(The Halo Effect in Overdrive)
လူတို႔သည္ တျခားလူမ်ားအေပၚ ႐ႈျမင္ရာတြင္ “အားလံုးေကာင္း၊ အားလံုးဆိုး” ဟူ၍ လံုးလံုးလ်ားလ်ားသာ ႐ႈျမင္တတ္ေၾကာင္း ကာလအတန္ၾကာ ကတည္းက သိရွိခဲ့ရသည္။ ၎ကို “ဟာလိုအက်ဳိးဆက္” ဟု ေခၚဆိုႏိုင္ပါ လိမ့္မည္။ ဟာလိုအက်ဳိးဆက္တြင္ ၀ိေသသလကၡဏာရပ္ တစ္ခုခု (အျပဳသေဘာ၊ အပ်က္သေဘာ) သည္ က်န္သည့္အရာမ်ား အားလံုးကို ေက်ာ္လြန္ဖံုးကြယ္ ပစ္လိုက္ၿပီး မိမိလိုလားရာ ဦးတည္ခ်က္တြင္သာ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အာ႐ံုသိမႈကို ဘက္လိုက္ပစ္လိုက္ တတ္ေပသည္။ ဥပမာမ်ားသည္ နား၀င္မခ်ဳိလွ ေသာ္လည္း ၎ကိုပင္ “မိစၦာဂ်ဳိ” သို႔မဟုတ္ “ထြန္ျခစ္သက္ေရာက္မႈ” (Pitchfork Effect) ဟု ေခၚဆိုႏိုင္ေပလိမ့္မည္္။
ပါ၀င္ကူညီေပးသူမ်ားကို ဆက္စပ္မႈမရွိသည့္ အျမင္အမ်ဳိးမ်ဳိးမွေန၍ အဆင့္သတ္မွတ္ေပးရန္ ေမးျမန္းထားခ်က္မ်ားအရ (Rating ေပးျခင္းကိုဆိုလိုသည္) ထိုအက်ဳိးဆက္ကို စာရင္းဇယားက်က် သိရွိရပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ ကြဲျပားေသာအျမင္မ်ားမွ အဆင့္သတ္မွတ္ေပးမႈမ်ား စာရင္းတြင္ ျမင့္မားေသာ ဆက္ႏြယ္မႈ (Correlation) သို႔မဟုတ္ တူညီမႈ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ႏွစ္ဆယ္ရာစုက သြန္းဒိုက္ (Thorndike) ခင္းက်င္းျပသခဲ့ေသာ စစ္တပ္အရာရွိတစ္ဦး၏ ၾကံ့ခိုင္မႈ၊ ဉာဏ္ရည္၊ ေခါင္းေဆာင္မႈႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တရားအေပၚ တပ္သားမ်ား၏ အဆင့္သတ္မွတ္ေပးပံုကို ၾကည့္႐ႈႏိုင္ေပသည္။ ထိုေတြ႕ရွိခ်က္ကို အျခားေသာစမ္းသူမႈမ်ားကလည္း ပံုစံတူ စမ္းသပ္တိုးခ်ဲ႕ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။
ဘ၀၏ အလွည့္အေျပာင္းတစ္ခုခု၊ ဥပမာ “ေသျခင္းတရား” ပဲ ဆိုၾကပါစို႔။ ထိုသို႔ေသာအခ်ိန္မ်ဳိးတြင္ ဟာလိုအက်ဳိးဆက္သည္ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ျဖစ္ေပၚလာဟန္ ရွိပါသည္။ ဤသည္မွာ လူတစ္ေယာက္ ေသဆံုးသြားေသာအခ်ိန္တြင္ ၎တို႔အေပၚတြင္ထားေသာ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏သေဘာထားမွာ ေနာက္ဆံုး ထြက္သက္၏ေရာင္စဥ္ကို လံုးလံုးလ်ားလ်ားေရွး႐ႈ၍ အေတာ္ေလး ေျပာင္းလဲသြားေလ့ရွိသည္။ သက္ရွိထင္ရွားလူမ်ားကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ အဆိုးေျပာဖို႔ကိစၥမွာ မဆန္းလွေသာ္လည္းသြားေလ သူတို႔အေပၚ သြားပုတ္ေလလြင့္ေျပာဖုိ႔ရာ အတြက္ေတာ့ တစ္ေၾကာင္းတစ္ဂါထာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားတြင္ေတာင္ ခဲယဥ္းပါလိမ့္မည္။ လူတစ္ေယာက္သည္ တကယ့္ဘ၀တြင္ မည္မွ်ပင္ ဆိုးသြမ္းေနပါေစ၊ အသက္ရွင္သန္ ေနမႈက သူ၏ေကာင္းကြက္မ်ားကို ပါးလ်သြားေစမည္သာျဖစ္ၿပီး သြားေလသူမ်ားအဖို႔ မည္မွ်ပင္ အေရးမပါသူ ျဖစ္ေစကာမူ ႏႈတ္ဆက္ထြက္ခြာသြားေသာ ရွင္သန္မႈတစ္ခု၏ ဂုဏ္သိကၡာတစ္ခုခု ေနာက္ဆံုးလက္ေဆာင္ ထည့္ေပးလိုက္ပံုေပၚသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ လူတို႔သည္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ ပုဂၢလိကဘ၀ကို ၀င္ေရာက္ၾကည့္႐ႈရာ၌ ရွင္သန္ေနခ်ိန္တြင္ လံုးလံုးလ်ားလ်ား အဆိုး၊ ေသဆံုးသြားေသာအခါ “သူေတာ္စင္” တစ္ဦးသဖြယ္ ေျပာင္းလဲရႈျမင္လိုက္ေသာ ျဖစ္စဥ္ကို ေဖာ္ညႊန္းသည့္ “ဟာလိုအက်ဳိးဆက္”ကို ခ်ဲ႕ထြင္ စဥ္းစားလိုက္လွ်င္ ဥပေမယပံုရိပ္မ်ားေရာႀကိဳထားသည့္ စာေပဆိုင္ရာျပစ္မႈတစ္ခုကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ က်ဴးလြန္ရာေရာက္ပါသည္။ (ဒီလိုေျပာမိလို႔လည္း မစိုးရိမ္ပါဘူး။ ဒီအတြက္ ကၽြန္ေတာ္ေသသြားတဲ့ အခါက်ရင္လည္း ခင္ဗ်ား အျပစ္တင္ေတာ့မယ္မထင္ပါဘူး)
