ငတိေလးတစ္ေယာက္အေၾကာင္း...

ငတိေလးတစ္ေယာက္ ခုတေလာ စိတ္ဓာတ္ေတြ ေအာ္တုိမုတ္တုပ္ (အလိုအေလ်ာက္) ျပဳတ္ျပဳတ္က် ေနသည္။ ဘာမွ လုပ္ခ်င္ကိုင္ခ်င္စိတ္မရွိ ပ်င္းရိၿငီးေငြ႕၊ ေလးလံထိုင္းမႈိင္း စသည့္အရာေတြ စုျပံဳၿပီး စိတ္ဓာတ္က အ၀ီစိအထိ စိုက္စိုက္က် ေနသည္။ လဒမႈိင္မႈိင္ၿပီး၊ ေမ်ာက္ငိုင္ငိုင္သည္။  စကၠန္႔မလပ္ အသက္႐ွဴေနရသည္ကို ပင္ပန္းလြန္းသည္ ထင္မိသည္။ ထမင္းစားရမွာ ပ်င္းသည္ကိုအသာထား၊ ေရထေသာက္ရသည္ ကိုပင္ ေညာင္းသည္ထင္လာေတာ့ ခက္ေခ်ၿပီ...။ စိတ္ဓာတ္က်လွ်င္ စားပြဲေပၚမွ ျပဳတ္က်သြားသည့္ ခဲတံေလးလို အသာေလး ျပန္ေကာက္တင္လို႔ ရသည္မဟုတ္။ စိတ္ဓာတ္ဆိုသည့္အရာက ေပကပ္ကပ္ႏိုင္သည္။ သူ႔စိတ္က  အျမင့္ေၾကာက္ေရာဂါရွိသည္။ ျမင့္ျမင့္မွာ ထားလို႔မရဘဲ ကေလကေခ်အဆင့္မွာပင္ ေနခ်င္သည္။ အခ်ိန္ဆြဲ (Procrastination) တတ္သည့္ အက်င့္ဆိုးအား ယူပစ္သလိုေပ်ာက္နည္း သံမဏိမူ၀ါဒ (၅) ရပ္အား ေက်ာင္းသားလူငယ္ မအူမလည္ေလးမ်ားဖတ္႐ႈႏိုင္ရန္ ဘာသာျပန္ေပးဦးမွဟူသည့္ ေစတနာႀကီးႏွင့္ သူ Bookmark လုပ္ထားသည့္ ေဆာင္းပါးကေလးကလည္း (၅) လ တိတိရွိေပၿပီ။  တစ္လတစ္ခ်က္ ျပန္လွ်င္ေတာင္မွ ယခုေလာက္ဆို ၿပီးသင့္ၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း တစ္လံုးမွပင္ စ,မေရးရေသး...။ ေၾသာ္... ငါ ပ်င္းတာအေရးမႀကီးဘူး သူတို႔ေလးေတြ ကံဆိုးရွာသည္ဟုပင္... ျမန္မာစာေရးဆရာတခ်ဳိ႕ ဘ၀င္ျမင့္ဘိသကဲ့သို႔ အဆိုပါ  အူေၾကာင္ၾကားေလးမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို မသနား သူမ်ားေတြကိုပင္ ဘာမွမဆိုင္ပါဘဲ လွမ္းသနား ေနလိုက္ေသးသည္။

