ျဖစ္ၿပီးသား ပစၥကၡမ်ား (သို႔မဟုတ္) ဒီဂ်ာဗွဴး (Déjà vu)

တေလာက အေဖႏွင့္အတူ ကိစၥတစ္ခုရွိသျဖင့္ ေဒလီၿမိဳ႕တြင္းသို႔ သြားခဲ့ပါသည္။ လုပ္စရာရွိတာ လုပ္ရင္းႏွင့္ ထမင္းစားခ်ိန္သို႔ ေရာက္လာသည္။ အိမ္တြင္ နားပူနားဆာ သိပ္မလုပ္တတ္သည့္ ဗိုက္က အျပင္ေရာက္ေတာ့ အခ်ိန္အတိအက် အခ်က္ေပးသည္။ သို႔ႏွင့္ပင္ ထမင္းဆိုင္ရွိရာသို႔ သားအဖႏွစ္ေယာက္ ေရာက္သြားသည္။ ဆိုင္တြင္ အဂၤလိပ္လိုတစ္လံုးမွ် နားမလည္သည့္ ဗိုက္ပူပူ ကုလားႀကီး တစ္ေယာက္ကို Menu ထဲ လက္ညွိဳးေထာက္ကာ မွာရသည္။ မွာၿပီးေသာ္ အေဖထိုင္ေနေသာ ထိုင္ခံုတြင္ ကၽြန္ေတာ္ ၀င္ထိုင္လိုက္မိသည္။ ဤတြင္ အေဖကေျပာသည္။ “မင္း ထမင္းေၾကာ္ မွာေနတဲ့ကုလားကို ငါၾကည့္ေနတာ၊ တစ္ေနရာရာမွာေတြ႕ဖူးသလိုပဲ၊ ဒါေပမဲ့ တကယ္ေတာ့ ေတြ႕ဖူးတာမဟုတ္ဘူး။ မင္းခုနလို မွာေနတဲ့ပံုစံေတြကိုေရာ၊ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ဒီလိုအခ်ိန္ ဒီလိုေနရာမွာ ထမင္းစားရမယ့္အျဖစ္ကိုေရာ... သိေနသလိုပဲ” ဟု ဆိုပါသည္။

ထိုအခါတြင္ ကၽြန္ေတာ္လည္း ထိုသို႔ေသာခံစားခ်က္မ်ဳိး ၾကံဳဖူးေၾကာင္း သတိရမိသည္။ လံုး၀ အသစ္ခ်တ္ကၽြပ္ ျဖစ္ရပ္၊ ေနရာ၊ လူ၊ အေတြ႕အၾကံဳ တစ္ခုခုကို ယခင္က ျဖစ္ဖူးသေယာင္၊ သို႔မဟုတ္ ႀကိဳသိေနသေယာင္ ခံစားခ်က္မ်ဳိး ျဖစ္ပါသည္။ ဘိုးေတာ္၀ိဇၨာေတြလို အၾကားအျမင္ရျခင္းမ်ဳိး မဟုတ္ပါ။ ဦးေႏွာက္တြင္ “ႀကိဳသိေနေယာင္ ခံစားရျခင္းမ်ဳိးသာ” ျဖစ္ေၾကာင္း ကိုယ့္ဟာကိုယ္လည္း သိပါသည္။ တစ္ခါမွ် မေရာက္ဖူးသည့္ တိုင္းျပည္မွ မေရာက္ဖူးသည့္ ေနရာအရပ္...။ ခုေတာ့ ေနရာ၊ လူစသည္ကို သိျခင္းမ်ဳိးေတာင္မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ဒီလိုမွာ..၊ ဒီလိုစား..စသည္ျဖင့္ “ျဖစ္ရပ္” ေတြကိုပါ သိသလိုလိုဆိုေတာ့ တကယ္ျဖစ္ခဲ့ဖူးလို႔ ျပန္မွတ္မိတာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့။ တကယ္ေတာ့ ဤသို႔ေသာ အေတြ႕အၾကံဳမ်ဳိးကို ကၽြန္ေတာ္လည္း ခံစားဖူးသလို တခ်ဳိ႕လူမ်ားလည္း ၾကံဳဖူးၾကပါမည္။ ထူးဆန္းလွသည္ဟုေတာ့ မဆိုႏိုင္ပါ။ သို႔ဆိုလွ်င္ စိတ္ပညာဆိုင္ရာ ေျဖရွင္းခ်က္က မည္သို႔ျဖစ္မည္လဲ။ အေဖေမးေသာ္လည္း ကၽြန္ေတာ္ မေျဖႏိုင္ပါ။ စင္စစ္ ေျဖရွင္းခ်က္မေျပာႏွင့္ ဤခံစားခ်က္မ်ဳိးကို မည္သို႔ေခၚရမည္ကိုပင္ ကၽြန္ေတာ္ မသိပါ။ Google ထဲ ရွာရန္လည္း Key Word မည္သို႔ ႐ိုက္ရမည္ပင္ မေ၀ခြဲတတ္ ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ကံေကာင္းေထာက္မစြာ သိပ္မၾကာခင္တြင္ပင္ Top10 Unexplained Phenomena ဟူသည့္ Link တစ္ခုမွေန၍ အေျဖကို ခလုတ္တိုက္မိခဲ့ပါသည္။ (ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိ၊ ထိုသို႔လည္း မၾကာခဏ တိုက္ဆိုင္တတ္သည္) အဆိုပါ ခံစားခ်က္ကို “ဒီဂ်ာဗွဴး” (Déjà vu) ဟု ေခၚပါသည္။ ထိုအခါ စိတ္၀င္တစားျဖင့္ “ဒီဂ်ာဗွဴး” အေၾကာင္း အေတာ္အသင့္ ဖတ္႐ႈၾကည့္မိခဲ့ပါသည္။ ေဆာင္းပါးအမ်ားအျပားတြင္ ေျဖရွင္းခ်က္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအဖံုဖံု ေပးထားေသာ္လည္း ပညာရပ္ဆန္ဆန္ Source တစ္ခုမွသာ ေရြးခ်ယ္ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ပါသည္။



