ေမာ္ဒန္အေလ့အထေကာင္းမ်ား

ျပံဳးျခင္းထက္စာလွ်င္ မ်က္ေမွာင္ကုပ္ျခင္းသည္ မ်က္ႏွာရွိ ၾကြက္သားမ်ားကို ပိုမိုအသံုးျပဳ ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနျခင္းထက္ လဒမႈိင္မႈိင္ၿပီး သူမ်ားေပ်ာ္လုိ႔ မေပ်ာ္ႏိုင္ ျဖစ္ေနျခင္းက မိတ္ေဆြအတြက္ ပိုေကာင္းသည္ဟု ဆိုပါလွ်င္...။

အျပဳအမူဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ေလ့လာမႈအသစ္ တစ္ခုအရ အထိမခံေၾကြပန္းကန္ သေဘာထား ရွိသည့္ လူစားမ်ားသည္ အလိမ္ခံရျခင္း၊ တစ္ပတ္႐ိုက္ခံရျခင္းမ်ား နည္းပါးၿပီး ပိုမိုမွန္ကန္သည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္ဟု ဆို၏။ ဤအံ့အားသင့္စရာ ကၽြမ္းထိုးေမွာက္ခံု ရလဒ္ကို ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ႏို၀င္လာလထုတ္ ၾသစေၾတးလ် က်န္းမာေရး စာေစာင္တစ္ခုတြင္ စိတ္ပညာကၽြမ္းက်င္သူ ပါေမာကၡ Joseph Forgas က ထုတ္ေဖာ္ဖြင့္ဟခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သူ၏ေတြ႕ရွိခ်က္အရ ၀မ္းနည္းျခင္း၊ စိတ္ထိခိုက္ခံစားလြယ္ျခင္းစသည့္ အႏုတ္လကၡာေဆာင္မႈ အရွိအဆံုး စိတ္ခံစားခ်က္မ်ားသည္ပင္ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းႏွင့္တကြ တျခားေသာ အေပါင္းလကၡေဆာင္ ခံစားမႈမ်ားထက္ ပိုမိုတန္ဖိုးရွိေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္သည္ဟု ဆိုသည္။ ဤေတြ႕ရွိခ်က္သာ မွန္ကန္သည္ ဆိုပါလွ်င္ ျမန္မာျပည္မွ ေဒါသအိုး စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားကို မိမိတို႔အစား ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ် (Decision Making) ခိုင္းျခင္းသည္ အလြန္သင့္ေလ်ာ္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း မ်က္ေမွာင္ႀကီးကုပ္၍ ေတြးမိပါသည္။ သို႔ေသာ္ “ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္” ခ်မွတ္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္ရန္မူ လိုအပ္ပါမည္။ “သူတို႔အတြက္” ဆံုးျဖတ္ျခင္း၊ ဆိုလွ်င္ေတာ့ မည္သို႔မွ် ထူးလိမ့္မည္မဟုတ္ပါ။ (ယခုလည္း ထိုအတိုင္းပင္ ဆံုးျဖတ္ေနၾကသည္ဟု ယူဆပါသည္) လိုရင္းကို ဆက္ရလွ်င္ အႏုတ္သေဘာေဆာင္ အက်ဳိးျပဳ စိတ္ခံစားခ်က္မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါသည္။

§ § § § § § §

အထိမခံေၾကြပန္းကန္ (Grumpiness)