သူ၏ အေတြးမ်ားကို ဖတ္႐ႈႏိုင္သည့္ Program တစ္ခုတစ္ေလသာ ေပၚလာခဲ့လွ်င္ အႏွီငတိေလးကိုဖမ္းၿပီး အ႐ူးေထာင္ပို႔ၾကမည္မွာ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲ...။ ခုေတာ့လည္း သည္လို Program မ်ဳိး မေပၚေသးတာ သူ႔အတြက္ ကံေကာင္းေနသည္ဟု ပင္ဆိုရမည္။ Facebook လို Social Network မ်ဳိးက်ေတာ့ “သင့္စိတ္ထဲက ဘာညာသာရကာ...” (What's on your mind?) ဆိုသည့္ေနရာေလးတြင္ ကၽြန္ေတာ္ေလ... အမ်ားအက်ဳိးအတြက္ တအားႀကိဳးစားေပးခ်င္ပါတယ္...၊ လူထုႀကီးရဲ႕ ပူမႈဆယ္ကုေဋကို ၿငိမ္းေအးေအာင္ ေရခဲေရေရာင္းေနပါတယ္.. စသည့္... Too Good to Be True! ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား၊ စိန္လက္စြပ္ေပ်ာက္သည့္ အေၾကာင္း၊ မာစီဒီးေမွာက္သည့္အေၾကာင္း.... မိုးပ်ံပူေပါင္းအျဖစ္ဆိုးမ်ား...၊ သည္လိုေတြသာ အခန္႔သား လက္က႐ိုက္ခြင့္ရေနသည္ဆိုေတာ့လည္း အားလံုး သူေတာ္ေကာင္း သူျမတ္ေလာင္းေလးေတြကို ျဖစ္လို႔...။ သည္ေတာ့ ခုနလိုငတိမ်ဳိးေလးေတြ အတြက္က ဟန္က်သည္။ ပ်င္းလာလွ်င္ ဆင္ဖမ္းမယ္က်ားဖမ္းမယ္၊ တီေကာင္ဖမ္းၿပီး ငါးမွ်ားမယ္ဆိုတာမ်ဳိးေလးေတြ... ႐ိုက္တင္သည္။ သူ၏ ေဘာ္ဒါေဘာ္ဂၽြတ္ေတြက ဘယ္နားမွာ ငါးရစ္တက္တယ္၊ ဘယ္အိုင္မွာ ငါးေလးသားေပါက္အုပ္ရွိတယ္၊ မိလာရင္ ၾကြပ္ေနေအာင္ေၾကာ္ၿပီး ေဇယ်၀တီနဲ႔ျမည္းမယ္... စသည္ျဖင့္ ၀ိုင္းၾသဘာေပးၾကသည္။ တစ္ခါတေလက်ေတာ့လည္း မ်က္ရည္ေလးစမ္းစမ္း၊ ႏွပ္ရည္ေလးတန္းလန္းႏွင့္ ကဗ်ာလုိလိုစာလိုလို ဟာေလးေတြ ရိုက္တင္တတ္ေသးသည္။ တခ်ဳိ႕က အားေပးခ်င္ေယာင္ေဆာင္သည္၊ တခ်ဳိ႕က ေ၀ဖန္ခ်င္ေယာင္ေဆာင္သည္...၊ ဘယ္သူမွေတာ့ ဟုတ္တိပတ္တိ မဖတ္ၾကည့္ၾက။ ကဗ်ာစာဆို ငတိေလးက ေျမာက္ၾကြေျမာက္ၾကြ...။ ေပ်ာ္စရာႀကီးပါေပ...။

အခုေတာ့ ထိုသို႔ နည္းပညာ၏ အက်ဳိးတရားမ်ားကို ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးႀကီး မခံစားႏိုင္ေတာ့။ အပ်င္းေရာဂါႏွင့္ စိတ္က်မႈက တစ္ၿပိဳင္နက္၀င္လာသျဖင့္ ေမ်ာက္မႈိင္မႈိင္ေနရ ေလၿပီ။ သည္ေတာ့ မိမိအျပစ္ကို ၀န္မခံလိုသူတို႔၏ ထံုးစံအတိုင္း တရာခံရွာသည့္ ဇာတ္လမ္းကို စေတာ့သည္။ ငယ္ငယ္ကဖတ္ဖူးခဲ့သည့္ ဦးစံရွား၀တၳဳမ်ားထဲမွ ေၾကာင္းက်ဳိးဆက္စပ္ စဥ္းစားနည္းအရ အေျဖရွာၾကည့္သည္။ အေၾကာင္းကိုၾကည့္၍ အက်ဳိးကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ေတာ့ အေမွ်ာ္အျမင္ႀကီးသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ အက်ဳိးကိုၾကည့္ၿပီး အေၾကာင္းကို ေဖာ္ထုတ္ျခင္းက်ေတာ့ ဆင္ျခင္တံုတရားႀကီးမားရာက်သည္။ မိမိကိုယ္ကို ေရာဂါရွာေဖြ (Diagnostic) ရမည္ဟု အၾကံႀကီးၾကံသည္။ စိတ္ပညာသမားတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ မိမိေရာဂါေတာ့ မိမိကုႏိုင္ရမည္ဟု မျဖစ္ညစ္က်ယ္ ေတြးၿပီးေနာက္ ေရာဂါရွာေဖြေရးလုပ္ငန္း စေလေတာ့သည္။

