စိတၱဇေရာဂါဆန္းမ်ား

ဒီစိတ္ေရာဂါဆန္းအမ်ားစုဟာ ဦးေႏွာက္သို႔မဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ စိတ္ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ားစုဟာ အလြန္ရွားပါးတဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြသာျဖစ္ၿပီး အံ့အားသင့္စရာေကာင္းတာက အနည္းငယ္ဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေန႔စဥ္ဘ၀မွာ ျမင္ေတြ႕ႏိုင္တဲ့ေရာဂါေတြ ျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။

ပံုရိပ္ေယာင္ေျခလက္ ထင္ျမင္မွားမႈ (Phantom Limb Disorder)

ဒီေရာဂါခံစားရတဲ့ ေ၀ဒနာရွင္ဟာ မရွိေတာ့တဲ့ ေျခ၊ လက္ … စတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာအစိတ္အပိုင္းတစ္ခုခုကို ရွိေသးသေယာင္ ယံုမွားထင္ျမင္ ရပါတယ္။ ေျခလက္ေတြသာမက တစ္ခါတေလ အူအတက္လို ကိုယ္တြင္း အဂၤါေတြထိေတာင္ အာရံုေမွာက္မွားႏိုင္မႈစာရင္းထဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာအစိတ္အပိုင္းတစ္ခုခု ခြဲစိတ္ျဖတ္ေတာက္ၿပီး ကုသခံလိုက္ရတဲ့ ေ၀ဒနာရွင္ ၅၀% ကေန ၈၀% ဟာ ဒီေရာဂါ ခံစားရေလ့ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အတြက္ သိပ္မနည္းလွတဲ့ပမာဏလို႔ ဆိုရမွာပါပဲ။ ေ၀ဒနာရွင္ဟာ ဒီပံုရိပ္ေယာင္ေျခလက္ေတြေၾကာင့္ မသက္မသာျဖစ္ျခင္း၊ နာက်င္မႈျဖစ္ျခင္း ေ၀ဒနာေတြကို မၾကာခဏခံစားရေလ့ရွိပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ေ၀ဒနာရွင္ေတြ ဟာ မိမိတို႔စကားေျပာေနခ်ိန္မွာ ပံုရိပ္ေယာင္လက္က ေျခဟန္လက္ဟန္ျပ လႈပ္ရွားေနသလို စိတ္ထဲမွာ ထင္ျမင္ေနတတ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ အဲဒီလက္ဟာ သူတို႔ထိန္းခ်ဳပ္ေနတာမဟုတ္ဘူးလို႔ ခံစားရပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ဒီစိတ္ေ၀ဒနာကို ပံုမွာျပထားတဲ့အတိုင္း Virtual Reality ကုထံုးနဲ႔ ကုသေပးပါတယ္။

ဒုကၡိတအမွတ္အသား စံလြဲမႈ (Body Integrity Identity Disorder)

ဒီ ဒုကၡိတအမွတ္အသားစံလြဲမႈ (Body Integrity Identity Disorder) ေရာဂါကို (Amputee Identity Disorder) လို႔လည္းေခၚပါတယ္။ က်န္းမာသန္စြမ္းၿပီးေရာဂါကင္းေနတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာအစိတ္အပိုင္းတစ္ခုခုကို ခြဲစိတ္ျဖတ္ေတာက္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵေပၚေနတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ျဖစ္ရပ္ေတြမွာဆို ေ၀ဒနာရွင္ဟာ သူတို႔ရဲ႕ ေျခေတြလက္ေတြကိုေတာင္ အေၾကာင္းမဲ့ ျဖတ္ေတာက္ခ်င္ေနတဲ့ စိတ္ေရာဂါဆန္းတစ္မ်ဳိးပါ။ ဒီေ၀ဒနာရွင္ အခ်ဳိ႕ဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ႏွိပ္စက္လိုတဲ့ မူမမွန္လိင္စိတ္ကိုပါ ခံစားရေလ့ရွိပါတယ္။ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္အခ်ဳိ႕က ဒီစိတ္ေ၀ဒနာသည္ေတြကို သူတို႔ဆႏၵအတိုင္း လက္ေတြ႕ခြဲစိတ္ျဖတ္ေတာက္ ေပးခဲ့ၾကလို႔… အေတာ္ေလး အျငင္းပြားစရာကိစၥျဖစ္ခဲ့ေပမဲ့ ဆရာ၀န္အမ်ားစုကေတာ့ အထက္က “ပံုရိပ္ေယာင္ေျခလက္ထင္ျမင္မွားေရာဂါ” လို Virtual Reality ကုထံုးနဲ႔သာ ျပဳစုကုသေပးေလ့ရွိပါတယ္။

မလိမ္ရမေနႏိုင္ျခင္း (Mythomania)

မက္သိုေမးနီးယား (Mythomania) ေရာဂါဆိုတာ ထင္ရွားတဲ့အေၾကာင္းရင္းမရွိပါဘဲ လိမ္ညာေျပာတတ္တဲ့ အက်င့္ကို မခ်ဳပ္တီးႏိုင္သူေတြကို ရည္ညႊန္းပါတယ္။ ေ၀ဒနာရွင္ပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕မုသားေတြကို အမွန္လို႔ပဲ ယံုၾကည္ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ အခ်က္အလက္အမွန္ေတြနဲ႔ ကိုက္ညီေစမယ့္ အေသးစိတ္က်လွတဲ့ ဒ႑ာရီေတြကို မိမိတို႔ဘာသာ စိတ္ကူးတည္ေဆာက္ထားေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီ မလိမ္မေနႏိုင္ေ၀ဒနာရွင္တစ္ဦးဟာ လူေတြအထင္ႀကီးေစမယ္လို႔ သူတို႔ယံုၾကည္တဲ့ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္ေတြကိုပါ သူတုိ႔ရဲ႕စကားထဲမွာ ေ၀ေ၀ဆာဆာ ထည့္သြင္း ေျပာၾကားေလ့ရွိတတ္ပါတယ္။ သာမန္လိမ္လည္သူနဲ႔ ဒီစိတ္ေ၀ဒနာရွင္ေတြ ကြာျခားတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ သူတို႔ဟာ အနည္းဆံုး ေျပာေနတဲ့အခိုက္အတံ့မွာေတာ့ သူတို႔ရဲ႕မုသားဟာ အမွန္ပဲလို႔ ႐ိုး႐ိုးသားသားယံုၾကည္ေနတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဆိုမက္တိုပါရာဖေရးနီးယား (Somatoparaphrenia)