“ဒီဂ်ာဗွဴး” (Déjà vu)

“ဒီဂ်ာဗွဴး” သည္ ျပင္သစ္ဘာသာျဖင့္ “ျမင္ဖူးၿပီးသား” ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ “ဒီဂ်ာဗွဴး” ဆိုသည္မွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္အေနျဖင့္ ေတြ႕ၾကံဳရသည့္အရာကို ယခင္က ျမင္ဖူးၿပီးသား၊ ေတြ႕ၾကံဳၿပီးသားေယာင္ေယာင္ အထင္မွားမႈျဖစ္သည့္၊ သို႔မဟုတ္ ထူးဆန္း႐ႈပ္ေထြးသည့္ ခံစားမႈတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ အကယ္၍ ဤအေတြ႕အၾကံဳသည္ စင္စစ္ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုကို မွတ္မိျခင္းသာ အမွန္တကယ္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆပါလွ်င္ “ဒီဂ်ာဗွဴး” ဟူသည္မွာ မူရင္းအေတြ႕အၾကံဳကို အျပည့္အ၀ ၾကံဳေတြ႕ရင္ဆိုင္ခဲ့ရျခင္း မရွိခဲ့သလို “မွတ္ဉာဏ္” တြင္ အေသးစိတ္ သိုေလွာင္မွတ္သား မိခဲ့ျခင္းလည္း မရွိျခင္းေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ ဤသို႔ျဖစ္လွ်င္ ၎သည္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ အတိတ္မွ အပိုင္းအစတစ္ခုခုကို ျပန္လည္သတိရရန္ ေမာင္းျဖဳတ္ေပးလိုက္သည့္ ပစၥဳပၸန္ အေျခအေနတစ္ရပ္ႏွင့္ အလြန္တူညီဟန္ရွိသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အပိုင္းအစတစ္ခုႏွင့္ အျခားေသာမွတ္ဉာဏ္ (အစိတ္အပိုင္းအစ) မ်ားအၾကား ခုိင္မာေသာ ဆက္သြယ္ခ်က္မ်ားမရွိေအာင္ အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာကြဲေၾကေနေသာမွတ္ဉာဏ္ ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ အဆိုပါအေတြ႕အၾကံဳသည္ ဆန္းျပားၿပီး ႐ႈပ္ေထြးသည့္ပံုေပၚေနႏိုင္ပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ဤေနရာသို႔ ေရာက္ခဲ့ဖူးသလိုလို ခံစားရျခင္းမွာ မၾကာခဏဆိုသလို အဆိုပါေနရာသို႔ အမွန္တကယ္ေရာက္ခဲ့ဖူးသည့္ အခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေနတတ္ပါသည္။ ပထမဆံုးအႀကိမ္ အေနျဖင့္ ေစ့ေစ့စပ္စပ္ အာ႐ံုထားမႈ မရွိေလရာ လူတစ္ေယာက္သည္ မူလအေတြ႕အၾကံဳအမ်ားစုကို အလြယ္တကူ ေမ့သြားတတ္သည္ခ်ည္း ျဖစ္ပါသည္။ မူလအေတြ႕အၾကံဳသည္ စကၠန္႔ပိုင္း၊ မိနစ္ပိုင္းေလာက္သာ ေစာ၍ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည္ဆိုလွ်င္ေတာင္ ဦးေႏွာက္က ေမ့သြားႏိုင္ပါေသးသည္။

အျခားတစ္ဘက္တြင္လည္း “ဒီဂ်ာဗွဴး” အေတြ႕အၾကံဳသည္ လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေစာ၍ ၾကားခဲ့ဖူးေသာ၊ သို႔မဟုတ္ျမင္ခဲ့ဖူးေသာ ႐ုပ္ပံုမ်ားကို စိတ္ထဲတြင္ပံုရိပ္ထင္ေနသည့္ ဒ႑ာရီပံုျပင္မ်ား ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ကေလးဘ၀အေၾကာင္း ၀ိုးတ၀ါးသတိရမႈ၏ အစိတ္အပိုင္းတစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။


သို႔ေသာ္လည္း “ဒီဂ်ာဗွဴး” သည္ အတိတ္ကာလမွ အစစ္အမွန္ အေတြ႕အၾကံဳတစ္ခုခုႏွင့္ ဆက္စပ္ျခင္းမရွိဘဲ ဦးေႏွာက္အတြင္းမွ အာ႐ံုေၾကာဆုိင္ရာဓာတုေဗဒ (Nerochemical) ျဖစ္စဥ္မ်ားမွ ေမာင္းျဖဳတ္လိုက္သည့္ ခံစားမႈတစ္ခုလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါေသးသည္။ အေတြ႕အၾကံဳသည္ အသစ္တစ္ခု အျပည့္အ၀မဟုတ္ခဲ့လွ်င္ေတာင္ တစ္စံုတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ မွတ္ဉာဏ္ထဲတြင္ အဆိုပါအေတြ႕အၾကံဳကို မွတ္မိသိရွိၿပီး၊ ထူးထူးဆန္းဆန္း ခံစားရပါေသးသည္။