ပါေမာကၡ Forgas ၏ အဆိုအရ ဆတ္ဆတ္ထိမခံစိတ္ ရွိသူမ်ားသည္ ပိုေကာင္းသည့္ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သူတို႔ကို အ႐ူးလုပ္ဖို႔ မလြယ္ကူသလို လူေပ်ာ္မ်ားထက္ ပို၍ သင့္ေလ်ာ္သည့္ “ကိုယ္ေရးဆံုးျဖတ္ခ်က္” (Judgment Call) မ်ားကိုလည္း ခ်မွတ္ႏိုင္ၾကသည္ ဆိုပါသည္။ စပ္မိသျဖင့္ “ကိုယ္ေရးဆံုးျဖတ္ခ်က္” ဟု သံုးႏႈန္းလိုက္သည့္ Judgment Call ဆိုသည္မွာ မွားသည္မွန္သည္ သတ္မွတ္ႏိုင္ျခင္း မရွိသည့္ ကိုယ့္စိတ္ႀကိဳက္ အဆံုးအျဖတ္မ်ားကို ေခၚပါသည္။ ဥပမာ အက်ႌ အနီ၀ယ္ရေကာင္းမလား၊ အျပာ၀ယ္ရ ေကာင္းမလား ဆံုးျဖတ္ရျခင္းမ်ဳိး ျဖစ္ပါသည္။ အမွားအမွန္ သတ္မွတ္ႏိုင္ျခင္းမရွိေသာ္လည္း ထိလြယ္ရွလြယ္သမားမ်ားအေနျဖင့္ ထိုသို႔ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ဳိးမ်ားကို ခပ္ေပါ့ေပါ့သေဘာထား ရွိသည့္ လူမ်ားထက္ ပိုမိုဆီေလ်ာ္ေအာင္ ခ်မွတ္ႏိုင္ၾကသည္ဆို၏။ အႏုတ္သေဘာေဆာင္ စိတ္ခံစားခ်က္မ်ားသည္ ေစ့စပ္ေသခ်ာမႈ၊ ဂရုျပဳဆင္ျခင္မႈစသည္တို႔ကို မီးထိုးေပးၿပီး ျပင္ပကမၻာအေပၚ ပိုမိုဂရုျပဳမိလာေအာင္ လုပ္ေပးသည္ဟု ပါေမာကၡ Forgas က ဆိုပါသည္။


၀မ္းနည္းပက္လက္ (Sadness)

ပါေမာကၡ Forgas ၏ အျခားေသာေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္ ၀မ္းနည္းမႈႏွင့္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈတို႔ကို ႏႈိင္းယွဥ္ေလ့လာၾကည့္ပါသည္။ ဦးေႏွာက္၏ အခ်က္အလက္စီးဆင္းျခင္း စနစ္အေပၚ စိတ္ခံစားခ်က္မ်ား၏ သက္ေရာက္ပံုနည္းလမ္းအရ မီးေရးထင္းေရး အေျခအေနမ်ားတြင္ ၀မ္းနည္းေနသူတစ္ေယာက္သည္ ေပ်ာ္ရႊင္ေနသူတစ္ေယာက္ထက္ ပို၍ ရင္ဆိုင္ေက်ာ္ျဖတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ သူ၏ မ်ားစြာေသာ စမ္းသပ္မႈမ်ားထဲမွ တစ္ခုတြင္ ၀မ္းနည္းေနသူမ်ားႏွင့္ ေပ်ာ္ေနသူမ်ားကို ႐ုပ္ရွင္မ်ားထဲတြင္ ေျပာၾကသည့္ ယံုထင္ေၾကာင္ထင္စကားမ်ား၏ အႏွစ္သာရ၊ အမွားအမွန္ကို ဆံုးျဖတ္ခိုင္းၿပီး စမ္းသပ္ရာတြင္ သူ႔သီအိုရီ မွန္ကန္ေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ခဲ့သည္။ ငိုခ်င္လက္တို႔ ၀မ္းနည္းေနသူမ်ားကို အလြယ္တကူ မလွိမ့္တပတ္ လုပ္၍ မရေၾကာင္း အခိုင္အမာ သက္ေသျပႏိုင္ခဲ့သည္။ စပ္မိသည္ႏွင့္ ၂၀၁၂ ႐ုပ္ရွင္ကားကို သတိရမိသည္။ အဆိုပါ ေကာလာဟလကို ဘ၀တြင္ ေပ်ာ္ရႊင္ျမဴးတူးေနသူမ်ား အေနျဖင့္ ပိုမိုအေရးလုပ္ၾကသေလာ ေတြးမိပါသည္။

က်ိန္ဆဲျခင္း (Swear) 