ဆိုမက္တိုပါရာဖေရးနီးယားေရာဂါကေတာ့ တစ္စံုတစ္ခုအေပၚကြက္ၿပီး သီးျခားအာ႐ံုေမွာက္မွားတဲ့ (Monothematic Delusion) ေရာဂါတစ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ေျခလက္တစ္ခုခု၊ သို႔မဟုတ္ ကိုယ္ခႏၶာတစ္စိတ္ တစ္ပိုင္းကို ပိုင္ရွင္အျဖစ္မွ ျငင္းဆိုတဲ့ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေ၀ဒနာရွင္ဟာ သူရဲ႕ကိုယ္ပိုင္ လက္ေမာင္းကိုပဲ ဆရာ၀န္ဒါမွမဟုတ္ တျခားလူနာတစ္ေယာက္ က်န္ခဲ့တဲ့လက္ေမာင္းအျဖစ္ ယံုၾကည္ေနျခင္း မ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါအတြက္ ကုထံုးကေတာ့ (Vestibular Caloric Stimulation) ဆိုတဲ့ ေရေႏြးကို အရွိန္ျပင္းျပင္းနဲ႔ နားထဲပန္းထည့္တဲ့နည္းပါ။ ဒီနည္းဟာလည္း ထိေရာက္မႈရွိတယ္ေတာ့ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ေ၀ဒနာရွင္အမ်ားစုက ဒီကုထံုးကို သတိေတာင္မျပဳမိၾကဘဲ အဲဒီအစိတ္အပိုင္းကို ခြဲစိတ္ျဖတ္ေတာက္ ေပးဖို႔ကိုသာ ေတာင္းဆိုၾကတာမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်န္းမာသန္စြမ္းေနတဲ့ ေျခလက္တစ္ခုခုကို ခြဲစိတ္ျဖတ္ေတာက္ျခင္းဟာ ဆရာ၀န္က်င့္၀တ္ (Hippocratic Oath) ကို အေျခခံက်က် ခ်ဳိးေဖာက္ရာေရာက္လို႔ သူတို႔ရဲ႕ေတာင္းဆိုမႈကို လိုက္ေလ်ာမႈမေပးႏိုင္ပါဘူး။ အေပၚကပံုေတြကေတာ့ ဒီေရာဂါခံစားရတဲ့ ေ၀ဒနာရွင္တစ္ေယာက္ဆြဲထားတဲ့ ပံုေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။

မြန္ခ်ာဇင္ဆင္ဒ႐ုန္း (Munchausen Syndrome)

မြန္ခ်ာဇင္ဆင္ဒရုန္း ေရာဂါခံစားရတဲ့လူေတြဟာ မိမိတို႔ကို ဂ႐ုဏာသက္ေစဖို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ အျခားလူေတြရဲ႕ ဂ႐ုစိုက္တာ ခံခ်င္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ တကယ္မရွိတဲ့ ေရာဂါ၊ အဖ်ား၊ ဒါမွမဟုတ္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဆိုးရြားတဲ့ခံစားခ်က္ တစ္ခုခုကို ဖန္တီးေတြးထင္ေနတတ္တဲ့ အျဖစ္မ်ဳိးၾကံဳေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ အတုအေယာင္စံလြဲေရာဂါ (Factitious Disorders) အမ်ဳိးအစားျဖစ္ၿပီး လူနာကိုယ္တိုင္တိုင္ဖန္တီးထားတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ရွိေနတတ္တဲ့ ေရာဂါမ်ားစာရင္းမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ေဆး႐ံုစြဲမႈေရာဂါလကၡဏာစုလို႔လည္း ေခၚႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါနဲ႔ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ဳိးကေတာ့ “ကိုယ္စားမြန္ခ်ာဇင္ဆင္ဒရုန္း” (Munchausen Syndrome by Proxy) လို႔ေခၚတဲ့ တျခားလူေတြကို ေရာဂါတစ္မ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္လို႔ ထင္ေနတတ္တဲ့ စံလြဲမႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ မိဘေတြ၊ အထူးသျဖင့္ မိခင္ေတြမွာျဖစ္ေပၚေလ့ရွိတဲ့ စိတ္စံလြဲမႈတစ္မ်ဳိးျဖစ္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ ကေလးငယ္ေတြမွာ တကယ္မရွိတဲ့ေရာဂါလကၡဏာေတြရွိေနသေယာင္ လုပ္ၾကံေျပာဆိုတတ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ျဖစ္ရပ္ေတြမွာ ကေလးငယ္ေတြကို ထိခိုက္နာက်င္ေအာင္ လုပ္တာမ်ဳိးရွိၿပီး အသက္ေသဆံုးတဲ့ထိေတာင္ လုပ္မိသြားတာမ်ဳိးရွိလို႔ ဒီ (MSbP) ဟာ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ စံလြဲမႈလို႔ ဆိုရမွာပါ။

◄ ေတဇာ ►
Source: Bizarre Mental Disorders