အဆိုပါစကားလံုးအား “အၾကားအျမင္ဆိုင္ရာ သဘာ၀ျဖစ္စဥ္မ်ား” (Psychic Phenomena) အေပၚ အထူးစိတ္၀င္စားသူ Emile Boirac (1851-1917) ဆိုသူက အသံုးျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ Boirac ၏ အေခၚအေ၀ၚက ကၽြန္ေတာ္တို႔၏စိတ္အာ႐ံုကို အတိတ္အေၾကာင္းဟု မွတ္ထင္မိေစသည္။ သို႔ရာတြင္ တုန္႔ျပန္မႈအနည္းငယ္အရ “ဒီဂ်ာဗွဴး” ႏွင့္ ပတ္သက္၍ စစ္မွန္သည့္အေၾကာင္းအခ်က္တစ္ခုမွာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္တြင္ရွိသည့္ “ဆန္းျပားေသာ ခံစားခ်က္” ဟူသည့္ အတိတ္ႏွင့္မဆက္ဆိုင္ဘဲ လက္ရွိပစၥဳပၸန္ႏွင့္သာ သက္ဆိုင္သည္ ဆိုေသာအခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ မၾကာခဏဆိုသလို ကၽြန္ေတာ္တို႔သည္ ရွင္းလင္းမႈမရွိသည့္ အသစ္အဆန္းမ်ားႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕ရေလ့ရွိသည္။ ထိုသို႔ေသာ အေျခအေနမ်ားတြင္ ဤေမးခြန္းမ်ားကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေမးခ်င္ေမးမိႏိုင္ပါသည္။ “ဒီစာအုပ္ကို ငါ အရင္တုန္းက ဖတ္ၿပီးၿပီလားမသိဘူး” “ဒီဟာက ငါၾကည့္ဖူးတဲ့ စံုေထာက္ကားထဲက ဇာတ္ကြက္တစ္ကြက္ ထင္ပါရဲ႕” “ဒီေနရာကို ရင္းႏွီးေနသလိုပဲ၊ ငါေရာက္ဖူးလားမသိဘူး” စသည့္ေမးခြန္းမ်ား ျဖစ္ေပၚသည့္အေျခအေနအထိ “ထူးဆန္းသည့္ခံစားခ်က္” အတူကပ္မပါလာေသးပါ။ ထိုအေျခအေနတြင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အနည္းငယ္ ဇေ၀ဇ၀ါ ျဖစ္ေနႏိုင္ေသာ္လည္း “ဒီဂ်ာဗွဴး” ႏွင့္ ဆက္ဆိုင္သည့္ ခံစားခ်က္မွာ ဇေ၀ဇ၀ါျဖစ္မႈ မဟုတ္ပါ။ ဆန္းၾကယ္မႈသာ ျဖစ္ပါသည္။ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ဖတ္ဖူးလားမဖတ္ဖူးလား သတိမရျခင္း၊ အထူးသျဖင့္ အသက္ (၅၀) အရြယ္လူတစ္ေယာက္သည္ သူ႔ဘ၀တစ္ေလ်ာက္ စာအုပ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖတ္ခဲ့မည္ျဖစ္သျဖင့္ မည္သို႔မွ် မဆန္းလွပါ။ သို႔ေသာ္ “ဒီဂ်ာဗွဴး” အေတြ႕အၾကံဳတြင္မူ လက္ရွိပစၥကၡ အာ႐ံုသိမႈႏွင့္ ရင္းႏွီးကၽြမ္း၀င္ေနမႈ ခံစားရသင့္သည္ဟု ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က မထင္ေသာေၾကာင့္ ထူးထူးဆန္းဆန္း ခံစားရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ မေတာ္မေလ်ာ္ျဖစ္မႈ (Inappropriateness) အာရံုသည္ စာအုပ္တစ္အုပ္ ဖတ္ဖူးလား၊ ႐ုပ္ရွင္တစ္ကား ၾကည့္ဖူးလား ေ၀ခြဲမရျဖစ္ေနသည့္အခ်ိန္ မဟုတ္ပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ “ဒီဂ်ာဗွဴး” ျဖစ္စဥ္အား  “အတိတ္ေမ့ျခင္း” (Lost Memory) “အတိတ္ဘ၀” (Past Life) “နတ္ကေတာ္” (Clairvoyance) စသျဖင့္ အႀကီးအက်ယ္ လမ္းလြဲေစမည့္ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ေျဖရွင္းရန္ ႀကိဳးစားမိႏိုင္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေနျဖင့္ “ဒီဂ်ာဗွဴး” ခံစားခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေျပာသင့္ဆိုသင့္ပါသည္။ ထိုခံစားခ်က္သည္ “မွတ္ဉာဏ္” ႏွင့္ပတ္သက္၍ “အာ႐ံုသိမႈ” (Perception) က လုပ္ေဆာင္စရာ ဘာမွမရွိေသာ အေျခအေနတြင္ အာရံုေၾကာဆိုင္ရာ ဓာတုေဗဒ အေၾကာင္းခံတစ္ရပ္ ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚသည့္ ဦးေႏွာက္၏ အေျခအေနတစ္ရပ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ စိတ္လူနာမ်ားအၾကား “ဒီဂ်ာဗွဴး” မွာ ျဖစ္႐ိုးျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္သာ ျဖစ္သျဖင့္ မည္သို႔မွ်လည္း တန္ဖိုးမရွိပါ။ မၾကာခဏဆိုသလို “ဒီဂ်ာဗွဴး” ခံစားခ်က္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ မွတ္ဉာဏ္၊ အၾကားအာ႐ံုႏွင့္ စကားေျပာအာ႐ံုတို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ဦးေႏွာက္၏ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္ေသာ Temporal Lobe Epilepsy ထိခိုက္မႈႏွင့္ ၾကံဳရတတ္ပါသည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္က ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ Wilder Penfield ၏ ထင္ရွားသည့္ စမ္းသပ္မႈတစ္ခုတြင္ Temporal Lobe အား လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားျဖင့္ လႈံ႕ေဆာ္မႈေပးရာ ၈% သည္ သိုမွီးထားေသာ မွတ္ဉာဏ္မ်ားကို ၾကံဳေတြ႕ရေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ အစစ္အမွန္ မွတ္ဉာဏ္ကို သတင္းႏႈိက္ယူ (Elicit) ႏိုင္ခဲ့သည္ဟု သူက ယူဆခဲ့သည္။ ၎တို႔သည္ အာ႐ံုေမွာက္မွားအေတြးမ်ား (Hallucination) လည္း ျဖစ္ႏိုင္ၿပီး လူ၏လႈံ႕ေဆာ္မႈေၾကာင့္ ပထမဦးဆံုးထြက္ေပၚလာသည့္ “ဒီဂ်ာဗွဴး” သာဓကတစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ေပသည္။


◄ ေတဇာ ► ဒီဇင္ဘာ (၂၂) ၂၀၀၉
Ref: Skeptic's Dictionary