ဤသည္မွာ ႀကီးႀကီးမားမားအရာ မဟုတ္သလို ယဥ္ေက်းလိမ္မာလည္း ျဖစ္ခ်င္မွျဖစ္ပါမည္။ ထို႔အတူ “အ႐ိုးစြဲအမွန္တရား” (Politically Correct) မဟုတ္သလို သိမ္ေမြ႕မႈလည္း ရွိခ်င္မွရွိပါလိမ့္မည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ အယုတၱအနတၱစကားလံုးမ်ား ပါးစပ္မွ ထုတ္လႊတ္ေပးျခင္းအားျဖင့္ က်န္းမာေရးကို အလြန္ေကာင္းမြန္ေစသည္ဟု သိပၸံပညာရွင္မ်ားက ဆိုပါသည္။ ကီးလ္တကၠသိုလ္ (Keel University) ၏ ေလ့လာခ်က္တစ္ခုအရ နာက်င္မႈကို ရင္ဆိုင္ရာတြင္ ဆဲဆိုျခင္းသည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို အကူအညီေပးၿပီး ငါးစိမ္းတန္းေလရွိသူမ်ားအေနျဖင့္ ႏႈတ္ခ်ဳိသူမ်ားထက္ ၅၀% ပို၍ နာက်င္မႈကို ေတာင့္ခံႏိုင္စြမ္းရွိသည္ဟု ဆိုပါသည္။

အီစီကလီ (Flirting)

မေလးမခန္႔ ေခါင္းဆတ္ျပျခင္း၊ မ်က္စိတစ္ဘက္မွိတ္ျခင္းစသည့္ အျပဳအမူမ်ားသည္ လူႏွင့္တည့္သည္ဆိုသည့္ အခ်က္မွာ တရား၀င္အခ်က္အလက္ ျဖစ္ပါသည္။ ေလ့က်င့္ေမြးျမဴထားသင့္သည္ဟု အၾကံမေပးလိုေသာ္လည္း သူတစ္ပါးကို ထိခိုက္နစ္နာေစျခင္းမရွိသည့္ အီစီကလီအျပဳအမူမ်ားသည္ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ စိတ္ဖိစီးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ရာတြင္ အႀကီးအက်ယ္ အက်ဳိးျပဳေၾကာင္း ေလ့လာမႈမ်ားက ျပသခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ ထိခိုက္ေစာ္ကားမႈအျဖစ္ ေရာက္ရွိသတ္မွတ္ႏိုင္ျခင္း မရွိေသးသေရြ႕ ၎သည္ ဖိစီးမႈမ်ားျပားသည့္ အေျခအေနမ်ားတြင္ အလုပ္အေပၚ စိတ္ပါ၀င္စားျခင္းႏွင့္ အသင္းအပင္းစိတ္ဓာတ္ကို တိုးတက္ေစႏိုင္ေၾကာင္းလည္း သက္ေသျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။

ေဟးလား၀ါးလား (Giggles)

ရယ္ရြင္မႈသည္ ေဆးစြမ္းေကာင္းတစ္လက္ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ကတည္းက ကမၻာတစ္၀ွမ္းတြင္ “ရယ္ရႊင္မႈေယာဂ” (Laughter Yoga) အား တဟားဟားပြဲက်ျခင္းကို အားေပးအားေျမွာက္ျပဳရန္ သင္ၾကားေစခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၎သည္ ႏွလံုးက်န္းမာေရးအတြက္ အေထာက္အကူျပဳၿပီး နာက်င္မႈအား ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းႏွင့္ စိတ္က်ဆင္းမႈအား ရင္ဆုိင္ရာတြင္လည္း ထိေရာက္မႈရွိပါသည္။

ျပံဳးၿဖီးၿဖီး (Grinning)