ဥပမာအားျဖင့္ မိုက္ကယ္ဂ်က္ဆင္ကို ၾကည့္ပါ။ သူ၏ေသဆံုးမႈက က်ယ္ျပန္႔ေသာ မီဒီယာထုႀကီးတစ္ခုလံုး၏ ဂီတႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ဗီဒီယိုထုတ္လုပ္ပုံနည္းလမ္းကို ေျပာင္းလဲေစခဲ့သူအျဖစ္ႏွင့္ေရာ ေပါ့ပ္ဘုရင္ဆိုေသာ သရဖူကိုပါ ျပန္လည္ရရွိေစခဲ့သည္။ သူ၏ အေစာပိုင္းကာလမ်ား၏ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္မ်ားသည္ သတင္းမဟုတ္ ခဲ့ေသာ္လည္း ကေလးငယ္မ်ားကို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာမေတာ္မတရားျပဳက်င့္သည္ဟူေသာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားႏွင့္ မူမမွန္ ဘ၀ေနမႈပံုသ႑ာန္လြန္ကဲလာမႈတို႔ျဖင့္ သူ၏ ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားမွာ လံုးလံုးလ်ားလ်ားနီးပါး အရိပ္ထိုးေန ခဲ့သည္။ သူ႔ကို ေပါ့ပ္ဘုရင္ဟု ခ်စ္ခင္ေလးစြာေခၚညႊန္းျခင္း ျပဳလာခဲ့သည္မွာ “၀က္ကိုဂ်က္ကို” (Wacko Jacko) ဟု ေစာ္ကားေခၚဆိုျခင္းမျပဳခင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာကထဲကျဖစ္သည္။ သူ၏ေနာက္ဆံုးခရီးကို ေရွ႕ေဆာင္ေနသည့္ အျငင္းပြားဖြယ္ ၀န္းရံေနေသာ အမွတ္တံဆိပ္မ်ားကို ေပးရလွ်င္ ဒုကၡေရာျပြန္းေနသည့္ အနိမ့္မ်ားႏွင့္ ေအာင္ျမင္မႈအလံလႊင့္ထူခဲ့ေသာ အျမင့္ဟူသည့္ ေ၀၀ါး၀ါးနမူနာမ်ားသည္ သူ႔ဘ၀ကို အတိအက်တိုင္းတာ ႏိုင္ေသာ စံမ်ား မဟုတ္ၾကပါ။ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာရလွ်င္ ဤပို႔စ္ေမာ္ဒန္ဆန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ သူ႔ကို အျပစ္ရွိေၾကာင္း အဆံုးအျဖတ္ေပးဖို႔မဟုတ္သလို အျပစ္ကင္းေၾကာင္း အေရာင္တင္ေပးဖို႔လည္း မဟုတ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေနျဖင့္ ဤျဖစ္ရပ္ကို စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာတစ္ခုအေနျဖင့္သာ ေတြ႕ရွိရျခင္းျဖစ္ၿပီး ေသဆံုးေသာ အခ်ိန္တြင္ လူမ်ားကို အဘယ္ေၾကာင့္ “ဟာဟို” ျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ၾကသလဲဆိုသည့္အေၾကာင္းရင္းသည္ ေတြးေတာစရာ ခ်န္ထားရစ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ တစ္ခါတရံ စကားပံုဆန္ဆန္စကားေတြေတာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး သူတို႔၏ ဘ၀ကို ေထာက္တိုင္ျပဳေပးတတ္ၾကပါသည္။ လူတစ္ေယာက္၏ ရယူေအာင္ျမင္မႈမ်ားကဲ့သို႔ အမွားမ်ားမွ တစ္ဆင့္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္ သင္ယူစရာအမ်ားအျပား ရွိသည္သာ မဟုတ္ပါလား။
သို႔ဆိုလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မီဒီယာမ်ားကို အျပစ္တင္ရပါမည္လား။ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ အေၾကာင္းမွာ ပထမတစ္ခ်က္ အေနျဖင့္ မီဒီယာမ်ားမွာ လူအမ်ား၀ယ္ယူခ်င္ေသာ အခ်က္အလက္ကိုသာ ေရာင္းျခင္းျဖစ္သည္ဟူေသာ အျမင္ကို ခံယူထားရန္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေရွး႐ႈပါသည္။ ဒုတိယအခ်က္မွာ ဤဟာလိုအက်ဳိးဆက္သည္ မိုက္ကယ္ဂ်က္ဆင္ႏွင့္ သူ၏ေသဆံုးမႈေနာက္ပိုင္း လူထု၏သူ႔အေပၚျမင္ေသာ ႐ုပ္ပံုလႊာဟူသည့္ အခ်ိန္ကိုက္ နမူနာမ်ားမွသာ ဆြဲထုတ္ယူထားျခင္း မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ေပသည္။ လူအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ မည္မွ်ပင္ တိက်မႈရွိသည္ျဖစ္ေစ ကြယ္လြန္ၿပီးသူတစ္ေယာက္ကို ရည္ညႊန္းေသာ မေကာင္းသည့္ႏႈတ္ထြက္စကား ေျပာၾကားဖို႔ေနာက္တြန္႔ၿပီး စိတ္မသက္သာျဖစ္ေလ့ရွိေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ လူတစ္ေယာက္သည္ ဤသို႔ ခပ္ရႊင္ရႊင္မွတ္ခ်က္ခ်ပါလိမ့္မည္။ “ေသၿပီးတဲ့လူအေပၚေတာ့ မေကာင္းမေျပာ ခ်င္ဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ေသတဲ့အခါက်ရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္ခ်စ္တဲ့လူေတြက ဒီလိုမ်ဳိးအမွတ္ရေနမယ့္အျဖစ္ကို မလိုလားဘူး” ဤ ကံကံ၏အက်ဳိး ရွင္းလင္းခ်က္သည္ စင္စစ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ သူေတာ္ေကာင္းစကား ယံုၾကည္ခ်က္မွသာ ထြက္ေပၚလာျခင္းျဖစ္ခဲ့လွ်င္ အသက္ရွင္ ေနသူမ်ားကိုလည္း အေပါင္းလကၡဏာစကားမ်ားသာ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ေျပာၾကားသင့္ေပသည္။ (အသက္ရွင္ေနခ်ိန္တြင္လည္း မည္သူမွမေကာင္းေျပာတာ မခံခ်င္ၾကဘူးမဟုတ္လား) သို႔ေသာ္ ဤသို႔ေျပာၾကားၾကပံု မရပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေပၚေစေသာ ခလုတ္သည္ ဘာပါလဲ။ အဘယ္ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔သည္ ေခတ္ၿပိဳင္မ်ားအေပၚတြင္ မေကာင္းသတင္းႏွင့္ အတင္းအဖ်င္းစကားမ်ား ေျပာဖို႔လြယ္ကူၾကၿပီး (လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္မ်ားကမွ မီဒီယာအမ်ားအျပားမွ မိုက္ကယ္၏ဂုဏ္သတင္းကို အႀကီးအက်ယ္ အပုပ္ခ်ခဲ့သည္) ဤသည္လည္း ေရွ႕မဆက္ႏိုင္ေတာ့ေသာ အမွတ္တစ္ခုတြင္ အဘယ္ ေၾကာင့္ ရပ္သြားရပါသလဲ…။ (အခုေတာ့ မိုက္ကယ္သည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အခ်စ္ေတာ္ ျပန္ျဖစ္ခဲ့သည္ မဟုတ္လား)
ဤ ဟာလိုအက်ဳိးဆက္သည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဘိုးေဘးဘီဘင္မ်ား၏ အထူးသျဖင့္ ပံုရိပ္ေယာင္ဂုဏ္အင္ကို ထင္ဟပ္ေစတဲ့ လူသားဂုဏ္ရည္ဆိုင္ရာအမွားမ်ားမွ ေခတ္သစ္လူမႈေရးကိန္းရွင္မ်ားသို႔ အဓိပၸာယ္လြဲမွားစြာ ဆင္းသက္လာေသာ တိမ္းညႊတ္မႈတစ္ခုသာျဖစ္သည္ဟု ကၽြန္ေတာ္တို႔ သတ္မွတ္ပါမည္။ ေသဆံုးသူ တစ္ေယာက္၏ နာမည္ကို ရြတ္ဆိုေသာအခါ၌ ဘုရားမဲ့၀ါဒီတစ္ေယာက္ကေတာင္ “ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အနားယူပါ” ဟူ၍ ေရရြတ္ေပလိမ့္မည္။ ထို႔ျပင္ ၎ႏွင့္ပတ္သက္၍ မေကာင္းသတင္းတစ္ခုခုေျပာမိခဲ့လွ်င္ “ေျပာမွားဆိုမွား ရွိရင္လည္း ခြင့္လႊတ္ပါ။ ျပန္လာၿပီး မျပဳစားပါနဲ႔” ဟု တစ္နည္းအဓိပၸာယ္သက္ေရာက္ေနေပသည္။ ဤသည္မွာ လူတို႔သည္ သေဘာ၀လြန္ျဖစ္တည္မႈ (Supernatural) မ်ားကို ဘုရားႏႈတ္ကပါဋ္ေတာ္သကဲ့သို႔ ယံုၾကည္ရန္ အေလးသာေသာေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔သည္ ေကာင္းကင္ဘံုေရာက္ သြားမသြားမေသခ်ာခဲ့လွ်င္ေတာင္ ဘ၀ျခားသြားသူမ်ားကို တည္ရွိေနေသးသည္ဟု ပင္ကိုယ္စိတ္ျဖင့္ ယံုၾကည္ေနခဲ့၍ ျဖစ္ေပသည္။ (မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ ေသခ်ာမည္မထင္ပါ)
လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာထဲက မီခ်ာဗီလီယန္က လူတစ္စုဆီမွ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲလာခဲ့ေသာ အျခား သူမ်ား၏ ယံုၾကည္မႈ၊ ဆႏၵႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားေသာ ႐ိုးရာအသိပညာဘက္လိုက္မႈ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ သက္ရွိမ်ားသည္ ၾကားႏိုင္ၿပီး သက္မဲ့မ်ားသည္ မၾကားႏိုင္ဆိုသည္ကို လူတိုင္းသိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘက္လိုက္မႈမွ လြတ္ကင္းေသာစိတ္တစ္ခုသည္ အသက္ရွင္ေနေသာလူမ်ားကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ျခင္းမွ ေရွာင္ရွားသင့္သလို ကြယ္လြန္ၿပီးသူတို႔ကိုလည္း အျပစ္တင္ဖို႔ရာ စိုးရြံ႕မေနသင့္ေပ။ မိမိတို႔အေပၚ ေျပာၾကားေသာ မေကာင္းသတင္းကို လူေသမ်ားထက္ လူရွင္မ်ားကသာ ပိုမိုၾကားသိႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း က်ဳိးေၾကာင္းတက်စဥ္းစားႏိုင္ပါသည္။ အျခားတစ္ဘက္တြင္လည္း အျဖစ္အပ်က္မ်ားမွ ထြက္ေပၚလာမည့္ အက်ဳိးဆက္ကို ခန္႔မွန္းႏိုင္ေသာလူမ်ား အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းသည့္ ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ အျခားသူမ်ား၏ ဦးတည္ခ်က္ႏွင့္ ပန္းတိုင္တို႔မွာ ေ၀၀ါးေသာကိစၥမ်ားအေၾကာင္း သံုးသပ္ရာတြင္ သတိရွိမႈမ်က္ႏွာစာ၌ မွားဖို႔သာမ်ားတတ္ေၾကာင္း ယူဆတတ္သည့္ စိတ္တစ္ခု ရွိပါလိမ့္မည္။ (ေသတာဘာနဲ႔တူမွန္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ မသိပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေနာက္ဘ၀၌ရွိေသာ လူမ်ား၏ စိတ္ကို ေ၀၀ါး၀ါးမွန္းဆရန္သာ တတ္ႏိုင္ေပလိမ့္မည္) ဥပမာအားျဖင့္ လႈပ္ရွားမႈမရွိသည့္ သတၱ၀ါတစ္ေကာင္ႏွင့္ၾကံဳေတြ႕ရေသာ္ လူတစ္ေယာက္သည္ ေသေနျခင္းမဟုတ္ဘဲ အိပ္ေနျခင္းဟုသာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အစဦးယူဆတတ္ၾကေပသည္။ လႈပ္ရွားမႈ မရွိေသာ အေကာင္ႀကီးႀကီးတိရိစၦာန္ကို ေသေနသည္ဟု ယူဆျခင္းမွာ မွားသြားခဲ့လွ်င္ လက္တစ္ဖက္ကိစၥ ျဖစ္သြားႏိုင္သည္။ “တုတ္ကေလးျဖင့္ တို႔ၾကည့္ ျခင္းသည္” ဆင့္ကဲျဖစ္ေပၚလာေသာ ဘက္လိုက္မႈမ်ားမွ ေမြးဖြားလာသည့္ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္သာျဖစ္ေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဆိုျပဳခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ေသဆံုးသြားခ်ိန္တြင္ ဇီ၀ေဗဒႏွင့္ စိတၱေဗဒလုပ္ေဆာင္ခ်က္တို႔ ရပ္ဆိုင္းသြားေၾကာင္း နားမလည္ခင္အခ်ိန္က လူတို႔သည္ (ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘိုးေဘးဘီဘင္မ်ား) အိပ္ေပ်ာ္ေနေသာ ျခေသၤ့ႀကီးအစားခံရမည့္အျဖစ္ေလာက္မဆိုးသည့္ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုေလာက္ေတာ့ ရွိေကာင္းရွိႏိုင္သည္ဟု ယူဆခဲ့ၾက ပါလိမ့္မည္။ ဤ ဦးတည္ခ်က္ကိုယ္စားျပဳမႈႏွင့္ အေၾကာင္းရင္းသို႔ေရွးရႈေသာ ဘက္လိုက္မႈသည္ ဘုရားသခင္၏စကားကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ မည္သုိ႔ဆိုက္ေရာက္ သနည္းသာျဖစ္သည္ဟု အျခားေနရာမ်ားတြင္လည္း ျငင္းခံုခဲ့ၾကဖူးပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ဤဘက္လိုက္မႈမွာ ေသဆံုးေသာသူမ်ားအေပၚထားရွိေသာ “ဟာလိုအက်ဳိးဆက္” ေၾကာင့္သာ ျဖစ္ရျခင္းဟု ေျပာလိုပါသည္။ (“ေသပန္းပြင့္”ေသာကိစၥမွာ ေသသြားသူမ်ားက ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ခ်ီးမြမ္းသံမ်ားကို ၾကားႏိုင္မည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ လြဲေနၿပီဟု ေျပာႏိုင္ခ်င္မွ ေျပာႏိုင္ပါလိမ့္မည္)
ဟစ္တလာႏွင့္ ဆက္ဒမ္ဟူစိန္တို႔ကဲ့သို႔ နာမည္ဆိုးျဖင့္ေက်ာ္ၾကားေသာလူမ်ားလည္း ျခြင္းခ်က္အေနျဖင့္ ရွိႏိုင္ပါသည္။ ဤသည္မွာ လူမ်ားကို႐ႈျမင္ရာတြင္ ျခံဳငံုသံုးသပ္တတ္ေသာ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အေလ့အက်င့္ ေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ဟန္တူသည္။ လူတစ္ေယာက္သည္ ဤေနရာတြင္ရွိေနစဥ္တြင္ “ဟာလို” အနည္းအက်ဥ္းရွိေနခဲ့လွ်င္ တစ္ခ်ိန္ကထိုသူတို႔၏ ေရႊထီးေဆာင္းခဲ့ျခင္းမ်ားကို ဖြင့္ဟေျပာဆိုၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ခ်စ္လွစြာေသာ ခြဲခြာသြားသူႀကီးမ်ား ျဖစ္လာၾကပါလိမ့္မည္။ ဤသို႔ေသာ ဥပေမယ်မ်ားကို ႐ုန္႔ရင္းစြာ ေပါင္းစပ္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ဤသည္မွာ လူ႔သဘာ၀ႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ပုဂၢလဓိဌာန္က်မႈ တစ္ခုခုမွ ေရာင္ျပန္ဟပ္ေသာ “သမိုင္း၏ ၾကင္နာမႈ” ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အယူသည္းမႈေတာ့ ဟုတ္ပံုမရပါ။ သို႔မဟုတ္ လူသားတစ္ေယာက္ျဖစ္ရျခင္းတြင္ ေကာင္းေသာလကၡဏာရွိသည့္ မွတ္ခ်က္တစ္ခုခုေတာ့ ထိုက္တန္ေၾကာင္း ႏွင့္ ေသဆံုးေသာအခါတြင္ ေကာင္းခ်ီးေထာပနာျပဳခံရဖို႔ နီးစပ္ျခင္းဟူေသာအခ်က္မွသာ ေရာင္ျပန္ဟပ္ျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ပါ၀င္ကူညီေပးသူမ်ားကို ဆက္စပ္မႈမရွိသည့္ အျမင္အမ်ဳိးမ်ဳိးမွေန၍ အဆင့္သတ္မွတ္ေပးရန္ ေမးျမန္းထားခ်က္မ်ားအရ (Rating ေပးျခင္းကိုဆိုလိုသည္) ထိုအက်ဳိးဆက္ကို စာရင္းဇယားက်က် သိရွိရပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ ကြဲျပားေသာအျမင္မ်ားမွ အဆင့္သတ္မွတ္ေပးမႈမ်ား စာရင္းတြင္ ျမင့္မားေသာ ဆက္ႏြယ္မႈ (Correlation) သို႔မဟုတ္ တူညီမႈ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ႏွစ္ဆယ္ရာစုက သြန္းဒိုက္ (Thorndike) ခင္းက်င္းျပသခဲ့ေသာ စစ္တပ္အရာရွိတစ္ဦး၏ ၾကံ့ခိုင္မႈ၊ ဉာဏ္ရည္၊ ေခါင္းေဆာင္မႈႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တရားအေပၚ တပ္သားမ်ား၏ အဆင့္သတ္မွတ္ေပးပံုကို ၾကည့္႐ႈႏိုင္ေပသည္။ ထိုေတြ႕ရွိခ်က္ကို အျခားေသာစမ္းသူမႈမ်ားကလည္း ပံုစံတူ စမ္းသပ္တိုးခ်ဲ႕ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။
ဘ၀၏ အလွည့္အေျပာင္းတစ္ခုခု၊ ဥပမာ “ေသျခင္းတရား” ပဲ ဆိုၾကပါစို႔။ ထိုသို႔ေသာအခ်ိန္မ်ဳိးတြင္ ဟာလိုအက်ဳိးဆက္သည္ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ျဖစ္ေပၚလာဟန္ ရွိပါသည္။ ဤသည္မွာ လူတစ္ေယာက္ ေသဆံုးသြားေသာအခ်ိန္တြင္ ၎တို႔အေပၚတြင္ထားေသာ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏သေဘာထားမွာ ေနာက္ဆံုး ထြက္သက္၏ေရာင္စဥ္ကို လံုးလံုးလ်ားလ်ားေရွး႐ႈ၍ အေတာ္ေလး ေျပာင္းလဲသြားေလ့ရွိသည္။ သက္ရွိထင္ရွားလူမ်ားကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ အဆိုးေျပာဖို႔ကိစၥမွာ မဆန္းလွေသာ္လည္းသြားေလ သူတို႔အေပၚ သြားပုတ္ေလလြင့္ေျပာဖုိ႔ရာ အတြက္ေတာ့ တစ္ေၾကာင္းတစ္ဂါထာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားတြင္ေတာင္ ခဲယဥ္းပါလိမ့္မည္။ လူတစ္ေယာက္သည္ တကယ့္ဘ၀တြင္ မည္မွ်ပင္ ဆိုးသြမ္းေနပါေစ၊ အသက္ရွင္သန္ ေနမႈက သူ၏ေကာင္းကြက္မ်ားကို ပါးလ်သြားေစမည္သာျဖစ္ၿပီး သြားေလသူမ်ားအဖို႔ မည္မွ်ပင္ အေရးမပါသူ ျဖစ္ေစကာမူ ႏႈတ္ဆက္ထြက္ခြာသြားေသာ ရွင္သန္မႈတစ္ခု၏ ဂုဏ္သိကၡာတစ္ခုခု ေနာက္ဆံုးလက္ေဆာင္ ထည့္ေပးလိုက္ပံုေပၚသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ လူတို႔သည္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ ပုဂၢလိကဘ၀ကို ၀င္ေရာက္ၾကည့္႐ႈရာ၌ ရွင္သန္ေနခ်ိန္တြင္ လံုးလံုးလ်ားလ်ား အဆိုး၊ ေသဆံုးသြားေသာအခါ “သူေတာ္စင္” တစ္ဦးသဖြယ္ ေျပာင္းလဲရႈျမင္လိုက္ေသာ ျဖစ္စဥ္ကို ေဖာ္ညႊန္းသည့္ “ဟာလိုအက်ဳိးဆက္”ကို ခ်ဲ႕ထြင္ စဥ္းစားလိုက္လွ်င္ ဥပေမယပံုရိပ္မ်ားေရာႀကိဳထားသည့္ စာေပဆိုင္ရာျပစ္မႈတစ္ခုကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ က်ဴးလြန္ရာေရာက္ပါသည္။ (ဒီလိုေျပာမိလို႔လည္း မစိုးရိမ္ပါဘူး။ ဒီအတြက္ ကၽြန္ေတာ္ေသသြားတဲ့ အခါက်ရင္လည္း ခင္ဗ်ား အျပစ္တင္ေတာ့မယ္မထင္ပါဘူး)