ဤတြင္ ဆားပုလင္းႏွင္းေမာင္၀တၳဳမ်ားထဲမွ အဂၤလိပ္ေခတ္ ျမန္မာပုလိပ္တို႔၏ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းအတိုင္း တရားခံရွာ အျပစ္ဖို႔စရာ ေရာဂါတစ္ခုကို ေတြ႕ရေလသည္။ ေရာဂါ၏နာမည္ကကို ခပ္ဆန္းဆန္းႏွင့္ စိတ္၀င္စားဖို႔ေကာင္းသည္။ “ေဆာင္းျပာျပာ” (Winter Blues) ဟူသတည္း။ ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္သည့္ စိတ္က်စံလြဲမႈပင္ ျဖစ္၏။ ေန႔တာတိုၿပီး ညတာရွည္သည့္ ေဆာင္းရာသီတြင္ျဖစ္တတ္သည့္ အားအင္ကုန္ခမ္း၊ တက္ၾကြမႈကင္းမဲ့... အိပ္ယာထဲတြင္ပင္ ပုဇြန္ထုပ္ေလးလို ေကြးေနခ်င္သည့္ ရခ်င္စရာ စိတ္ေရာဂါေလးတစ္ခုပင္ ျဖစ္ေလသည္။ သူ႔တြင္လည္း စိတ္ဓာတ္ ေတာ္ရံုတန္ရံုက်ျခင္းႏွင့္ ပိုးစိုးပက္စက္က်ျခင္း ဟူ၍ ကြဲျပားေသးသည္။ ေတာ္႐ံုက်ျခင္းအတြက္ ကာလနဂါးလို အိပ္ေနၿပီး ကိုယ္အေလးခ်ိန္စီးလာသည့္ျပႆနာမွတစ္ပါး အျခားမရွိႏိုင္ေသာ္လည္း ပိုးစိုးပက္စက္က်မိလွ်င္မူ ရထားလမ္းေပၚ အိပ္ေဆးေသာက္ အိပ္မိျခင္းမ်ဳိးႏွင့္ ပိုလိုဂ်ပိုးသတ္ေဆး ေသာက္မိျခင္းမ်ဳိး တို႔အထိ ဆိုးရြားသြားႏိုင္သည္။ သည္ေတာ့ ငတိေလးခမ်ာ နည္းနည္းေတာ့ ျဖံဳသြားရွာသည္။ ငါ့အေျခအေနဘယ္ေလာက္ဆိုးသလဲ.. ဟု အေျဖရွာၾကည့္မိသည္။ ထို ရာသီဥတုေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည့္ စိတ္စံလြဲမႈမ်ား (Seasonal Affective Disorders) ရႏိုင္ေခ်ရွိသည့္ လူမ်ားအေၾကာင္း ရင္တထိတ္ထိတ္ ေလ့လာၾကည့္ရေတာ့သည္။