မ်က္ႏွာကို သကာေလာင္းထားသလို ျပံဳးၿဖီးၿဖီးလုပ္ရျခင္းသည္ လူတခ်ဳိ႕အတြက္ လိုက္နာဖို႔ရန္ မအီမသာ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ေနႏိုင္ေသာ္လည္း ပါးစပ္ကို အျပဲဆံုးထား၍ ျပံဳးေသာအျပံဳးသည္ မယံုႏိုင္စရာ အက်ဳိးရလဒ္အခ်ဳိ႕ ရွိေနပါသည္။ ၎တို႔တြင္ ေသြးဖိအားက်ေစျခင္း၊ ေရာဂါကာကြယ္ေရးစနစ္ကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစျခင္းႏွင့္ စိတ္ဖိစီးမႈ ေလ်ာ့က်ျခင္း တို႔ပါ၀င္သည္။ “ပီတိေဟာ္မုန္း” ဆိုင္ယာတိုနင္ (Serotonin) ဟုလည္း လူသိမ်ားသည့္ ကိုယ္ခႏၶာအား အနားရေစေသာ Endophins ေဟာ္မုန္းကို ထုတ္လႊတ္ရန္အတြက္လည္း အကူအညီေပးသည္။

ငိုေၾကြးျခင္း (Crying)

သြားခြင့္ျပဳလိုက္ၿပီးေနာက္ အားရပါးရ ငိုခ်ပစ္လုိက္ရျခင္းသည္ အေကာင္းဆံုး အရာမ်ားမွတစ္ခု ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ မ်က္ရည္ထဲတြင္ leucine enkephalin ကဲ့သို႔ နာက်င္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲသည့္ ေဟာ္မုန္းႏွင့္ ဖိစီးမႈကို ထိန္းကြပ္ေသာ အျခားေဟာ္မုန္းမ်ား ပါ၀င္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မ်က္ရည္သည္ ဖိစီးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္ ဇီ၀႐ုပ္ဆိုင္ရာ နည္းလမ္းတစ္သြယ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။

ေအာ္ဟစ္ျခင္း (Shouting)

အသံကုန္ဟစ္ျခင္းသည္ အဆုတ္အတြက္ ေလ့က်င့္ခန္းေကာင္းတစ္ခုျဖစ္႐ံုသာမက စိတ္ႏွလံုးအတြက္လည္း ျဖစ္ပါသည္။ “အေျခခံေအာ္ဟစ္ျခင္းကုထံုး” (Primal Scream Therapy) သည္ ၁၉၇၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားအတြင္းက ေခတ္စားခဲ့ၿပီး ဂၽြန္လန္ႏြန္ (John Lennon) ကဲ့သို႔ေသာပုဂိၢဳလ္မ်ားကလည္း ႏွစ္သက္ခဲ့ၾကသည္။ ၎သည္ မသိစိတ္အတြင္းမွ ဖိစီးမႈႏွင့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေအာ္ဟစ္ျခင္းအားျဖင့္ ဆက္သြယ္ၿပီး ထုတ္လႊတ္ေစမႈ ျဖစ္ပါသည္။

ပ်င္းရိျခင္း (Laziness)

အိပ္ယာေစာေစာထၿပီး တစ္ေနကုန္ အလုပ္႐ႈပ္ေနတတ္ၾကသူမ်ားသည္ ေစာေစာစီးစီး သက္တမ္းေစ့ဖို႔ ဦးတည္ေနၾကသည္ဟု လူမႈက်န္းမာေရးကၽြမ္းက်င္သူ ပါေမာကၡ Peter Axt က ဆိုပါသည္။ အားအားလ်ားလ်ားႏွင့္ ဟိုေယာင္ေယာင္ ဒီေယာင္ေယာင္ လုပ္ေနျခင္းသည္ သက္ဆိုးရွည္ဖို႔အတြက္ ေသာ့ခ်က္ျဖစ္ၿပီး လုပ္ငန္းခြင္ဖိစီးမႈမ်ား အတြက္ အသက္ကယ္ေဆးပင္ ျဖစ္သည္ဟု သူက ယံုၾကည္သည္။ ဖိစီးမႈမ်ားသာ မရွိလွ်င္ လူတို႔သည္ က်န္းမာေရးေကာင္းေနမည္ ဆို၏။ ပင္ေပါင္႐ိုက္မည့္အစား ေန႔ခင္းေန႔လည္ တစ္ေရးတေမာ အိပ္သည့္ သူမ်ားသည္ အသက္ရွည္ရန္ ပိုမိုအခြင့္အလမ္းသာသည္ဟု သူက ဆို၏။