ဥပမာအားျဖင့္ မိုက္ကယ္ဂ်က္ဆင္ကို ၾကည့္ပါ။ သူ၏ေသဆံုးမႈက က်ယ္ျပန္႔ေသာ မီဒီယာထုႀကီးတစ္ခုလံုး၏ ဂီတႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ဗီဒီယိုထုတ္လုပ္ပုံနည္းလမ္းကို ေျပာင္းလဲေစခဲ့သူအျဖစ္ႏွင့္ေရာ ေပါ့ပ္ဘုရင္ဆိုေသာ သရဖူကိုပါ ျပန္လည္ရရွိေစခဲ့သည္။ သူ၏ အေစာပိုင္းကာလမ်ား၏ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္မ်ားသည္ သတင္းမဟုတ္ ခဲ့ေသာ္လည္း ကေလးငယ္မ်ားကို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာမေတာ္မတရားျပဳက်င့္သည္ဟူေသာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားႏွင့္ မူမမွန္ ဘ၀ေနမႈပံုသ႑ာန္လြန္ကဲလာမႈတို႔ျဖင့္ သူ၏ ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားမွာ လံုးလံုးလ်ားလ်ားနီးပါး အရိပ္ထိုးေန ခဲ့သည္။ သူ႔ကို ေပါ့ပ္ဘုရင္ဟု ခ်စ္ခင္ေလးစြာေခၚညႊန္းျခင္း ျပဳလာခဲ့သည္မွာ “၀က္ကိုဂ်က္ကို” (Wacko Jacko) ဟု ေစာ္ကားေခၚဆိုျခင္းမျပဳခင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာကထဲကျဖစ္သည္။ သူ၏ေနာက္ဆံုးခရီးကို ေရွ႕ေဆာင္ေနသည့္ အျငင္းပြားဖြယ္ ၀န္းရံေနေသာ အမွတ္တံဆိပ္မ်ားကို ေပးရလွ်င္ ဒုကၡေရာျပြန္းေနသည့္ အနိမ့္မ်ားႏွင့္ ေအာင္ျမင္မႈအလံလႊင့္ထူခဲ့ေသာ အျမင့္ဟူသည့္ ေ၀၀ါး၀ါးနမူနာမ်ားသည္ သူ႔ဘ၀ကို အတိအက်တိုင္းတာ ႏိုင္ေသာ စံမ်ား မဟုတ္ၾကပါ။ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာရလွ်င္ ဤပို႔စ္ေမာ္ဒန္ဆန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ သူ႔ကို အျပစ္ရွိေၾကာင္း အဆံုးအျဖတ္ေပးဖို႔မဟုတ္သလို အျပစ္ကင္းေၾကာင္း အေရာင္တင္ေပးဖို႔လည္း မဟုတ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေနျဖင့္ ဤျဖစ္ရပ္ကို စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာတစ္ခုအေနျဖင့္သာ ေတြ႕ရွိရျခင္းျဖစ္ၿပီး ေသဆံုးေသာ အခ်ိန္တြင္ လူမ်ားကို အဘယ္ေၾကာင့္ “ဟာဟို” ျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ၾကသလဲဆိုသည့္အေၾကာင္းရင္းသည္ ေတြးေတာစရာ ခ်န္ထားရစ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ တစ္ခါတရံ စကားပံုဆန္ဆန္စကားေတြေတာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး သူတို႔၏ ဘ၀ကို ေထာက္တိုင္ျပဳေပးတတ္ၾကပါသည္။ လူတစ္ေယာက္၏ ရယူေအာင္ျမင္မႈမ်ားကဲ့သို႔ အမွားမ်ားမွ တစ္ဆင့္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္ သင္ယူစရာအမ်ားအျပား ရွိသည္သာ မဟုတ္ပါလား။
သို႔ဆိုလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မီဒီယာမ်ားကို အျပစ္တင္ရပါမည္လား။ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ အေၾကာင္းမွာ ပထမတစ္ခ်က္ အေနျဖင့္ မီဒီယာမ်ားမွာ လူအမ်ား၀ယ္ယူခ်င္ေသာ အခ်က္အလက္ကိုသာ ေရာင္းျခင္းျဖစ္သည္ဟူေသာ အျမင္ကို ခံယူထားရန္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေရွး႐ႈပါသည္။ ဒုတိယအခ်က္မွာ ဤဟာလိုအက်ဳိးဆက္သည္ မိုက္ကယ္ဂ်က္ဆင္ႏွင့္ သူ၏ေသဆံုးမႈေနာက္ပိုင္း လူထု၏သူ႔အေပၚျမင္ေသာ ႐ုပ္ပံုလႊာဟူသည့္ အခ်ိန္ကိုက္ နမူနာမ်ားမွသာ ဆြဲထုတ္ယူထားျခင္း မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ေပသည္။ လူအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ မည္မွ်ပင္ တိက်မႈရွိသည္ျဖစ္ေစ ကြယ္လြန္ၿပီးသူတစ္ေယာက္ကို ရည္ညႊန္းေသာ မေကာင္းသည့္ႏႈတ္ထြက္စကား ေျပာၾကားဖို႔ေနာက္တြန္႔ၿပီး စိတ္မသက္သာျဖစ္ေလ့ရွိေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ လူတစ္ေယာက္သည္ ဤသို႔ ခပ္ရႊင္ရႊင္မွတ္ခ်က္ခ်ပါလိမ့္မည္။ “ေသၿပီးတဲ့လူအေပၚေတာ့ မေကာင္းမေျပာ ခ်င္ဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ေသတဲ့အခါက်ရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္ခ်စ္တဲ့လူေတြက ဒီလိုမ်ဳိးအမွတ္ရေနမယ့္အျဖစ္ကို မလိုလားဘူး” ဤ ကံကံ၏အက်ဳိး ရွင္းလင္းခ်က္သည္ စင္စစ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ သူေတာ္ေကာင္းစကား ယံုၾကည္ခ်က္မွသာ ထြက္ေပၚလာျခင္းျဖစ္ခဲ့လွ်င္ အသက္ရွင္ ေနသူမ်ားကိုလည္း အေပါင္းလကၡဏာစကားမ်ားသာ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ေျပာၾကားသင့္ေပသည္။ (အသက္ရွင္ေနခ်ိန္တြင္လည္း မည္သူမွမေကာင္းေျပာတာ မခံခ်င္ၾကဘူးမဟုတ္လား) သို႔ေသာ္ ဤသို႔ေျပာၾကားၾကပံု မရပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေပၚေစေသာ ခလုတ္သည္ ဘာပါလဲ။ အဘယ္ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔သည္ ေခတ္ၿပိဳင္မ်ားအေပၚတြင္ မေကာင္းသတင္းႏွင့္ အတင္းအဖ်င္းစကားမ်ား ေျပာဖို႔လြယ္ကူၾကၿပီး (လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္မ်ားကမွ မီဒီယာအမ်ားအျပားမွ မိုက္ကယ္၏ဂုဏ္သတင္းကို အႀကီးအက်ယ္ အပုပ္ခ်ခဲ့သည္) ဤသည္လည္း ေရွ႕မဆက္ႏိုင္ေတာ့ေသာ အမွတ္တစ္ခုတြင္ အဘယ္ ေၾကာင့္ ရပ္သြားရပါသလဲ…။ (အခုေတာ့ မိုက္ကယ္သည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အခ်စ္ေတာ္ ျပန္ျဖစ္ခဲ့သည္ မဟုတ္လား)
ဤ ဟာလိုအက်ဳိးဆက္သည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဘိုးေဘးဘီဘင္မ်ား၏ အထူးသျဖင့္ ပံုရိပ္ေယာင္ဂုဏ္အင္ကို ထင္ဟပ္ေစတဲ့ လူသားဂုဏ္ရည္ဆိုင္ရာအမွားမ်ားမွ ေခတ္သစ္လူမႈေရးကိန္းရွင္မ်ားသို႔ အဓိပၸာယ္လြဲမွားစြာ ဆင္းသက္လာေသာ တိမ္းညႊတ္မႈတစ္ခုသာျဖစ္သည္ဟု ကၽြန္ေတာ္တို႔ သတ္မွတ္ပါမည္။ ေသဆံုးသူ တစ္ေယာက္၏ နာမည္ကို ရြတ္ဆိုေသာအခါ၌ ဘုရားမဲ့၀ါဒီတစ္ေယာက္ကေတာင္ “ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အနားယူပါ” ဟူ၍ ေရရြတ္ေပလိမ့္မည္။ ထို႔ျပင္ ၎ႏွင့္ပတ္သက္၍ မေကာင္းသတင္းတစ္ခုခုေျပာမိခဲ့လွ်င္ “ေျပာမွားဆိုမွား ရွိရင္လည္း ခြင့္လႊတ္ပါ။ ျပန္လာၿပီး မျပဳစားပါနဲ႔” ဟု တစ္နည္းအဓိပၸာယ္သက္ေရာက္ေနေပသည္။ ဤသည္မွာ လူတို႔သည္ သေဘာ၀လြန္ျဖစ္တည္မႈ (Supernatural) မ်ားကို ဘုရားႏႈတ္ကပါဋ္ေတာ္သကဲ့သို႔ ယံုၾကည္ရန္ အေလးသာေသာေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔သည္ ေကာင္းကင္ဘံုေရာက္ သြားမသြားမေသခ်ာခဲ့လွ်င္ေတာင္ ဘ၀ျခားသြားသူမ်ားကို တည္ရွိေနေသးသည္ဟု ပင္ကိုယ္စိတ္ျဖင့္ ယံုၾကည္ေနခဲ့၍ ျဖစ္ေပသည္။ (မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ ေသခ်ာမည္မထင္ပါ)
လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာထဲက မီခ်ာဗီလီယန္က လူတစ္စုဆီမွ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲလာခဲ့ေသာ အျခား သူမ်ား၏ ယံုၾကည္မႈ၊ ဆႏၵႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားေသာ ႐ိုးရာအသိပညာဘက္လိုက္မႈ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ သက္ရွိမ်ားသည္ ၾကားႏိုင္ၿပီး သက္မဲ့မ်ားသည္ မၾကားႏိုင္ဆိုသည္ကို လူတိုင္းသိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘက္လိုက္မႈမွ လြတ္ကင္းေသာစိတ္တစ္ခုသည္ အသက္ရွင္ေနေသာလူမ်ားကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ျခင္းမွ ေရွာင္ရွားသင့္သလို ကြယ္လြန္ၿပီးသူတို႔ကိုလည္း အျပစ္တင္ဖို႔ရာ စိုးရြံ႕မေနသင့္ေပ။ မိမိတို႔အေပၚ ေျပာၾကားေသာ မေကာင္းသတင္းကို လူေသမ်ားထက္ လူရွင္မ်ားကသာ ပိုမိုၾကားသိႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း က်ဳိးေၾကာင္းတက်စဥ္းစားႏိုင္ပါသည္။ အျခားတစ္ဘက္တြင္လည္း အျဖစ္အပ်က္မ်ားမွ ထြက္ေပၚလာမည့္ အက်ဳိးဆက္ကို ခန္႔မွန္းႏိုင္ေသာလူမ်ား အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းသည့္ ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ အျခားသူမ်ား၏ ဦးတည္ခ်က္ႏွင့္ ပန္းတိုင္တို႔မွာ ေ၀၀ါးေသာကိစၥမ်ားအေၾကာင္း သံုးသပ္ရာတြင္ သတိရွိမႈမ်က္ႏွာစာ၌ မွားဖို႔သာမ်ားတတ္ေၾကာင္း ယူဆတတ္သည့္ စိတ္တစ္ခု ရွိပါလိမ့္မည္။ (ေသတာဘာနဲ႔တူမွန္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ မသိပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေနာက္ဘ၀၌ရွိေသာ လူမ်ား၏ စိတ္ကို ေ၀၀ါး၀ါးမွန္းဆရန္သာ တတ္ႏိုင္ေပလိမ့္မည္) ဥပမာအားျဖင့္ လႈပ္ရွားမႈမရွိသည့္ သတၱ၀ါတစ္ေကာင္ႏွင့္ၾကံဳေတြ႕ရေသာ္ လူတစ္ေယာက္သည္ ေသေနျခင္းမဟုတ္ဘဲ အိပ္ေနျခင္းဟုသာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အစဦးယူဆတတ္ၾကေပသည္။ လႈပ္ရွားမႈ မရွိေသာ အေကာင္ႀကီးႀကီးတိရိစၦာန္ကို ေသေနသည္ဟု ယူဆျခင္းမွာ မွားသြားခဲ့လွ်င္ လက္တစ္ဖက္ကိစၥ ျဖစ္သြားႏိုင္သည္။ “တုတ္ကေလးျဖင့္ တို႔ၾကည့္ ျခင္းသည္” ဆင့္ကဲျဖစ္ေပၚလာေသာ ဘက္လိုက္မႈမ်ားမွ ေမြးဖြားလာသည့္ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္သာျဖစ္ေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဆိုျပဳခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ေသဆံုးသြားခ်ိန္တြင္ ဇီ၀ေဗဒႏွင့္ စိတၱေဗဒလုပ္ေဆာင္ခ်က္တို႔ ရပ္ဆိုင္းသြားေၾကာင္း နားမလည္ခင္အခ်ိန္က လူတို႔သည္ (ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘိုးေဘးဘီဘင္မ်ား) အိပ္ေပ်ာ္ေနေသာ ျခေသၤ့ႀကီးအစားခံရမည့္အျဖစ္ေလာက္မဆိုးသည့္ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုေလာက္ေတာ့ ရွိေကာင္းရွိႏိုင္သည္ဟု ယူဆခဲ့ၾက ပါလိမ့္မည္။ ဤ ဦးတည္ခ်က္ကိုယ္စားျပဳမႈႏွင့္ အေၾကာင္းရင္းသို႔ေရွးရႈေသာ ဘက္လိုက္မႈသည္ ဘုရားသခင္၏စကားကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ မည္သုိ႔ဆိုက္ေရာက္ သနည္းသာျဖစ္သည္ဟု အျခားေနရာမ်ားတြင္လည္း ျငင္းခံုခဲ့ၾကဖူးပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနျဖင့္ ဤဘက္လိုက္မႈမွာ ေသဆံုးေသာသူမ်ားအေပၚထားရွိေသာ “ဟာလိုအက်ဳိးဆက္” ေၾကာင့္သာ ျဖစ္ရျခင္းဟု ေျပာလိုပါသည္။ (“ေသပန္းပြင့္”ေသာကိစၥမွာ ေသသြားသူမ်ားက ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ခ်ီးမြမ္းသံမ်ားကို ၾကားႏိုင္မည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ လြဲေနၿပီဟု ေျပာႏိုင္ခ်င္မွ ေျပာႏိုင္ပါလိမ့္မည္)
ဟစ္တလာႏွင့္ ဆက္ဒမ္ဟူစိန္တို႔ကဲ့သို႔ နာမည္ဆိုးျဖင့္ေက်ာ္ၾကားေသာလူမ်ားလည္း ျခြင္းခ်က္အေနျဖင့္ ရွိႏိုင္ပါသည္။ ဤသည္မွာ လူမ်ားကို႐ႈျမင္ရာတြင္ ျခံဳငံုသံုးသပ္တတ္ေသာ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အေလ့အက်င့္ ေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ဟန္တူသည္။ လူတစ္ေယာက္သည္ ဤေနရာတြင္ရွိေနစဥ္တြင္ “ဟာလို” အနည္းအက်ဥ္းရွိေနခဲ့လွ်င္ တစ္ခ်ိန္ကထိုသူတို႔၏ ေရႊထီးေဆာင္းခဲ့ျခင္းမ်ားကို ဖြင့္ဟေျပာဆိုၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ခ်စ္လွစြာေသာ ခြဲခြာသြားသူႀကီးမ်ား ျဖစ္လာၾကပါလိမ့္မည္။ ဤသို႔ေသာ ဥပေမယ်မ်ားကို ႐ုန္႔ရင္းစြာ ေပါင္းစပ္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ဤသည္မွာ လူ႔သဘာ၀ႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ပုဂၢလဓိဌာန္က်မႈ တစ္ခုခုမွ ေရာင္ျပန္ဟပ္ေသာ “သမိုင္း၏ ၾကင္နာမႈ” ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အယူသည္းမႈေတာ့ ဟုတ္ပံုမရပါ။ သို႔မဟုတ္ လူသားတစ္ေယာက္ျဖစ္ရျခင္းတြင္ ေကာင္းေသာလကၡဏာရွိသည့္ မွတ္ခ်က္တစ္ခုခုေတာ့ ထိုက္တန္ေၾကာင္း ႏွင့္ ေသဆံုးေသာအခါတြင္ ေကာင္းခ်ီးေထာပနာျပဳခံရဖို႔ နီးစပ္ျခင္းဟူေသာအခ်က္မွသာ ေရာင္ျပန္ဟပ္ျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
◄ ေတဇာ ►
Source: Halo Effect in Overdrive
thnks.
ReplyDelete