တကယ္ေတာ့ SAD ရတတ္သည့္လူမ်ားက သိပ္မ်ားမ်ားစားစားေတာ့ မရွိပါ။ အီေကြတာႏွင့္ေ၀းသည့္ ေတာင္၀င္႐ိုးစြန္း/ေျမာက္၀င္႐ိုးစြန္းတြင္ ေနထိုင္သည့္ လူမ်ား၊ ေဆာင္းရာသီတြင္ ေန႔တာတိုလြန္းၿပီး ညတာရွည္လြန္းသျဖင့္ အျဖစ္မ်ားသည္။ ေယာက္်ားေလးမ်ားထက္ မိန္းကေလးမ်ားက ပို၍အျဖစ္မ်ားသည္။ မိသားစု၀င္မ်ားထဲတြင္ SAD ရွိလွ်င္ ပိုမိုျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိသည္။ သည္ေတာ့ ငတိေလးအေနျဖင့္ တစ္ခုမွ် ေၾကာက္စရာမရွိ။ သူေနထုိင္ရာအရပ္က အီေကြတာကို ဖင္ခုထိုင္ထားသည္။ ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေယာက္်ားစစ္စစ္ျဖစ္သည္ဟုလည္း သူက ယံုၾကည္ေသးသည္။ မိသားစု၀င္မ်ားထဲတြင္လည္း ဗီဇအပ်င္းစစ္စစ္မ်ားသာရွိၿပီး ရာသီေၾကာင့္ပ်င္းသည္ဆုိသူလည္း မေတြ႕ဖူး။ သည္ေတာ့မွ သက္ျပင္းခ်ႏိုင္ေတာ့သည္။ တစ္ဖန္ အေရးအႀကီးဆံုးအခ်က္ျဖစ္သည့္ SAD အတြက္ ကုထံုးကို ဖတ္ၾကည့္မိသည္။ ကုထံုးက်ေတာ့လည္း တိတိပပမေတြ႕ရ။ “အခ်ိန္မွန္မွန္အိပ္ပါ.. မနက္ေစာေစာထပါ... စာေတြမွန္မွန္က်က္လို႔ ေက်ာင္းမွန္မွန္တက္ပါ ... ♪ ” ဟူသည့္ ေျမပဲယိုသီခ်င္းႀကီးကိုသာ ေတြ႕ရသည္။ ၿပီးေတာ့ ေဂၚလီ႐ိုက္၊ ဂ်င္ေပါက္ျခင္းျဖင့္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ပါဟူ၍လည္း ေတြ႕ရသည္။ “ေဆာင္းျပာျပာ” ေရာဂါသည္ ေႏြေရာက္ေသာ္ အလိုလိုေပ်ာက္သြားပါလိမ့္မည္ဟု ေရးထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သည္ေတာ့မွ သူတရားခံအျဖစ္ ရွာေတြ႕ထားသည့္ “ေဆာင္းျပာျပာ” မွာ တရားခံအစစ္မဟုတ္ဘဲ၊ သူမဖမ္းႏိုင္ေသးသည့္ “ဗီဇအပ်င္း” သည္သာ တရားခံအစစ္ျဖစ္ေၾကာင္း စိတ္မေကာင္းစြာ ေတြ႕ရွိရေလေတာ့သည္။ ေႏြဦးေပါက္ထိ အိပ္ၿပီး ေစာင့္ေနလို႔ ျဖစ္မွမျဖစ္တာကိုး...။

သို႔ျဖစ္ရာ အခ်ိန္ဆြဲမႈေဖ်ာက္ဖ်က္နည္း သံမဏိမူ၀ါဒ (၅) ရပ္ထဲမွ တစ္နည္းကို ထုတ္သံုးမွ ရေတာ့မည္ဟု ဆံုးျဖတ္လိုက္သည္။ တကယ္ေတာ့ သံမဏိမူ၀ါဒ (၅) ရပ္၏ အႏွစ္ခ်ဳပ္မွာ “အလုပ္” ဟူသည့္ စကားလံုး တစ္လံုးသာပါသည္။ သူ႔အေနျဖင့္ကလည္း “အလုပ္” ဆိုသည့္နာမ္ႏွင့္ “ႀကိဳးစားေသာ” ဆိုသည့္ နာမ၀ိေသသနတို႔ကိုသာ ေလာကတြင္ အမုန္းဆံုးအရာ ျဖစ္ေနသည္။ ခုေတာ့ မတတ္ႏိုင္ေတာ့... ပိုးစိုးပက္စက္ က်ေနသည့္ စိတ္ဓာတ္ကို ပံုမွန္အေျခအေနျပန္ေရာက္ရန္ “စတိ” သေဘာမ်ဳိးေတာ့  အလုပ္လုပ္ ရေပေတာ့မည္။ သို႔မဟုတ္လွ်င္ ညံ့ရာက်ေပေတာ့မည္ဟု ေတြးမိသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ အဆိုပါအူေၾကာင္ၾကားငတိေလးမွာ သေရာ္စာလည္းမျမည္၊ ဟာသလည္းမက်၊ စိတ္ပညာလည္းမဆန္၊ ပညာေပးလည္းမပီသသည့္၊ Label မည္သို႔ထိုးရမည္ပင္ ေ၀ခြဲမရသည့္၊ မည္သည့္ Category ေအာက္တြင္မွ အက်ဳံးမ၀င္သည့္၊  ကေပါက္တိကေပါက္ခ်ာ စာတစ္ပုဒ္အား တကုပ္ကုပ္ေရးသားၿပီး “ငတိေလးတစ္ေယာက္အေၾကာင္း” ဟုပင္ ခပ္တံုးတံုးေခါင္းစဥ္ တပ္လိုက္ေလေတာ့သတည္း...။      ။

◄ ေတဇာ ► ဒီဇင္ဘာ (၇) ၂၀၀၉

Ref: What are the Winter Blues?