ရပ္ရြာ ေႏွာင့္ယွက္ျခင္း (Annoying the Neighbors)

ဆူညံေပါက္ကြဲသည့္သီခ်င္းမ်ား က်ယ္ေလာင္စြာဖြင့္ထားျခင္းသည္ အိမ္နီးခ်င္းမ်ားကို အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစေသာ္လည္း ဦးေႏွာက္စြမ္းရည္ကို ျမွင့္တင္တိုးတက္ေစႏိုင္သည္။ မန္ခ်က္စတာတကၠသိုလ္၏ (Manchester University) သုေတသနျပဳခ်က္အရ ဂီတ၀ါသနာအိုးမ်ားသည္ sacculus ဟု အမည္ရသည့္ နား၏ အတြင္းအစိတ္အစိတ္အပိုင္းကို လႈံ႕ေဆာ္မႈေပးၿပီး ၎မွ ဂီတ၏ စည္းခ်က္ကို တုန္႔ျပန္သည္ဟု ဆိုသည္။ ၎သည္ ဦးေႏွာက္ကို ေပ်ာ္ရႊင္မႈေပးၿပီး နားေထာင္ေနစဥ္ႏွင့္ နားေထာင္ၿပီးအခ်ိန္မ်ားတြင္ သက္ေတာင့္သက္သာ ခံစားရေစသည္။

ဒူးနမ့္ျခင္း၊ ခံုေခါက္ျခင္း၊ လက္ေဆာ့ေျခေဆာ့လုပ္ျခင္း (Fidgeting)

ေျခေဆာ့လက္ေဆာ့လုပ္ျခင္းအတြက္ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းမ်ားက ႏွာေခါင္း႐ႈံ႕ႏိုင္ေသာ္လည္း ၎သည္ ပိန္ပိန္ပါးပါးျဖစ္ေနေစဖို႔ အမွန္တကယ္ ကူညီေပးပါသည္။ အေမရိကမွ ေလ့လာမႈတစ္ခုအရ လက္ညွိဳးျဖင့္ အဆက္မျပတ္ စားပြဲကိုေတာက္ျခင္း၊ ဒူးနမ့္ျခင္းတို႔ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ တစ္ေန႔လွ်င္ ကယ္လိုရီအပို (၃၅၀) ေလာင္ကၽြမ္းေစသည္ဟု၏။ အဆိုပါသုေတသနကို ဦးေဆာင္သူ ဂလန္းစနစ္ပညာရွင္ (Endocrinologist) ဂ်ိမ္းစ္ (James Levine) က ၀သူႏွင့္မ၀သူအၾကား လက္ေဆာ့လက္ေဆာ့လုပ္မႈ ကြာျခားခ်က္မွာ ပမာဏအလြန္ႀကီးမားလွသည္ဟု ဆိုပါသည္။

ဘိုသီဘတ္သီ (Being Untidy)

မသပ္မရပ္အိပ္ယာသည္ ၀ါရင့္အပ်င္းသမားတစ္ေယာက္ျဖစ္ေၾကာင္း ျပခ်င္ျပေနႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဤသည္က ရင္ၾကပ္ပန္းနာေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္ဆို၏။ ကင္စတန္ (Kingston University) မွ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက ပန္းနာေရာဂါကို ျဖစ္ပြားေစသည့္ အိမ္တြင္းပိုးမႊားငယ္ မ်ားသည္ မသပ္မရပ္ အိပ္ယာကဲ့သို႔ ေျခာက္ေသြ႕ၿပီး အကြယ္အကာမဲ့သည့္ေနရာမ်ဳိးတြင္ ရွင္သန္ႏိုင္ျခင္း မရွိေၾကာင္း ေတြ႕ခဲ့ရေပသည္။

◄ ေတဇာ ► ဒီဇင္ဘာ (၂၁) ၂၀၀၉

Ref: Why being grumpy can be good for you