဒပုဒ္မမ်ားကို ျပဳလုပ္ေပးခဲ့သည္။ ဘုရားအား မ႐ိုေသမႈျဖင့္ တရားစြဲဆိုခံခဲ့ရသည္ဟူေသာ ဆို႐ိုးတစ္ခုရွိေသာ္လည္း ၎သည္ မွန္ကန္ပံုမေပၚေပ။ သူေရးသားခဲ့သည့္ “ဘုရားတို႔အေပၚ၀ယ္” (On the Gods) ဟူေသာ စာအုပ္ပါအခ်က္အရေသာ္ ဤသို႔စတင္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ “နတ္ဘုရားတို႔ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ၎တို႔ အမွန္တကယ္ရွိသေလာ၊ မရွိသေလာဟူသည္ကို ကၽြန္ေတာ့္အေနျဖင့္ ေသခ်ာက်နစြာ ခံစားႏိုင္ျခင္းမရွိသလို ၎တို႔၏ သြင္ျပင္ပံုသဏၭာန္သည္ မည္သို႔နည္းဟုလည္း မသိရွိပါ။ အေၾကာင္းမွာ ေရရာတိက်သည့္ အသိပညာအတြက္ ဟန္႔တားေႏွာင့္ယွက္သည့္အရာ မ်ားစြာရွိေနျခင္း၊ အဆိုပါကိစၥရပ္ (ဘာသာရပ္) ၏ ႐ႈပ္ေထြးေ၀၀ါးမႈႏွင့္ လူ႔ဘ၀၏ တိုေတာင္းမႈတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္”
သူ၏ ဒုတိယေျမာက္ ေအသင္ခရီးကို ပေလတို၏ “ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္” (Protagoras) တြင္ သေရာ္ခ်က္ဆန္ဆန္ ေရးဖြဲ႔ခဲ့ၿပီး၊ သူ၏ ေတြးေခၚပံုစနစ္မ်ားကိုမူ ‘Theaetetus’ တြင္ အေလးအနက္ ေဆြးေႏြးခဲ့ေပသည္။ သူ႔အား တခုတ္တရေျပာဆိုၾကရသည္မွာ သူ၏ ေတြးေခၚပံုျဖစ္သည့္ “အရာအားလံုး၏ အတိုင္းအတာ (ေပတံ) မွာ လူသာျဖစ္၏။ ျဖစ္-ရွိသည့္ အရာမ်ား၏အရာသည္ ၎တို႔သာျဖစ္ၿပီး၊ မျဖစ္-မရွိသည့္ အရာမ်ား၏အရာမွာ ၎တို႔မဟုတ္” ဟူသည့္ အယူအဆေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္သည္။ ၎၏အဓိပၸာယ္ကို အနက္ျပန္ဆိုရေသာ္ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီသည္ အရာအားလံုး၏ အတိုင္းအတာပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ လူကြဲျပားသြားေသာအခါ မည္သည္ကမွားသည္၊ မည္သည္ကမွန္သည္ဟူသည့္ ဓမၼဓိ႒ာန္အမွန္တရား မရွိေတာ့ေပ။ ဤေတြးေခၚပံုစနစ္မွာ အရင္းအႏွစ္က်သည့္ သံသယအျမင္ျဖစ္ၿပီး အာ႐ံုမ်ား၏ လွည့္စားႏိုင္စြမ္းအေပၚ အေျခခံခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
လက္ေတြ႕၀ါဒ (Pragmatism) ၏ ဦးေဆာင္သံုးဦးထဲမွ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ “စခီလာ” (F.C. Schiller) က သူ႔ကိုယ္သူ ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္ ၾသဇာခံဟု ေခၚဆိုသည္။ ဤသည္မွာ ကၽြန္ေတာ့္ (ဘာထရန္ရပ္ဆဲ) အျမင္အရ Theaetetus တြင္ ပေလတိုက ပ႐ိုတာဂိုးရပ္ အနက္ျပန္အျဖစ္ “အေတြးအျမင္တစ္ရပ္သည္ အျခားတစ္ခုထက္ ပိုမို ေကာင္းမြန္ ႏိုင္၏။ သို႔ေသာ္ ပို၍ မွန္ကန္ ျခင္းသည္ မျဖစ္ႏိုင္” ဟု ဆိုခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အသား၀ါေ၀ဒနာရွင္ လူတစ္ဦး၏အျမင္တြင္ အရာအားလံုးသည္ ၀ါေနေပလိမ့္မည္။ ထိုအရာတို႔သည္ အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ၀ါေနျခင္းမရွိဟုေျပာရန္ အေၾကာင္းတစ္စံုတစ္ရာမရွိ။ သို႔ရာတြင္ က်န္းမာျခင္းသည္ နာမက်န္းျခင္းထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ျခင္းေၾကာင့္ က်န္းမာေနသူတစ္ဦး၏ အျမင္သည္မူ အသား၀ါေ၀ဒနာရွင္တစ္ဦး၏ အျမင္ထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည္ဟု ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေျပာဆိုႏိုင္ေပသည္။ ဤေတြးေထာင့္မွာ သိသိသာသာပင္ လက္ေတြ႕၀ါဒႏွင့္ မႏွီးယိုးစြဲရွိသည္။
လက္ေတြ႕က်သည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္အတြက္ ဓမၼဓိ႒ာန္အမွန္မ်ားတြင္ မယံုၾကည္ျခင္းက အဓိကလုပ္ေဆာင္သည္မွာ ၾကားေနဆံုးျဖတ္သူမ်ား (ဥပမာ-တရားသူႀကီးမ်ား) အား မည္သည့္အရာကို ယံုၾကည္ရမည္နည္းဟု ေရြးခ်ယ္ေစရန္ပင္ ျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာလည္း ပရိုတာဂိုးရပ္စ္အေနျဖင့္ တရားဥပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းႏွင့္ ႐ိုးရာက်င့္၀တ္မ်ားအား ခုခံေခ်ပရန္ (ဆိုဖွီတစ္ဦးအေနျဖင့္) ဦးေဆာင္ေနရသည့္အတြက္ပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ႕ၿပီးခဲ့သလို သူသည္ ဘုရားရွိ၊ မရွိကို မသိေသာ္လည္း ၎တို႔အား အေလးအျမတ္ထားသင့္ေၾကာင္းကိုမူ ေသခ်ာခဲ့သည္။ ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ၿပီး (Thoroughgoing) လက္ေတြ႕က်သည့္ သေဘာတရားေရးရာ သံသယ၀ါဒပိုင္ရွင္တစ္ဦးအေနျဖင့္ ဤ႐ႈေထာင့္သည္ မွန္ကန္သည့္ အထိုင္ေပၚတြင္ တည္ရွိေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။
ပ႐ိုတာဂိုးရပ္စ္သည္ သူ၏ အရြယ္ေရာက္ၿပီးဘ၀ကို ဂရိၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားတစ္ေလွ်ာက္ မဆံုးႏိုင္သည့္ သင္ၾကားေရးခရီးစဥ္မ်ား ပံုစံျဖင့္ ျဖတ္သန္းခဲ့သည္။ အခေၾကးေငြအလို႔ငွာ သင္ၾကားေပးျခင္းမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး၊ “လက္ေတြ႕က်သည့္ ထိေရာက္ေအာင္ျမင္မႈႏွင့္ ပိုမိုျမင့္မားသည့္ စိတ္ယဥ္ေက်းမႈအား လိုလားသူ မည္သူမဆို” ဟု ဆို၏။ (Zeller, p.1299) ေခတ္သစ္မွတ္တမ္းမ်ားအရ လမ္းညႊန္ခ်က္အတြက္ အခေၾကးေငြရယူသည့္ ဆိုဖွီတို႔၏ အေလ့အား ပေလတိုက တစ္နည္းတစ္ဖံု အခ်ဥ္ေပါက္စြာျဖင့္ ကန္႔ကြက္ခဲ့၏။ ပေလတိုကိုယ္တိုင္ အေနျဖင့္မူ လံုေလာက္သည့္ဥစၥာဓနပိုင္ဆိုင္မႈ ရွိခဲ့ရာ သူ႔ကဲ့သို႔ အေၾကာင္းမလွခဲ့သည့္ လူမ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္တို႔ကို နားလည္ႏိုင္ရန္ မစြမ္းသာေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ မိမိတို႔ရရွိသည့္ လစာေငြကို ျငင္းဆိုရန္ အေၾကာင္းတစ္စံုတစ္ရာ ရွာမေတြ႕ႏိုင္သည့္ ေခတ္သစ္ပညာရွင္မ်ားက ပေလတို၏ ပုတ္ခတ္မႈမ်ားကို မၾကာခဏ သံေယာင္လိုက္တတ္ျခင္းကမူ အ႐ုပ္ဆိုးပါသည္။ (ဤသည္မွာ ဘာထရန္ရပ္ဆဲ၏ အျမင္ျဖစ္ပါသည္။ ပေလတိုအေနျဖင့္ ဆိုဖွီဆရာတို႔အား မ်က္ႏွာသာမေပးလွျခင္းႏွင့္ ေခတ္သစ္အျမင္တြင္ပါ ဆိုဖွီတို႔သည္ အဆိုးပံုရိပ္သမ္းေနရျခင္းအေပၚ ရပ္ဆဲက ေဖးေဖးမမ ႐ႈျမင္ခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိႏိုင္သည္။ -ဘာသာျပန္သူ-)
သိုရာတြင္ ေခတ္ၿပိဳင္ဒႆနပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ဆိုဖွီတို႔ျခားနားသည့္ အျခားအခ်က္မ်ား ရွိပါေသးသည္။ ဆိုဖွီတို႔မွတစ္ပါး (ထိုေခတ္က) ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းတည္ေထာင္သည့္ ဆရာတစ္ဦးအတြက္ မိတ္ေဆြရင္းခ်ာ ပတ္သက္ပိုင္ဆိုင္မႈအခ်ဳိ႕ ရွိ၏။ အနည္းႏွင့္အမ်ားေသာ သာမန္ဘ၀ေနထိုင္ပံု၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း စည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ သဏၭာန္တူေလ့ရွိသည့္ အရာအခ်ဳိ႕၊ အမ်ားျပည္သူသို႔ အသိေပးျခင္းမရွိသည့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူနည္းစုသာ သိရွိေသာ ေတြးေခၚပံုစနစ္၊ စသည့္အရာမ်ားသည္ ဆိုဖွီတို႔မွတစ္ပါး အျခားေခတ္ၿပိဳင္ ဒႆနပညာရွင္မ်ားတြင္ တည္ရွိသည္။ (တရုတ္သိုင္း၀တၳဳမ်ားမွ ေရွာင္လင္၊ ၀ူတန္ ဂိုဏ္းစသည္မ်ားႏွင့္ ခ်ိန္ထိုးစဥ္းစားၾကည့္ႏိုင္သည္။ တစ္ကိုယ္ေတာ္သိုင္းသမားမ်ားႏွင့္ ဂိုဏ္းတစ္ခုခုမွ သိုင္းသမားမ်ားၾကား ျခားနားပံု။ -ဘာသာျပန္သူ) “Orphism” - ျပင္ပမွ ေပၚထြက္လာသည့္ မည္သည့္ဒႆနတြင္မဆို ဤသည္တို႔မွာ သဘာ၀ျဖစ္၏။ ဆိုဖွီတို႔တြင္မူ ဤသို႔ မရွိၾက။ သူတို႔အေနျဖင့္ သင္ၾကားေပးသည့္ အရာမ်ားမွာ ဘာသာေရး၊ သို႔မဟုတ္ ေကာင္းျမတ္သည့္ ဂုဏ္ရည္တို႔ႏွင့္ ဆက္သြယ္မႈ မရွိေပ။ သူတို႔သင္ၾကားသည္မွာ အေျခတင္ျငင္းခုန္ျခင္းပညာႏွင့္ ၎အား အေထာက္အကူျဖစ္ေစမည့္ မ်ားႏိုင္သမွ်ေသာ ဗဟုသုတမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ေျပာရလွ်င္ သူတို႔သည္ ေခတ္သစ္ေရွ႕ေနမ်ားကဲ့သို႔ပင္ မည္သည့္ အယူအဆ အေတြးအျမင္အတြက္၊ သို႔မဟုတ္ႏွင့္မဆို ျငင္းခ်က္ထုတ္ရန္ ျပင္ဆင္ထားၿပီးျဖစ္ၿပီး သူတို႔ကိုယ္တိုင္၏ နိဂံုးေကာက္ခ်က္မ်ားအား တရား၀င္ေထာက္ခံျခင္း ကိစၥႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္းမရွိေပ။ ဒႆနိကေဗဒသည္ ဘာသာေရးႏွင့္ နီးကပ္စြာယွက္ႏြယ္ေနၿပီး ဘ၀ေနနည္းျဖစ္ခဲ့သည့္ (ထိုေခတ္က) လူမ်ားအဖို႔တြင္ သဘာ၀က်စြာပင္ ထိတ္လန္႔ရေပသည္။ သူတို႔အဖို႔ ဆိုဖွီဆရာမ်ားမွာ ေပါ့ေပါ့ဆဆႏွင့္ စာရိတၱမခိုင္သည့္႐ုပ္ ထြက္ေနခဲ့သည္။
မည္မွ် နက္႐ႈိင္းသည္ေျပာရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ကိစၥရပ္တို႔တြင္ ဆိုဖွီဆရာမ်ား ၾကံဳေတြ႕ရသည့္ အမုန္းတရားမွာ သာမန္ ျပည္သူလူထုဆီမွ မွ်သာမဟုတ္ဘဲ ၎တို႔ (ဆိုဖွီတို႔) ၏ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ဂုဏ္ရည္ေၾကာင့္ ပေလတိုႏွင့္တကြ ေနာက္ပါ ဒႆနပညာရွင္မ်ားတြင္ပါ အနည္းႏွင့္အမ်ား ရွိခဲ့ေပသည္။ အမွန္တရားအား ရွာေဖြရာတြင္ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ ျဖစ္လာသည့္အခ်ိန္တြင္ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ စံႏႈန္းမ်ာအား လ်စ္လ်ဴ႐ႈၾကရေပမည္။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအား ဉာဏ္ပညာျမွင့္တင္ေပးသည့္ တစ္စံုတစ္ရာသဖြယ္ အမွန္တရားသည္ ေပၚထြက္လာလိမ့္မည္ဟု ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ႀကိဳတင္သိရွိႏိုင္ျခင္း မရွိ။ ဆိုဖွီဆရာမ်ားမွာ ၎သည္ မည္သည့္အေနရာသို႔ ေခၚေဆာင္သြားသည္ျဖစ္ေစ အေျခတင္ျငင္းခုန္မႈတစ္ခုေနာက္သို႔ လိုက္ပါရန္ ျပင္ဆင္ထားၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ မၾကာခဏဆိုသလိုပင္ ၎က သူတို႔အား သံသယ၀ါဒဆီသို႔ ေခၚေဆာင္သြားတတ္ေပသည္။
ေတဇာ (လေရာင္လမ္း)
Bertrand Russell ၏ History of Western Philosophy မွ ထုတ္ႏုတ္ ဘာသာျပန္သည္။
[*] ဤေနရာတြင္ ဘာသာျပန္ခ်က္သည္ နားလည္ရန္ခက္ခဲေနႏိုင္သည္ဟု သံသယရွိသျဖင့္ မူရင္းအား ျပန္လည္ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါသည္။ (ဘာသာျပန္သူ)
‘The Art of contradiction-making, descended from an insincere kind of conceited mimicry, of the semblance-making breed, derived from image-making, distinguished as a portion, not divine but human, of production, that presents a shadow-play of words__ such is the blood and lineage which can, with perfect truth, be assigned to the authentic Sophist.’
‘The Art of contradiction-making, descended from an insincere kind of conceited mimicry, of the semblance-making breed, derived from image-making, distinguished as a portion, not divine but human, of production, that presents a shadow-play of words__ such is the blood and lineage which can, with perfect truth, be assigned to the authentic Sophist.’
Comments
Post a Comment